Thứ năm 23/10/2025 11:44
Hotline: 024.355.63.010
Pháp luật

Sửa đổi Luật Doanh nghiệp: Nên lấy quyền lợi chính đáng của cổ đông làm mục tiêu!

12/10/2020 00:00
Theo kế hoạch, ngày 15-11 tới Chính phủ sẽ trình Quốc hội dự án Luật sửa đổi một số điều Luật Doanh nghiệp năm 2014. Một trong những nội dung quan trọng của Luật Doanh nghiệp là quyền của cổ đông, tuy nhiên dự luật sửa đổi lần này vẫn chưa khắc phục

Dự luật còn mang tính cào bằng giữa các cổ đông/nhóm cổ đông lớn và chưa có cơ chế bảo vệ quyền lợi chính đáng, cơ bản của cổ đông/nhóm cổ đông sở hữu dưới 1% tổng số cổ phần phổ thông.

Khoảng trống “quyền lực”!

Theo khoản 2 điều 114 Luật Doanh nghiệp năm 2014 cũng như dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi thì “cổ đông hoặc nhóm cổ đông sở hữu từ 10% tổng số cổ phần phổ thông trở lên trong thời hạn liên tục ít nhất sáu tháng hoặc một tỷ lệ khác nhỏ hơn quy định tại điều lệ công ty có các quyền như: đề cử người vào hội đồng quản trị và ban kiểm soát; xem xét và trích lục sổ biên bản và các nghị quyết của hội đồng quản trị, báo cáo tài chính giữa năm và hàng năm theo mẫu của hệ thống kế toán Việt Nam và các báo cáo của ban kiểm soát, hợp đồng, giao dịch phải thông qua hội đồng quản trị và tài liệu khác trừ tài liệu liên quan đến bí mật thương mại, bí mật kinh doanh của công ty; yêu cầu triệu tập họp đại hội đồng cổ đông trong trường hợp quy định tại khoản 3 điều này; yêu cầu ban kiểm soát kiểm tra từng vấn đề cụ thể liên quan đến quản lý, điều hành hoạt động của công ty khi xét thấy cần thiết...”.

Với quy định như vậy, cổ đông/nhóm cổ đông sở hữu từ trên 10% tổng số cổ phần không phải lúc nào cũng có thể thực hiện được các quyền trên. Muốn thực hiện, cổ đông/nhóm cổ đông đó phải sở hữu số cổ phần đó liên tục trong thời gian sáu tháng.

Ngay cả khi nhận chuyển nhượng 99% tổng số cổ phần phổ thông nhưng chưa đủ thời hạn sáu tháng thì cổ đông/nhóm cổ đông đó cũng không có các quyền quy định tại khoản 2 điều 114 nói trên. Nghĩa là họ không thể can thiệp ngay vào việc quản lý điều hành của công ty.

Ngay cả khi phát hiện những người quản lý điều hành có những quyết định không vì lợi ích công ty thì cổ đông/nhóm cổ đông mới cũng đành bất lực. Cổ đông/nhóm cổ đông mới không thể khởi kiện vụ án để yêu cầu tòa án ngăn chặn hành vi vi phạm rõ mười mươi của người quản lý điều hành. Vì vậy, có thể nói trong khoảng thời gian này, những người quản lý điều hành của công ty hoàn toàn có quyền tự tung, tự tác mà không bị bất kỳ trở ngại nào từ chủ sở hữu công ty. Đây vừa là một nghịch lý vừa là một khoảng trống “quyền lực”.

Để không bị mất kiểm soát công ty và không bị rơi vào khoảng trống “quyền lực” như vừa nêu trên, trong các thương vụ mua bán - sáp nhập doanh nghiệp (M&A), các luật sư phải đưa vào hợp đồng mua bán cổ phần các điều khoản ràng buộc nhằm đảm bảo bên mua có thể kiểm soát được công ty mục tiêu trước khi hoàn thành thủ tục chuyển nhượng.

Tuy nhiên, không phải người mua nào cũng nhờ luật sư và không phải luật sư nào cũng có kinh nghiệm để thấy được điều đó và đưa ra những điều khoản chặt chẽ để bảo vệ quyền lợi chính đáng của khách hàng. Do đó, pháp luật cần phải có cơ chế để bảo vệ cổ đông/nhóm cổ đông mới nắm giữ cổ phần đa số (quá bán) khi rơi vào những trường hợp trên.

Không có cơ chế bảo vệ quyền lợi chính đáng của cổ đông

Đối với quyền của cổ đông lớn quy định tại khoản 2 điều 114 dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi, so với Luật Doanh nghiệp hiện hành, dự theo luật có bổ sung quyền xem xét, trích lục các hợp đồng, giao dịch phải thông qua hội đồng quản trị (HĐQT) và các tài liệu khác.

Tuy nhiên, để thực hiện những quyền trên, cổ đông hoặc nhóm cổ đông vẫn phải đáp ứng đủ hai điều kiện như trước đây: (i) sở hữu từ 10% tổng số cổ phần phổ thông trở lên (hoặc một tỷ lệ khác nhỏ hơn quy định tại điều lệ công ty); và (ii) phải sở hữu liên tục trong thời hạn ít nhất sáu tháng.

Trên thực tế, tuyệt đại đa số điều lệ của các công ty cổ phần, trừ các công ty đại chúng quy mô lớn, đều quy định tỷ lệ này là 10% mà không đưa ra một tỷ lệ nhỏ hơn. Chính điều này dẫn đến bất cập khi có cổ đông/nhóm các cổ đông là những người liên quan nắm giữ trên 90% cổ phần của công ty.

Trong trường hợp này, tỷ lệ sở hữu của cổ đông, nhóm cổ đông còn lại đương nhiên dưới 10% nên theo quy định trên sẽ không có quyền xem xét biên bản họp HĐQT, các giao dịch thuộc diện HĐQT phải thông qua.

Việc này dẫn đến tình trạng cổ đông/nhóm cổ đông sở hữu trên 90% cổ phần, thông qua những người quản lý điều hành, tiến hành các giao dịch chuyển giá gây bất lợi cho công ty nhưng cổ đông/nhóm cổ đông sở hữu dưới 10% tổng số cổ phần không thể tiếp cận bằng chứng để tiến hành khởi kiện bảo vệ quyền lợi công ty theo quy định pháp luật.

Theo khoản 1 điều 114 dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi, các cổ đông phổ thông đều có các quyền như: quyền tham dự và phát biểu trong các cuộc họp đại hội đồng cổ đông và thực hiện quyền biểu quyết trực tiếp hoặc thông qua đại diện theo ủy quyền; quyền nhận cổ tức với mức theo quyết định của đại hội đồng cổ đông; quyền ưu tiên mua cổ phần mới chào bán tương ứng với tỷ lệ cổ phần phổ thông của từng cổ đông trong công ty; ... Đây là các quyền lợi cơ bản dành cho tất cả các cổ đông phổ thông, không phụ thuộc vào tỷ lệ sở hữu cổ phần.

Tuy nhiên, không phải cổ đông/nhóm cổ đông nào cũng có thể đảm bảo các quyền này trên thực tế. Hiện tại, pháp luật hiện hành cũng như dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi đang có sự phân biệt giữa các cổ đông/nhóm cổ đông.

Chỉ những cổ đông/nhóm cổ đông sở hữu ít nhất 1% tổng số cổ phần phổ thông liên tục trong thời hạn sáu tháng mới có quyền tự mình hoặc nhân danh công ty khởi kiện trách nhiệm dân sự cá nhân, liên đới đối với các thành viên HĐQT, giám đốc hoặc tổng giám đốc để yêu cầu hoàn trả lợi ích hoặc bồi thường các thiệt hại cho công ty hoặc người khác khi mà những người này không làm đúng nghĩa vụ luật và điều lệ quy định, có các hành vi xâm phạm đến lợi ích của công ty (theo khoản 1 điều 161 Luật Doanh nghiệp năm 2014).

Do đó, trên thực tế dẫn đến các bế tắc sau:

(i) Cổ đông/nhóm cổ đông sở hữu dưới 1% tổng số cổ phần không thể khởi kiện các thành viên HĐQT, giám đốc/tổng giám đốc khi những người này vi phạm các quyền cơ bản của cổ đông như: không chia cổ tức, không cho tham dự đại hội cổ đông, không cho quyền ưu tiên mua cổ phần khi công ty phát hành thêm...

(ii) Còn các cổ đông/nhóm cổ đông sở hữu từ 1% tổng số cổ phần trở lên không được quyền khởi kiện các thành viên HĐQT, giám đốc/tổng giám đốc công ty để bảo vệ quyền và lợi ích của mình mà chỉ được khởi kiện để bảo vệ quyền và lợi ích của công ty hoặc của người khác!

Rõ ràng, quyền được chia cổ tức, quyền được ưu tiên mua cổ phần tương ứng với tỷ lệ sở hữu khi công ty phát hành thêm, quyền tham dự đại hội cổ đông là những quyền rất cơ bản và rất chính đáng của mọi cổ đông. Chúng ta không thể lấy lý do ngăn chặn tình trạng cổ đông gây khó khăn, can thiệp, cản trở hoạt động của doanh nghiệp mà đưa ra các điều kiện về tỷ lệ có thể dẫn đến hạn chế, thậm chí là tước đi quyền lợi chính đáng và cơ bản của cổ đông.

Vì vậy, khi sửa Luật Doanh nghiệp nên lấy quyền và lợi chính đáng của cổ đông làm mục tiêu, chứ không phải lợi ích của số đông hay bên yếu thế. Bởi lợi ích của số đông hay lợi ích của bên yếu thế không phải bao giờ cũng là lợi ích chính đáng.

LS. Phùng Thanh Sơn

Tin bài khác
Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) bổ sung nhiều quy định mới về thẻ nhà báo

Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) bổ sung nhiều quy định mới về thẻ nhà báo

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, sáng 23/10, Quốc hội nghe Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra về dự án Luật Báo chí (sửa đổi).
Đề xuất quy định mới: Lắp điện mặt trời mái nhà tự dùng phải thông báo với chính quyền địa phương

Đề xuất quy định mới: Lắp điện mặt trời mái nhà tự dùng phải thông báo với chính quyền địa phương

Theo đề xuất, các hộ gia đình, tổ chức lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự dùng, không đấu nối với hệ thống điện quốc gia, sẽ phải gửi thông báo tới UBND cấp xã nơi lắp đặt.
Vụ suất ăn vi phạm vệ sinh tại Tiểu học Cự Khê: Phạt Xuất nhập khẩu Nhật Anh 40 triệu đồng

Vụ suất ăn vi phạm vệ sinh tại Tiểu học Cự Khê: Phạt Xuất nhập khẩu Nhật Anh 40 triệu đồng

Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Xuất nhập khẩu Nhật Anh – đơn vị phụ trách bếp ăn bán trú của Trường Tiểu học Cự Khê đã vi phạm nghiêm trọng các quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm.
Phú Thọ: Khởi tố Giám đốc Công ty Dược Bảo Khánh bán trái phép hóa đơn

Phú Thọ: Khởi tố Giám đốc Công ty Dược Bảo Khánh bán trái phép hóa đơn

Công an tỉnh Phú Thọ vừa khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Giám đốc và Kế toán Công ty Cổ phần Dược Bảo Khánh (xã Đông Thành, Thanh Ba) về hành vi mua bán trái phép hóa đơn giá trị gia tăng.
Giám đốc Công an TP. Hồ Chí Minh: Tội phạm hàng giả và tín dụng đen không còn diễn biến phức tạp

Giám đốc Công an TP. Hồ Chí Minh: Tội phạm hàng giả và tín dụng đen không còn diễn biến phức tạp

Ngày 22/10, Thành ủy TP. Hồ Chí Minh tổ chức Hội nghị tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về “Một số vấn đề tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”.
Công an Phú Thọ ngăn chặn gần 38 tấn thịt lợn nhiễm dịch tả tuồn ra thị trường

Công an Phú Thọ ngăn chặn gần 38 tấn thịt lợn nhiễm dịch tả tuồn ra thị trường

Phòng Cảnh sát kinh tế, Công an tỉnh Phú Thọ vừa triệt phá vụ giết mổ, trữ đông gần 38 tấn thịt lợn nhiễm vi rút dịch tả lợn Châu Phi chuẩn bị đưa ra thị trường, kịp thời ngăn chặn nguy cơ gây hại sức khỏe cộng đồng.
Hoàn thiện thể chế, chính sách nâng cao hiệu quả trợ giúp pháp lý trong kỷ nguyên mới

Hoàn thiện thể chế, chính sách nâng cao hiệu quả trợ giúp pháp lý trong kỷ nguyên mới

Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 được đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2026 của Quốc hội để sửa đổi, là bước đi quan trọng nhằm hoàn thiện thể chế, chính sách, đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập quốc tế sâu rộng.
Chủ nhà hàng đoạt sao Michelin ở Hà Nội bị truy tố trốn thuế 2,4 tỷ đồng

Chủ nhà hàng đoạt sao Michelin ở Hà Nội bị truy tố trốn thuế 2,4 tỷ đồng

Theo kết quả điều tra, hành vi vi phạm của chủ nhà hàng đoạt sao Michelin được phát hiện trong quá trình thanh tra thuế do Cục Thuế Hà Nội thực hiện vào tháng 3/2024.
Cổ phiếu BCG của Bamboo Capital chuyển từ diện kiểm soát sang hạn chế giao dịch từ 23/10

Cổ phiếu BCG của Bamboo Capital chuyển từ diện kiểm soát sang hạn chế giao dịch từ 23/10

Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HoSE) vừa thông báo quyết định chuyển cổ phiếu BCG của Công ty cổ phần Tập đoàn Bamboo Capital từ diện kiểm soát sang diện hạn chế giao dịch, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 23/10/2025.
Vinaconex, Bitexco cùng loạt doanh nghiệp bị Ủy ban Chứng khoán xử phạt 92,5 triệu đồng

Vinaconex, Bitexco cùng loạt doanh nghiệp bị Ủy ban Chứng khoán xử phạt 92,5 triệu đồng

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước vừa ban hành loạt quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán đối với năm doanh nghiệp, với cùng mức phạt tiền 92,5 triệu đồng.
Ứng dụng trợ giúp pháp lý trên điện thoại di động - chuyển đổi số vì người yếu thế

Ứng dụng trợ giúp pháp lý trên điện thoại di động - chuyển đổi số vì người yếu thế

Trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia và cách mạng công nghiệp 4.0 đang lan tỏa mạnh mẽ, việc đưa công nghệ vào lĩnh vực trợ giúp pháp lý được xem là một bước tiến quan trọng nhằm thu hẹp khoảng cách tiếp cận công lý giữa các nhóm đối tượng trong xã hội.
Thanh tra Chính phủ chuyển vụ vi phạm trái phiếu của Tập đoàn Novaland sang Bộ Công an

Thanh tra Chính phủ chuyển vụ vi phạm trái phiếu của Tập đoàn Novaland sang Bộ Công an

Thanh tra Chính phủ vừa chuyển hồ sơ liên quan đến các sai phạm trong phát hành và sử dụng vốn trái phiếu doanh nghiệp của Tập đoàn Novaland và một số công ty liên quan sang cơ quan điều tra Bộ Công an để xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật.
Tăng cường cơ chế phối hợp, phản ứng nhanh trong hoạt động trợ giúp pháp lý

Tăng cường cơ chế phối hợp, phản ứng nhanh trong hoạt động trợ giúp pháp lý

Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai tổ chức Hội nghị tập huấn về cơ chế phối hợp, phản ứng nhanh giữa các tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý và các cơ quan tiến hành tố tụng, cơ quan liên quan trong việc cung cấp trợ giúp pháp lý và các dịch vụ hỗ trợ cho nhóm đối tượng đặc thù.
Doanh nghiệp thông tin việc hoàn thành nghĩa vụ thanh toán trái phiếu

Doanh nghiệp thông tin việc hoàn thành nghĩa vụ thanh toán trái phiếu

Ngày 17/10, Thanh tra Chính phủ đã công bố Kết luận thanh tra số 276/KL-TTCP về việc chấp hành chính sách, pháp luật trong phát hành và sử dụng nguồn tiền từ trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) riêng lẻ.
Từ năm 2026, nâng mức giảm trừ gia cảnh thuế thu nhập cá nhân lên 15,5 triệu đồng/tháng

Từ năm 2026, nâng mức giảm trừ gia cảnh thuế thu nhập cá nhân lên 15,5 triệu đồng/tháng

Ngày 17/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Nghị quyết điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh khi tính thuế thu nhập cá nhân, nhằm phù hợp hơn với biến động thu nhập và giá cả trong giai đoạn 5 năm qua.