Tại sao các doanh nghiệp nước ngoài khó có thể rời khỏi Nga một cách dễ dàng?

15:31 20/03/2022

Đối với một số thương hiệu phương Tây như Burger King, Subway và Marks & Spencer, việc rút lui khỏi thị trường Nga nói dễ hơn làm. Các thỏa thuận nhượng quyền phức tạp khiến họ không thể tạm ngừng hoạt động trên thị trường ngay cả khi họ cắt giảm sự hỗ trợ của công ty.

Tên Burger King xuất hiện bằng tiếng Nga bên ngoài một nhà hàng thức ăn nhanh Burger King ở Moscow, Nga, vào thứ Sáu, ngày 5 tháng 4 năm 2013.

Một nhà hàng thức ăn nhanh Burger King ở Moscow, Nga. 

Câc doanh nghiệp khó có thể tự quyết định rút lui hoạt động kinh doanh 

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelelnskyy trong bài phát biểu trước Quốc hội Mỹ mới đây đã nhắc lại lời kêu gọi tất cả các thương hiệu toàn cầu rút khỏi Nga  như một phần của những nỗ lực liên tục gây áp lực kinh tế lên nước này.

Hơn 400 công ty đã tuyên bố rút khỏi Nga kể từ khi nước này tiến hành cuộc chiến tranh với Ukraine vào ngày 24 tháng 2, theo danh sách do Đại hoc Yale tổng hợp.

Tuy nhiên, đối với một số thương hiệu, nói thì dễ hơn làm.

Các gã khổng lồ thức ăn nhanh Burger King và Subway, hãng bán lẻ Marks & Spencer của Anh và chuỗi khách sạn Accor và Marriott nằm trong số những công ty bị hạn chế rút lui tại Nga trong bối cảnh các thỏa thuận nhượng quyền diễn ra phức tạp.

“Không giống như hoạt động do công ty sở hữu, một công ty nhượng quyền khi tiến ra thị trường quốc tế thực hiện cam kết hợp đồng dài hạn, ràng buộc với một bên đối tác, thường là bên nhận quyền hoặc bên được cấp phép”, Dean Fournaris, đối tác trong nhượng quyền và phân phối của công ty luật Wiggin và Dana , nói với CNBC.

Theo các hợp đồng như vậy, một công ty - được gọi là bên nhượng quyền chuyển giao thương hiệu của mình cho một bên đối tác - được gọi là bên nhận quyền, bên này sau đó sở hữu và vận hành thương hiệu ở một địa điểm cụ thể. Các công ty muốn mở rộng dấu ấn của mình trong một thị trường cụ thể có thể thấy các thỏa thuận như vậy có ý nghĩa từ góc độ hoạt động hoặc tài chính. Tuy nhiên, với tư cách là các hợp đồng ràng buộc về mặt pháp lý, một khi đã được ký kết, sự điều chỉnh dường như là không thể.

Điều đó đã làm phức tạp nỗ lực của một số thương hiệu phương Tây trong việc rút lui khỏi Nga, ngay cả khi nhiều công ty cùng ngành đã tạm dừng hoạt động hoặc rút khỏi thị trường hoàn toàn do phản đối cuộc xâm lược của Moscow và những thách thức logistic phát sinh trong bối cảnh phức tạp. 

Earsa Jackson, thành viên nhóm nhượng quyền và cấp phép của hãng luật Clark Hill, cho biết: “Các thương hiệu tự chủ và hoạt động có thể dễ quyết định nhanh chóng việc đóng cửa các địa điểm vì họ không phải giải quyết các vấn đề về mới quan hệ nhượng quyền thương mại".

Các doanh nghiệp cắt giảm sự hỗ trợ tại thị trường Nga

Burger King, thuộc sở hữu của Restaurant Brands International, đã thông báo vào tuần trước rằng họ đã ngừng hỗ trợ của công ty cho hơn 800 nhà hàng được nhượng quyền của mình ở Nga và sẽ từ chối phê duyệt cho bất kỳ sự mở rộng nào. Tuy nhiên, các cửa hàng vẫn hoạt động dưới sự điều hành của một đơn vị nhận quyền chính tại địa phương.

Tương tự, Subway không có cửa hàng công ty ở Nga nhưng khoảng 450 nhà hàng được nhượng quyền thuộc sở hữu độc lập của nó vẫn tiếp tục hoạt động ở nước này. Trong khi các đối thủ cạnh tranh như McDonald’s , công ty sở hữu phần lớn các nhà hàng ở Nga, cho biết họ sẽ tạm thời đóng cửa 850 nhà hàng của mình tại nước này, với mức lỗ ước tính khoảng 50 triệu USD mỗi tháng.

Tên Subway xuất hiện bằng tiếng Nga trên bảng hiệu bên ngoài một nhà hàng thức ăn nhanh Subway ở Moscow, Nga, vào Chủ nhật, ngày 7 tháng 4 năm 2013.
Một nhà hàng thức ăn nhanh Subway ở Moscow, Nga.

Subway cho biết trong một tuyên bố : “Chúng tôi không trực tiếp kiểm soát những người nhận nhượng quyền độc lập này và các nhà hàng của họ, nhưng họ sẽ hạn chế về hoạt động hàng ngày của họ" .

Trong khi đó, nhà bán lẻ Marks & Spencer, có 48 cửa hàng ở Nga, nói với CNBC rằng họ đã ngừng cung cấp sản phẩm cho bên nhượng quyền là công ty FiBA của Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng cả hai vẫn “thảo luận” về hoạt động tiếp tục của thương hiệu ở đó.

Các chuỗi khách sạn Accor và Marriott đều đã đình chỉ việc mở các địa điểm mới ở Nga nhưng các địa điểm hiện tại của họ vẫn do các bên thứ ba hoạt động.

Một cuộc chiến pháp lý có thể xảy ra

Mặc dù tất cả các công ty này đều tỏ ra mất tinh thần trước những căng thẳng chính trị và đưa ra nhiều cam kết khác nhau để chuyển hướng lợi nhuận khỏi Nga hoặc quyên góp riêng cho những người tị nạn Ukraine, nhưng việc tiếp tục hiện diện của họ trên các con phố lớn của Nga phần lớn vẫn do các nhà nhượng quyền quyết định.

Craig Tractenberg, đối tác của công ty luật Fox Rothschild cho biết: “Một số đơn vị nhận quyền không muốn ngừng hoạt động vì họ cho rằng người Nga không phải là vấn đề và thương hiệu nên tiếp tục phục vụ khách hàng của mình”.

Và với hầu hết các nhà nhượng quyền đã đầu tư đáng kể và tiếp tục cam kết với các cửa hàng tại địa phương của họ, thì bất kỳ động thái ngừng hoạt động nào từ phía họ dường như là khó có thể xảy ra được.

“Nếu bên nhượng quyền vẫn quyết định đơn phương đóng cửa địa điểm của bên nhận quyền, điều này có thể dẫn đến kiện tụng do bên nhận quyền bị mất cơ hội kinh doanh,” Jackson của Clark Hill cho biết.

Điều đó khiến nhiều thương hiệu phương Tây rơi vào tình thế khó khăn về việc làm thế nào để quản lý các nghĩa vụ pháp lý của họ trong khi bảo vệ thương hiệu của họ trong bối cảnh toàn cầu đang hoàn toàn phản đối chiến tranh của Nga.

“Các công ty nhượng quyền và thương hiệu của họ đang ở trong một tình thế thực sự khó khăn khi nói đến Nga. Một mặt, công chúng và chính phủ ở phương Tây đang có ý kiến ​​cho rằng tất cả các hoạt động kinh doanh không thiết yếu trong nước Nga nên ngừng hoạt động cho đến khi có những thay đổi trong tương lai, chẳng hạn như ngừng bắn hoặc Nga rút khỏi Ukraine", Fournaris nói.

Một du khách đi ngang qua lối vào Marks & Spencer Plcstore trong khu phức hợp mua sắm và giải trí Afimall City tại trung tâm thương mại “Thành phố Moscow” ở Moscow, Nga, vào thứ Sáu, ngày 17 tháng 5 năm 2013.
Một du khách đi ngang qua lối vào Marks & Spencer Plcstore trong khu phức hợp mua sắm và giải trí Afimall City tại trung tâm thương mại ở Moscow, Nga.

Quản lý danh tiếng thương hiệu

Việc phương Tây gia tăng các lệnh trừng phạt đối với Nga và sự gián đoạn hơn nữa đối với chuỗi cung ứng có thể mang lại cho các bên nhượng quyền hy vọng thoát khỏi sự ràng buộc về pháp lý của các hợp đồng nhượng quyền với lý do không đủ điều kiện hoạt động.

Nhưng có nhiều khả năng, các công ty sẽ phải cân nhắc các tác động pháp lý và tài chính của việc chấm dứt hợp đồng,

Quyết định kinh doanh cần phải gắn liền với một quyết định đạo đức. Nhưng cuoois cùng, câu hỏi được đặt ra là  quyết định nào sẽ bảo vệ thương hiệu tốt nhất.

Trong khi đó, những vướng măc đang gặp phải có thể mang lại thay đổi mang tính quyết định cho các thỏa thuận nhượng quyền thương mại sau này, khi người tham gia trong tương lai có thể yêu cầu bổ sung các điều khoản liên quan đến rủi ro địa chính trị như “bất ổn dân sự, sự hỗn loạn và những sự kiện liên quan”..

Các điều khoản có thể được bổ sung để hỗ trợ việc đóng cửa, mà ở đó nhãn hiệu sẽ bị xóa mờ đi, nếu bên nhận quyền mong muốn tiếp tục hoạt động

Bảo Bảo (Theo CNBC)