 |
| TS. Trần Minh Hải - Phó Hiệu trưởng Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn |
Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao được Bộ NN&PTNT phối hợp các địa phương, tổ chức, DN triển khai 7 mô hình thí điểm tại 5 tỉnh, thành vùng ĐBSCL là Đồng Tháp, Kiên Giang, Cần Thơ, Sóc Trăng, Trà Vinh. Bước đầu, kết quả từ các mô hình thí điểm này đã mang lại hiệu quả cao, tăng lợi nhuận cho nông dân và giảm phát thải trong sản xuất lúa.
Phát triển hợp tác xã là nền tảng cốt lõi cho Đề án
Việc phát triển các hợp tác xã (HTX) nông nghiệp được xác định là yếu tố cốt lõi để thực hiện thành công Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Đây là nhận định của ông Trần Minh Hải, Phó Hiệu trưởng Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn, trong một hội thảo gần đây.
Ông Hải nhấn mạnh, việc gia tăng số lượng thành viên HTX không chỉ là một giải pháp để mở rộng diện tích sản xuất mà còn tạo điều kiện áp dụng cơ giới hóa và công nghệ hiện đại vào nông nghiệp. Tuy nhiên, thực trạng hiện nay cho thấy, mỗi HTX ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) chỉ có trung bình khoảng 80 thành viên, thấp hơn nhiều so với mức trung bình cả nước là 200 thành viên và con số 1.500 thành viên tại Thái Lan.
Để khắc phục hạn chế này, ông Hải đề xuất xây dựng các HTX vừa, với quy mô từ 50-100 thành viên. Mô hình này không chỉ phù hợp với yêu cầu của Luật HTX 2023 mà còn giúp nâng cao năng lực sản xuất, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường trong và ngoài nước.
Theo ông Hải, khi các HTX trở thành những tổ chức mạnh, quản lý hiệu quả và đáp ứng tốt nhu cầu thị trường, chúng sẽ phát huy vai trò cốt lõi trong nền kinh tế nông thôn hiện đại. Những HTX đủ mạnh có thể xây dựng và phát triển chuỗi giá trị nông nghiệp, tạo ra sản phẩm chất lượng cao, góp phần cải thiện đời sống thành viên và nâng cao hiệu quả sản xuất.
Ông cũng nhấn mạnh rằng sự phát triển của HTX cần song hành với các chính sách hỗ trợ từ phía Nhà nước và các tổ chức tài chính. Việc tạo điều kiện thuận lợi cho sự liên kết giữa HTX và doanh nghiệp (DN) là rất cần thiết.
Để khuyến khích các DN hợp tác với HTX, Nhà nước cần hỗ trợ vốn, giảm lãi suất và triển khai các chính sách ưu đãi.
Ví dụ, tại Cần Thơ, UBND thành phố đã giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nghiên cứu, tham mưu các chính sách hỗ trợ lãi suất cho HTX và nông dân trong vùng Đề án 1 triệu ha.
Bên cạnh đó, ông Hải đề xuất các ngân hàng cần linh hoạt hơn trong việc giải ngân. Việc cho vay thông qua DN liên kết hoặc các tổ chức trung gian đại diện nông dân có thể là giải pháp tối ưu, giúp giảm thiểu rủi ro và tăng hiệu quả sử dụng vốn. Đây được xem là mô hình thế chấp theo chuỗi, đảm bảo sự an toàn cho các bên tham gia.
Đề án 1 triệu ha lúa tập trung vào giảm phát thải, không chỉ là tín chỉ carbon
Việc Ngân hàng Thế giới (WB) cam kết mua tín chỉ carbon với giá 10 USD/tín chỉ (tương đương 1 tấn carbon) đã làm dấy lên những kỳ vọng về khả năng mang lại nguồn thu nhập lớn từ tín chỉ carbon cho nông dân Việt Nam. Theo cách tính sơ bộ, với 1 triệu ha lúa, nông dân có thể thu về khoảng 100 triệu USD mỗi năm. Tuy nhiên, theo TS. Trần Minh Hải, quan điểm này đang bị "thổi phồng" và hiểu sai bản chất của đề án.
TS. Trần Minh Hải khẳng định: "Đề án 1 triệu ha mà các tỉnh đang triển khai không chỉ nhằm vào việc bán tín chỉ carbon. Đó là một cách hiểu chưa đúng". Ông giải thích, cơ chế cốt lõi của đề án là áp dụng ba quy trình giảm phát thải do Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn ban hành, nhằm giảm lượng khí nhà kính phát sinh từ hoạt động sản xuất lúa gạo.
Ông Hải đưa ra tính toán cụ thể: Mỗi ha lúa mỗi vụ thường thu hoạch được khoảng 8 tấn lúa, đồng nghĩa với việc phát thải khoảng 8 tấn carbon. Nếu áp dụng đầy đủ các quy trình giảm phát thải, có thể giảm được tối đa 30%, tương đương 2,5 tấn carbon. Tuy nhiên, giá tín chỉ carbon trên thị trường vẫn chưa được xác định rõ ràng. Bộ Nông nghiệp đang làm việc với các tổ chức quốc tế, và mức giá dự kiến có thể là 20 USD/tín chỉ.
"Nếu giá là 20 USD, với 2 tấn carbon giảm được, nông dân sẽ chỉ thu về 40 USD mỗi ha mỗi vụ, tương đương khoảng 960.000 đồng. Như vậy, nếu chỉ tập trung vào bán tín chỉ carbon để tạo nguồn thu thì lợi nhuận sẽ rất hạn chế", ông Hải nhấn mạnh.
 |
| Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao: Nâng cao chất lượng lúa và thương hiệu gạo Việt Nam |
Theo TS. Hải, mục tiêu quan trọng nhất của đề án 1 triệu ha lúa là xây dựng một nền nông nghiệp bền vững, giảm chi phí đầu vào, giảm tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người. Điều này sẽ góp phần nâng cao chất lượng lúa gạo và gia tăng giá trị thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Đề án cũng đặt trọng tâm vào việc tổ chức lại sản xuất trên quy mô lớn, đầu tư đồng bộ hạ tầng, tăng cường liên kết giữa hợp tác xã và doanh nghiệp. "Giảm chi phí trung gian và tăng thu nhập cho người nông dân mới là giá trị cốt lõi của đề án", TS. Hải phân tích.
Ông nhấn mạnh rằng việc áp dụng các phương pháp canh tác bền vững không chỉ mang lại lợi ích tài chính ngắn hạn mà còn tạo ra thặng dư lâu dài cho nền kinh tế nông nghiệp. Điều này bao gồm việc cải thiện hạ tầng, nâng cao năng lực sản xuất và bảo vệ môi trường, góp phần thúc đẩy vị thế gạo Việt Nam trên bản đồ xuất khẩu toàn cầu.
