Sở hữu tiềm năng năng lượng sóng - hướng đi mới cho tương lai năng lượng xanh Việt Nam

Việt Nam sở hữu trên 3.260 km bờ bờ biển, trải dài từ Bắc xuống Nam. Nguồn ảnh: pqr.vn

Với hơn 3.260 km bờ biển kéo dài từ Bắc vào Nam và vùng đặc quyền kinh tế rộng 200 hải lý (không tính các hải đảo), Việt Nam đứng thứ 27 trong tổng số 157 quốc gia, quần đảo và lãnh thổ ven biển trên thế giới.

Năng lượng sóng, là một dạng năng lượng tái tạo được tạo ra từ chuyển động của sóng biển, mang theo nguồn năng lượng lớn có thể được khai thác và chuyển đổi thành điện năng thông qua các công nghệ hiện đại. Điều đặc biệt là năng lượng sóng biển là vô tận và không gây ô nhiễm, chưa được khai thác nhiều nhưng trong tương lai có thể giảm sự phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch.

Một mô-đun thu hồi năng lượng sóng thuộc dự án Carnegie Clean Energy. Nguồn ảnh: carnegiece.com

Thực tế, năng lượng sóng còn có thể ổn định và đáng tin cậy hơn so với năng lượng Mặt Trời và gió. Cơ quan Năng lượng quốc tế dự báo ngành năng lượng Đại dương sẽ phát triển mạnh, đạt hơn 300 Gigawatt vào năm 2050. Hiện nay, nhiều quốc gia đã bắt đầu thử nghiệm khai thác năng lượng sóng, đặc biệt là ở Châu Âu, nơi đã có chính sách và hỗ trợ tài chính thúc đẩy phát triển nguồn năng lượng này.

Australia, với lợi thế bờ biển dài và sóng mạnh, là một trong những quốc gia tiên phong trong việc khai thác năng lượng sóng. Ngành năng lượng sóng ở đây đang dần trở thành một phần quan trọng trong chiến lược phát triển năng lượng tái tạo của quốc gia này, với mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0.

Một báo cáo về năng lượng sóng tại Australia, công bố trong Hội nghị Quốc tế về Năng lượng Đại dương năm 2024 ở Melbourne, đã khẳng định rằng, ngoài tiềm năng tự nhiên, Australia còn sở hữu năng lực nghiên cứu, đổi mới công nghệ và lực lượng lao động lành nghề để thúc đẩy ngành năng lượng sóng.

Giáo sư Hugh Wolgamot, Giám đốc Dự án Blue Economy CRC từ Đại học Western Australia, đã kêu gọi cần "đưa năng lượng sóng lên hàng đầu trong cuộc thảo luận về quá trình chuyển đổi năng lượng", và khẳng định đây là thời điểm hành động mạnh mẽ để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Tuy nhiên, Australia cũng gặp phải một số thách thức về chính sách, công nghệ và chi phí, khiến các dự án năng lượng sóng chưa đạt được sự nổi bật, chủ yếu tập trung vào việc phát triển các thiết bị thu năng lượng sóng, như các buồng phát điện đặt dọc bờ biển.

Dự án Carnegie Clean Energy ở bờ biển phía Tây Australia là một trong những dự án dẫn đầu trong công nghệ khai thác năng lượng sóng, với công suất phát điện lên đến 240kW ở các mô-đun thử nghiệm và có thể đạt 10 MW trong các giai đoạn tiếp theo. Các khu vực khác như New South Wales, Nam Australia và Tasmania cũng đang tiến hành nghiên cứu và thử nghiệm khai thác nguồn năng lượng này.

Các công nghệ nổi bật trong khai thác năng lượng sóng hiện nay bao gồm hệ thống phao nổi Pelamis, thiết bị Oyster gần bờ, và Wave Energy Converter (WEC), giúp chuyển đổi năng lượng sóng thành điện năng. Năng lượng sóng có ưu điểm lớn là là nguồn năng lượng tái tạo, ổn định và không gây ô nhiễm, vượt trội hơn so với năng lượng gió và Mặt Trời trong việc sản xuất điện liên tục.

Mô hình công nghệ Pelamis thu hồi năng lượng sóng. Nguồn ảnh: 2010 IEEE International Energy Conference

Mô hình công nghệ Oyster thu hồi năng lượng sóng. Nguồn ảnh: Aquamarine Power

Ngoài ra, các dự án năng lượng sóng có thể được triển khai gần các khu vực tiêu thụ năng lượng ngoài khơi, như các hải đảo, giúp giảm chi phí truyền tải điện. Tuy nhiên, chi phí đầu tư và bảo trì các dự án khai thác năng lượng sóng hiện vẫn còn khá cao và đòi hỏi công nghệ tiên tiến để đảm bảo hiệu quả lâu dài.

Việt Nam, với điều kiện địa lý và thiên nhiên thuận lợi, có tiềm năng rất lớn để phát triển các dự án năng lượng sóng. Bờ biển Việt Nam không chỉ dài mà còn có nhiều khu vực sóng mạnh và ổn định, như Quảng Ngãi, Phú Yên, Bình Thuận và các tỉnh phía Nam, tạo ra cơ hội lớn cho việc khai thác nguồn năng lượng này.

Trong bối cảnh nền kinh tế và dân số Việt Nam đang phát triển mạnh, nhu cầu năng lượng cũng ngày càng tăng cao, trong khi việc sử dụng năng lượng hóa thạch gây ra ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững. Vì vậy, năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng sóng, gió và Mặt Trời, sẽ đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu năng lượng quốc gia trong tương lai.

Với tính không ổn định của khí hậu Việt Nam, năng lượng sóng có thể kết hợp hiệu quả với năng lượng gió và Mặt Trời để tạo ra hệ thống năng lượng tái tạo ổn định.

Ngày 11/2/2020, Việt Nam đã ban hành Nghị quyết số 55-NQ/TW, xác định chiến lược phát triển năng lượng quốc gia, trong đó khuyến khích phát triển mạnh mẽ các nguồn năng lượng tái tạo.

Biển miền Trung của Việt Nam là nơi nhiều vùng có sóng to quanh năm. Nguồn ảnh: Internet

Việt Nam đang sở hữu điều kiện cần thiết để phát triển công nghiệp năng lượng sóng, nhưng để đạt được "điều kiện đủ", cần đầu tư đáng kể vào nghiên cứu, thử nghiệm và triển khai công nghệ. Năng lượng sóng có thể là nguồn năng lượng tái tạo quan trọng trong chiến lược phát triển năng lượng của Việt Nam trong tương lai.