Thúc đẩy đàm phán, mở cửa thị trường xuất khẩu gạo Việt

Thúc đẩy đàm phán, mở cửa thị trường xuất khẩu gạo Việt

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, khối lượng xuất khẩu gạo tháng 2/2025 đạt khoảng 560 nghìn tấn với giá trị đạt 288,2 triệu USD, đưa tổng khối lượng và giá trị xuất khẩu gạo 2 tháng đầu năm 2025 lên 1,1 triệu tấn và 613 triệu USD, tăng 5,9% về khối lượng, nhưng giảm 13,6% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024.

Trong những ngày đầu tháng 3/2025, giá gạo xuất khẩu ở mức 310 USD/tấn gạo 100% tấm; gạo 5% là 393 USD/tấn; gạo 25% tấm 367 USD/tấn.

Hiện Philippines là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam với thị phần chiếm 38,6%. Bờ Biển Ngà và Gana là hai thị trường lớn tiếp theo với thị phần tương ứng là 15,9% và 12,3%. So với cùng kỳ năm trước, giá trị xuất khẩu gạo tháng 1/2025 sang thị trường Philippines giảm 35,5%, trong khi thị trường Bờ Biển Ngà tăng 8,6 lần, thị trường Gana tăng 4,1 lần.

Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), thương mại gạo năm 2025 đạt 58,5 triệu tấn, tăng 450 tấn so với dự báo trước nhưng thấp hơn năm 2024. Ấn Độ, Kazakhstan tăng xuất khẩu, trong khi Argentina, Mỹ hạ dự báo. Nhập khẩu tăng tại Trung Quốc, EU, Nhật Bản, Sri Lanka, Mỹ…

Các chuyên gia nhận định, trái ngược với diễn biến năm trước, giá lúa trong nước và giá gạo xuất khẩu từ cuối năm 2024 đến khoảng cuối tháng 2/2025 liên tục giảm. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng rớt giá gạo xuất khẩu hiện nay là do Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo và bắt đầu xuất khẩu trở lại vào tháng 9/2024, khiến thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam phải cạnh tranh với các sản phẩm gạo của quốc gia này.

Thị trường Ấn Độ mở cửa đồng nghĩa với nguồn cung gạo trên thế giới gia tăng… Trong khi đó, nhu cầu nhập khẩu gạo của các thị trường lớn, như: Philippines, Indonesia cũng đang giảm sút, khi các nước này đã tích lũy đủ dự trữ trong năm 2024 và chờ giá giảm thêm trước khi tái nhập khẩu. Ngoài ra, một nguyên nhân khác cũng cần nhắc đến đó là chuỗi sản xuất, thu mua, chế biến và xuất khẩu gạo của Việt Nam hiện chưa bền vững.

Bên cạnh đó, 2 tháng đầu năm 2025, giá gạo giảm trên toàn cầu. Cụ thể, gạo Thái Lan giảm 10-11%; gạo Việt Nam giảm 6%… Sản lượng cao tiếp tục gây áp lực giảm giá, tuy nhiên, nhu cầu nhập khẩu từ Trung Quốc, Indonesia có thể hỗ trợ thị trường.

Thông tin tại cuộc họp về tình hình sản xuất và tiêu thụ lúa gạo Đồng bằng sông Cửu Long, Thứ trưởng bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, Bộ Công Thương sẽ tiếp thu các các khuyến nghị của các hiệp hội, ngành hàng, địa phương, trong đó có việc triển khai Nghị định 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo. Liên quan đến câu chuyện kích hoạt giá sàn, Bộ Công Thương đang nghiên cứu. Tuy nhiên, Bộ Công Thương cũng đang tính đến việc kích hoạt dự trữ, bảo đảm công tác bình ổn. Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các đơn vị liên quan kiểm tra việc này. Đây cũng là một trong những giải pháp đóng góp vào công tác bình ổn giá lúa gạo. Đồng thời, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác đàm phán mở cửa thị trường mới bên cạnh thị trường truyền thống để bảo đảm xuất khẩu gạo bền vững trong dài hạn.

Ngoài ra, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) đã đề xuất Bộ Công Thương đưa ra quy định giá sàn về xuất khẩu gạo ở mức 500 USD/tấn (giá FOB) trong bối cảnh giá lúa trong nước và giá gạo xuất khẩu giảm nhằm ngăn chặn hiện tượng doanh nghiệp cạnh tranh không lành mạnh về giá, đảm bảo giá trị hạt gạo Việt và bảo vệ lợi ích của người nông dân.

Nhất là trong bối cảnh giá gạo xuất khẩu giảm mạnh do sự cạnh tranh từ các nước khác, đặc biệt là Ấn Độ, việc áp dụng giá sàn sẽ giúp duy trì mức giá mua lúa gạo từ người nông dân không bị giảm tương ứng. Đây không phải lần đầu tiên VFA đưa ra đề xuất áp giá sàn với xuất khẩu gạo. Trước đó, tháng 5/2024, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) đã từng đề xuất đưa giá sàn vào trong xuất khẩu gạo.

Theo thông tin từ các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, vụ thu hoạch lúa gạo đông xuân đã bắt đầu và dự kiến đạt đỉnh vào cuối tháng 3, đầu tháng 4. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, Bộ sẽ phối hợp các bộ, ngành để kiểm soát giá lúa gạo vào thời điểm thu hoạch và có chiến lược, giải pháp tăng giá gạo xuất khẩu trong thời gian tới.