Cái giá của sự gián đoạn chuỗi cung ứng là gì? Đối với Toyota Motor, nó là khoảng 520 USD. Đó là mức ước tính tăng chi phí sản xuất trên mỗi chiếc xe của nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới khi cuộc chiến ở Ukraine khiến chuỗi cung ứng rơi vào tình trạng hỗn loạn và khiến giá nguyên liệu thô tăng vọt. Nhân với số lượng 10 triệu chiếc xe mà hãng dự kiến sản xuất trong năm nay, mức thiệt hại lên tới con số khổng lồ.
Theo Seiji Sugiura, một nhà phân tích tại Viện nghiên cứu Tokai Tokyo, tổng cộng bảy nhà sản xuất ô tô của Nhật Bản phải đối mặt với sự gia tăng chi phí nguyên liệu thô lên khoảng 1,4 nghìn tỷ yên (tương đương 11,5 tỷ USD) trong năm tài chính trước đó. .
Ông nói, Toyota, Nissan Motor và các hãng khác đang phải vật lộn để tăng sản lượng do tình trạng thiếu chip toàn cầu và gần đây hơn là một trận động đất xảy ra ở vùng đông bắc Nhật Bản vào giữa tháng 3.
"Các nhà sản xuất ô tô dự kiến sẽ giải quyết vấn đề tăng chi phí thông qua các nỗ lực cắt giảm sản xuất, nhưng sẽ rất khó để có thể giải quyết tất cả các khoản tăng diễn ra liên tục", Sugiura nói.
Nhưng có một vấn đề lớn hơn đang tấn công trung tâm của ngành ô tô toàn cầu: một hệ thống mua sắm bị trì hoãn, ảnh hưởng đến quá trình mua sắm của các hãng.
Quá trình mua sắm bị trì hoãn, khiến việc giao hàng ngay lập tức là không thể, Sanshiro Fukao, một thành viên cấp cao tại Viện nghiên cứu Itochu cảnh báo.
Tình trạng thiếu chip xuất hiện vào cuối năm 2020 đã khiến các công ty đặt câu hỏi liệu họ có cần bắt đầu dự trữ nhiều chất bán dẫn hơn trong thời gian tới hay không.
Với việc bắt đầu cuộc chiến ở Ukraine và gia tăng các lệnh trừng phạt đối với Nga, trọng tâm hiện nay là kim loại.
Giá kim loại palladium, niken và nhôm tăng lên mức cao kỷ lục vào đầu tháng 3. Palladium được sử dụng trong bộ quá trình chuyển đổi xúc tác ô tô, niken sử dụng trong pin và nhôm trong các bộ phận ô tô.
Khoảng 40% sản lượng palladium đến từ Nga, đặc biệt là khai thác mỏ khổng lồ Norilsk Nickel. Nam Phi chiếm 40%, với phần còn lại là Canada, Mỹ và Zimbabwe. Nhu cầu về chất xúc tác của lĩnh vực ô tô chiếm hơn 80% tổng nhu cầu về kim loại này.
Đối mặt với khó khăn trong việc tìm nguồn cung cấp kim loại từ Nga khi nước này bị trừng phạt nặng nề, người mua đang tìm kiếm các nguồn thay thế. Hiroo Suzaki, chủ tịch của nhà sản xuất kim loại Impala Platinum cho biết ông đã đáp ứng nhiều yêu cầu về palladium.
Suzaki nói: “Việc mất nguồn cung của Nga sẽ để lại tác động đáng kể đến thị trường palladium. Các nhà sản xuất ô tô và những người mua khác thường ký hợp đồng hàng năm nên rất khó để đột ngột tăng cường sản xuất để đáp ứng nhu cầu từ khách hàng mới, ông nói thêm.
Một đại lý kim loại ở Tokyo nói với trang tin Nikkei Asia rằng công ty thường mua palladium từ Nga, nhưng hiện họ đang "đánh giá cẩn thận tình hình" và tham khảo ý kiến của các ngân hàng để xem các biện pháp trừng phạt sẽ ảnh hưởng như thế nào đến hoạt động mua sắm và liệu các biện pháp trừng phạt có nhắm vào palladium hay không. "Mối quan tâm của chúng tôi ngày càng gia tăng, đặc biệt là sau khi chúng tôi chứng kiến công ty dầu khí đa quốc gia của Anh - Shell bị chỉ trích gay gắt như thế nào khi tiếp tục mua dầu từ Nga trong những ngày đầu của cuộc xung đột", người đại diện nói thêm.
Theo Mikio Fujita, nhà phân tích thị trường cấp cao của Johnson Matthey, sản lượng palladium khó có thể tăng đáng kể mặc dù giá tăng gần đây, theo Mikio Fujita, nhà phân tích thị trường cấp cao của Johnson Matthey, bởi vì lĩnh vực ô tô đã không còn sử dụng nó.
Fujita cho biết: “Khi ngành công nghiệp ô tô chuyển sang xe điện, nhu cầu về chất xúc tác dự kiến sẽ giảm dần trong thời gian dài.
Nhưng với niken lại là một câu chuyện khác. Norilsk Nickel của Nga là nhà sản xuất kim loại lớn thứ 5 thế giới, chiếm khoảng 6% sản lượng toàn cầu, theo Wood Mackenzie. Khoảng một nửa số lượng hàng hóa đến tay khách hàng ở châu Âu, phần còn lại hướng đến Trung Quốc. Nhu cầu dự kiến sẽ tăng vọt khi doanh số bán xe điện tăng nhanh.
Các kho dự trữ niken đang cạn kiệt, với khối lượng được lưu giữ trong các kho hàng của Sàn giao dịch kim loại London giảm xuống khoảng 73.000 tấn từ khoảng 260.000 tấn chỉ một năm trước.
Một nhà giao dịch niken tại Nhật Bản nói với Nikkei Asia rằng các đồng nghiệp và người mua ở châu Âu của anh ấy đã bắt đầu kìm hãm việc mua hàng từ Nga.
Trong khi đó, giá nhôm tăng cao phản ánh lo ngại của người mua tương tự như vào năm 2018, khi Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với nhà cung cấp nhôm lớn của Nga Rusal. Nga là nhà sản xuất nhôm số 2 thế giới, chiếm 5% sản lượng toàn cầu.
Takayuki Honma, nhà kinh tế trưởng tại Sumitomo Corporation Global Research, cho biết: “Những kim loại này không thiết yếu như dầu và do đó có nhiều khả năng gặp rủi ro về nguồn cung hoặc trở thành mục tiêu của các lệnh trừng phạt”.
Ngay cả trước cuộc chiến ở Ukraine, các nhà sản xuất ô tô đã cảnh báo rằng giá nguyên liệu thô tăng đang ảnh hưởng đến tài chính của họ. Toyota cho biết vào ngày 9 tháng 2 rằng sự gia tăng các chi phí như vậy đã tạo ra tác động tiêu cực tới 630 tỷ yên cho năm tài chính tính đến hết tháng 3, trong khi Nissan báo cáo mới đây rằng việc tăng giá của các nguyên liệu thô có tác động tiêu cực tới 81 tỷ yên trong 9 tháng đến hết tháng 12.
Đối với người tiêu dùng, điều này có thể có nghĩa là họ sẽ chứng kiến các mức giá tăng trên những chiếc xe mà họ mua tiếp theo. Tesla vào tháng 3 đã tăng giá tại Trung Quốc và Mỹ do chi phí vật liệu và logistic tăng. Và bây giờ, làn sóng tăng giá thậm chí có thể đến với Nhật Bản.
Honda Motor cho biết vào tháng 2 rằng họ dự kiến chi phí sẽ tăng 290 tỷ yên trong năm tài chính này do giá nguyên liệu thô tăng mạnh.
Giám đốc tài chính Honda Kohei Takeuchi cho biết: “Chúng tôi thường chịu khoản chi phí thông qua nỗ lực nội bộ để cắt giảm chi phí, nhưng mức tăng giờ đây là quá lớn để làm như vậy”. Công ty có kế hoạch tăng giá xe hơi ở Bắc Mỹ và có thể xem xét một động thái tương tự ở Nhật Bản nếu cần, ông nói.
Các nhà sản xuất ô tô nước ngoài tại Nhật Bản đã lao dốc, trong đó Volkswagen và Audi cho biết họ sẽ tăng giá tại nước này khoảng 2% kể từ tháng 4. Đối với các công ty ô tô trong nước, việc họ có làm theo hay không sẽ là rất quan trọng, do lạm phát tăng cao và cạnh tranh giá cả gay gắt của Nhật Bản.
Chiến tranh giữa Nga và Ukraine, tình trạng thiếu chip và sự gián đoạn COVID-19 đều đến vào thời điểm chuyển đổi của ngành công nghiệp ô tô.
Theo Fukao tại Viện nghiên cứu Itochu, sự chuyển hướng sang xe điện đã mang lại những công ty mới gia nhập thị trường, có nghĩa là "sự cân bằng quyền lực giữa các nhà cung cấp và các nhà sản xuất ô tô truyền thống đang thay đổi. Các nhà sản xuất ô tô truyền thống không còn là khách hàng ưu tiên hàng đầu của nhà cung cấp".
Hơn nữa, những người mới này không phải lúc nào cũng tuân theo quy tắc mua sắm như những người đi trước của họ.
Tesla đã và đang nỗ lực để đảm bảo nguồn cung cấp nguyên liệu chính cho xe điện trong tương lai. Vào năm 2021, công ty Mỹ đã đồng ý ký kết hợp đồng mua sắm ba năm với Ganfeng Lithium của Trung Quốc, nhà sản xuất pin lithium lớn nhất thế giới. Cùng năm đó, họ cũng đã ký một thỏa thuận mua vật liệu kéo dài 4 năm với nhà sản xuất Syrah Resources của Australia.
Các nhà sản xuất ô tô đang tìm kiếm các giải pháp ở bất cứ đâu họ có thể tìm thấy chúng.
Liên minh Nissan-Renault-Mitsubishi cho biết giảm chi phí nguyên liệu là một "quá trình liên tục" và liên minh này chia sẻ các nguyên liệu quan trọng như niken và lithium.
Những nhà sản xuất khác đang đầu tư vào nghiên cứu để tìm ra các lựa chọn thay thế cho các nguyên liệu khan hiếm.
Naohiro Niimura, một đối tác của công ty tư vấn hàng hóa Nhật Bản Market Risk Advisory, cho biết các nhà sản xuất ô tô cần thay đổi cơ bản hơn trong cách tiếp cận để có bước đi dài trong tương lai.
Bảo Bảo
