EU nới lỏng mục tiêu khí thải ngành ô tô, gây tranh cãi gay gắt giữa các bên

EU nới lỏng mục tiêu khí thải ngành ô tô, gây tranh cãi gay gắt giữa các bên

Động thái này ngay lập tức gây ra làn sóng tranh cãi dữ dội giữa các nhà sản xuất ô tô truyền thống và giới hoạt động môi trường, đặt ra câu hỏi: EU đang linh hoạt thích ứng hay đang đi ngược lại với chính cam kết của mình?

Trước đây, EU từng đặt mục tiêu đầy tham vọng: đến năm 2035, toàn bộ ô tô mới bán ra phải có mức phát thải bằng 0 – tương đương mức giảm 100% so với năm 2021. Tuy nhiên, nhiều hãng xe lớn như Stellantis, Mercedes-Benz hay BMW cho rằng kế hoạch này quá cứng nhắc và không phản ánh đúng thực trạng ngành công nghiệp vốn chiếm khoảng 7% GDP của châu Âu.

Lý do được đưa ra gồm: hạ tầng sạc điện còn hạn chế, trợ cấp cho xe điện bị cắt giảm, chi phí sản xuất cao trong khi phải cạnh tranh với các dòng xe giá rẻ từ Trung Quốc. Ngoài ra, doanh số xe điện dù tăng nhưng tỷ suất lợi nhuận vẫn thấp, tạo áp lực không nhỏ lên các hãng xe đang trong quá trình chuyển đổi công nghệ.

Trước những khó khăn kể trên, ngày 16-12, Ủy ban châu Âu (EC) đã đề xuất nới lỏng mục tiêu, theo đó các nhà sản xuất chỉ cần đạt mức giảm 90% khí thải thay vì 100%. Điều này đồng nghĩa, một phần nhỏ các dòng xe sử dụng động cơ đốt trong hoặc hybrid vẫn sẽ được phép lưu hành sau năm 2035, nếu đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường bổ sung.

Cụ thể, 10% lượng xe không đạt chuẩn phát thải vẫn được cho phép sản xuất, nhưng phải bù đắp bằng các biện pháp xanh khác như sử dụng thép xanh, nhiên liệu sinh học hoặc tăng tỷ lệ linh kiện sản xuất trong EU. Brussels cũng đề xuất hạ mục tiêu giảm khí thải tạm thời đối với xe tải nhỏ, từ 50% xuống còn 40% vào năm 2030.

Ủy viên EU phụ trách khí hậu, ông Wopke Hoekstra, gọi đây là “giải pháp đôi bên cùng có lợi” nhằm duy trì tiến trình điện hóa mà không gây tổn hại đến năng lực cạnh tranh công nghiệp.

Thông tin điều chỉnh chính sách nhận được sự hoan nghênh từ các hãng xe lớn. Volkswagen đánh giá đây là bước đi “thực tế” và “kinh tế hợp lý”. Thủ tướng Đức Friedrich Merz ủng hộ quan điểm tăng tính linh hoạt, cho rằng cần thừa nhận thực tế rằng hàng triệu xe sử dụng động cơ đốt trong sẽ tiếp tục lưu hành trong nhiều thập kỷ tới.

Tuy nhiên, giới hoạt động môi trường và các lãnh đạo ngành xe điện lại tỏ ra lo ngại. Họ cảnh báo rằng bất kỳ sự nhân nhượng nào cũng có thể làm suy yếu mục tiêu giảm phát thải, làm giảm sức cạnh tranh của châu Âu trong cuộc đua xe điện toàn cầu – đặc biệt trước Trung Quốc và Mỹ.

Theo số liệu từ Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô châu Âu (ACEA), lượng xe điện tại EU vẫn tăng trưởng mạnh, với mức tăng 26% trong 10 tháng đầu năm 2025, chiếm khoảng 16% thị phần xe mới. Các chuyên gia cho rằng đây là bằng chứng cho thấy châu Âu hoàn toàn có thể tiếp tục theo đuổi mục tiêu 100% nếu có chính sách hỗ trợ đúng đắn.

Ông Martin Kaiser, Giám đốc điều hành Greenpeace Đức, gọi chính sách mới là “món quà Giáng sinh sớm” cho các hãng xe điện Trung Quốc. Trong khi đó, ông Chris Heron – Tổng thư ký Hiệp hội Thương mại E-Mobility Europe – khẳng định đây là “thời điểm sai lầm để châu Âu tự làm chậm lại chính mình”.

Theo ông, con đường duy nhất để ngành công nghiệp ô tô châu Âu duy trì vị thế là tiếp tục đầu tư vào điện hóa và công nghệ xanh thay vì nhượng bộ trước khó khăn ngắn hạn.