Ứng phó trước hành vi bịa đặt, xuyên tạc doanh nghiệp trên không gian mạng: Góc nhìn pháp lý từ thực tiễn

Luật sư Lê Nguyên Hòa, Giám đốc Điều hành Công ty Luật TNHH LHLegal phân tích về ứng phó trước hành vi bịa đặt, xuyên tạc doanh nghiệp trên không gian mạng

Theo phân tích của Luật sư Lê Nguyên Hòa, Giám đốc Điều hành Công ty Luật TNHH LHLegal, Trưởng Ban Pháp lý CLB Doanh nhân Việt Nam, pháp luật Việt Nam đã có những quy định khá đầy đủ để bảo vệ quyền bất khả xâm phạm về danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân và tổ chức, trong đó có doanh nghiệp. Hiến pháp năm 2013 khẳng định đây là quyền hiến định, được pháp luật bảo hộ. Bộ luật Dân sự 2015 cho phép cá nhân, pháp nhân yêu cầu cải chính, xin lỗi, bồi thường thiệt hại khi bị xâm phạm uy tín. Luật An ninh mạng 2018 cũng nghiêm cấm hành vi đăng tải thông tin bịa đặt, xúc phạm. Ngoài ra, Nghị định 15/2020/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung năm 2022) còn quy định xử phạt hành chính với hành vi đưa tin sai sự thật trên không gian mạng.

Tuy nhiên, quyền tự do ngôn luận – vốn cũng được Hiến pháp bảo hộ – không thể bị hiểu sai thành quyền bôi nhọ hay vu khống người khác. “Tự do ngôn luận là quyền, nhưng không phải là lá chắn hợp pháp để hợp thức hóa hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của doanh nghiệp hay cá nhân” – Luật sư Hòa nhấn mạnh.

Thực tế cho thấy, các hành vi xâm phạm ngày càng đa dạng và tinh vi. Có trường hợp đối tượng tự ý sử dụng hình ảnh lãnh đạo doanh nghiệp để minh họa cho những thông tin sai sự thật, hoặc cắt ghép, xuyên tạc hình ảnh nhằm gây hiểu nhầm. Nhiều tài khoản mạng xã hội tổ chức các buổi “bóc phốt” trực tiếp, dùng ngôn từ thô tục để hạ thấp uy tín thương hiệu, dẫn dắt dư luận tấn công tập thể vào doanh nghiệp. Không ít vụ việc còn liên quan đến việc phát tán dữ liệu cá nhân, thông tin riêng tư mà nạn nhân không hề đồng ý công khai. Tất cả những hành vi này đều để lại hậu quả nặng nề, từ mất mát doanh thu, giảm niềm tin khách hàng đến khủng hoảng tinh thần cho cả tập thể lao động.

Ứng phó trước hành vi bịa đặt, xuyên tạc doanh nghiệp trên không gian mạng là vấn đề đặc biệt quan trọng với doanh nghiệp.

Mặc dù hành lang pháp lý đã có, nhưng việc doanh nghiệp tự bảo vệ mình lại không hề dễ dàng. Việc thu thập chứng cứ số gặp khó khăn do các nội dung sai lệch có thể bị xóa hoặc chỉnh sửa bất cứ lúc nào. Đối tượng vi phạm thường sử dụng tài khoản ảo, thông tin ẩn danh, thậm chí mượn danh người khác khiến quá trình điều tra gặp trở ngại. Thủ tục pháp lý từ việc yêu cầu gỡ bỏ, xử phạt hành chính đến khởi kiện dân sự hoặc tố giác hình sự thường mất nhiều thời gian, trong khi tốc độ lan truyền của thông tin trên mạng xã hội lại quá nhanh. Đáng lo ngại, nếu phản ứng không khéo léo, doanh nghiệp còn có thể đối mặt với rủi ro truyền thông ngược, bị gán cho “tội danh” đàn áp ý kiến.

Trong bối cảnh đó, theo Luật sư Hòa, chiến lược ứng phó hiệu quả phải kết hợp cả công cụ pháp lý và giải pháp truyền thông, dựa trên nguyên tắc “Nhanh – Đúng – Đủ”. Nhanh để kịp thời chặn đứng đà lan truyền thông tin bịa đặt; đúng để bảo đảm tuân thủ quy định pháp luật; và đủ để vừa xử lý thỏa đáng, vừa tránh phản tác dụng. Về mặt quy trình, doanh nghiệp cần lập tức thu thập chứng cứ, như chụp màn hình, lưu trữ đường dẫn, thậm chí lập vi bằng để có giá trị pháp lý. Tiếp đó, gửi khiếu nại tới nền tảng mạng xã hội, đồng thời phát thông cáo chính thức nhằm ổn định nội bộ và trấn an dư luận. Trong trường hợp cần thiết, doanh nghiệp có thể gửi thư yêu cầu trực tiếp tới đối tượng vi phạm, khởi kiện dân sự để yêu cầu xin lỗi, bồi thường thiệt hại hoặc thậm chí đề nghị truy cứu trách nhiệm hình sự với những hành vi nghiêm trọng.

Cơ chế chế tài hiện hành cũng đủ sức răn đe. Hành vi đưa tin sai sự thật có thể bị xử phạt hành chính tới 20 triệu đồng. Trong một số vụ việc, người tung tin giả về các tập đoàn lớn đã bị xử lý. Ở mức độ nghiêm trọng hơn, pháp luật hình sự quy định tội Vu khống, Làm nhục người khác, Lợi dụng quyền tự do dân chủ hay Đưa thông tin trái phép lên mạng máy tính, mạng viễn thông… với khung hình phạt có thể lên đến 7 năm tù. Bên cạnh đó, trách nhiệm dân sự buộc đối tượng vi phạm phải gỡ bỏ, xin lỗi, cải chính công khai và bồi thường thiệt hại, bao gồm cả tổn thất về doanh thu, chi phí xử lý khủng hoảng và uy tín thương hiệu.

Tập đoàn Vingroup đã quyết định khởi kiện 68 tổ chức, cá nhân

Điển hình gần đây, ngày 8/9/2025, Tập đoàn Vingroup đã quyết định khởi kiện 68 tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước vì hành vi đưa thông tin sai sự thật, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và hoạt động của tập đoàn. Vingroup đồng thời gửi công văn tới các cơ quan chức năng và đại sứ quán các nước có liên quan để bảo vệ quyền lợi hợp pháp. Đây là một động thái thể hiện rõ quyết tâm của doanh nghiệp trong việc sử dụng cả kênh pháp lý và truyền thông để tự bảo vệ mình trước làn sóng tin giả.

“Các hành vi bịa đặt, vu khống trên không gian mạng không chỉ tác động tiêu cực đến hoạt động kinh doanh, mà còn có thể gây ra tổn hại nặng nề về tinh thần, thậm chí đẩy nạn nhân vào tình trạng khủng hoảng. Do đó, doanh nghiệp cần chủ động xây dựng cơ chế phòng vệ từ sớm, kết hợp chặt chẽ giữa pháp lý và truyền thông, thay vì chỉ thụ động trông chờ sự can thiệp muộn màng của cơ quan chức năng” – Luật sư Hòa khẳng định.

Theo ông, trong kỷ nguyên Internet, thương hiệu và uy tín không chỉ là lợi thế cạnh tranh, mà còn là tài sản vô hình quý giá bậc nhất của mỗi doanh nghiệp. Việc bảo vệ thương hiệu, uy tín trên không gian mạng không chỉ là quyền, mà còn là nghĩa vụ pháp lý và chiến lược phát triển bền vững để doanh nghiệp đứng vững trước những biến động khôn lường của môi trường số.