Ngày 5/2, tại tỉnh Kiên Giang, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đã chủ trì hội nghị triển khai đề án "phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030".
Theo Văn phòng Chính phủ, trong kết luận của hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đã nhấn mạnh rằng hình ảnh và vị thế quốc tế của Việt Nam đã được nâng cao trong thời gian gần đây, đặc biệt là thông qua đóng góp của ngành lúa gạo. Ngành này không chỉ đảm bảo an ninh lương thực quốc gia mà còn góp phần vào an ninh lương thực toàn cầu, đặc biệt là khi một số quốc gia tạm ngưng xuất khẩu gạo.
Trong các cuộc giao thiệp ngoại giao, cộng đồng quốc tế đã đánh giá cao thành tựu phát triển nông nghiệp của Việt Nam và mong muốn nước này chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ nhiều quốc gia khác trong việc phát triển nông nghiệp và bảo đảm an ninh lương thực.
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đánh giá cao những ý kiến tâm huyết được đưa ra tại hội nghị. Ông nhấn mạnh rằng đề án là một cuộc chơi lớn, đặt ra bốn thách thức lớn: đặt mục tiêu 1 triệu ha lúa chất lượng cao và giảm phát thải lần đầu tiên; thay đổi thói quen trong ứng xử với nó; đối mặt với ảnh hưởng ngay lập tức từ sự biến động thất thường của giá gạo trên thị trường; và thống nhất về một số vấn đề liên quan đến lợi ích của các tổ chức và cá nhân, như việc thống nhất giá gạo xuất khẩu.
Để đạt được mục tiêu đề ra trong cuộc chơi lớn này, Phó Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh nguyên tắc 10 chữ: Hết lòng, tuân thủ, linh hoạt, hợp tác, kiểm soát.
Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh sự cần thiết của sự chung tay từ Chính phủ, các địa phương và doanh nghiệp để thúc đẩy mỗi người nông dân có thái độ "hết lòng" với đề án này.
Theo Phó Thủ tướng, nếu không "tuân thủ" kế hoạch, nguyên tắc và tiêu chuẩn, chúng ta sẽ thất bại. Tuy nhiên, cũng phải "linh hoạt" và sáng tạo trong cách ứng xử, phù hợp với từng vùng, từng địa phương, đặc biệt là phải thích ứng với tác động ngày càng nghiêm trọng và khó đoán định của biến đổi khí hậu.
Phó Thủ tướng Chính phủ cho rằng, "hợp tác" cần được thực hiện tốt, đặc biệt là trong đàm phán về các khoản vay và phối hợp giữa các cơ quan Trung ương, giữa Trung ương và địa phương, giữa doanh nghiệp và doanh nghiệp.
Ông nhấn mạnh rằng "chúng ta sẽ thất bại nếu các doanh nghiệp tham gia đề án này mỗi người một hướng, không tuân thủ và phối hợp". Ông cũng đề xuất lồng ghép tốt các chương trình để tạo sức mạnh tổng hợp có thể cùng đạt được mục tiêu.
Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh cần có sự "kiểm soát" tốt để không lệch chuẩn và có thể điều chỉnh kịp thời theo tình hình thực tế, đặc biệt là đối với những mô hình và cách làm hiệu quả.
Ông cam kết Chính phủ sẽ đồng hành trong quá trình triển khai đề án và giao Bộ NNPTNT trình Chính phủ về dự án vay vốn của WB để triển khai đề án, chính sách thí điểm và cơ chế trả tín chỉ carbon dựa trên kết quả cho 1 triệu ha lúa chất lượng cao và phát thải thấp, cũng như đề xuất bổ sung vốn đầu tư công để hỗ trợ các hạng mục đầu tư trong đề án.
Phó Thủ tướng cũng giao Bộ Tài chính tính toán phương án huy động nguồn vốn thực hiện cho Đề án, đề xuất cơ chế lồng ghép với các chương trình khác, có thể tương tự cơ chế thí điểm mỗi địa phương được phép trộn vốn của cả ba Chương trình mục tiêu quốc gia.
Đối với vốn ODA, ông lưu ý cần chú trọng vào đàm phán để hài hoà thủ tục giữa Việt Nam và các nhà tài trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho việc giải ngân sau khi tiếp nhận các khoản vay.
Được biết, Đề án Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL sẽ được triển khai thực hiện ở vụ Đông Xuân 2023-2024 với diện tích 180.000 ha. Đây là tín hiệu đáng mừng góp phần nâng cao giá trị hạt lúa, người dân và doanh nghiệp đều có lợi.
Đề án dự kiến sẽ giúp giảm 20% chi phí sản xuất, góp phần giảm khoảng 9.500 tỉ đồng cho các hộ trồng lúa (với sản lượng 13 triệu tấn lúa). Bên cạnh đó, việc áp dụng quy trình canh tác bền vững, tổ chức lại sản xuất sẽ góp phần giúp giá bán lúa tăng 10% so với canh tác truyền thống.
Ông Trần Thanh Nam - Thứ trưởng Bộ NNPTNT - cho biết: Với mức giá bình quân 5,1 triệu đồng/tấn thì việc tăng giá 10% góp tăng doanh thu 7.000 tỉ đồng/năm. Ước tính nếu trên phạm vi 1 triệu hécta lúa vùng chuyên canh, lợi nhuận từ sản xuất lúa tăng lên khoảng hơn 16.000 tỉ đồng. Việc rơm rạ được thu gom và tái sử dụng sẽ không gây tác hại xấu đến môi trường mà còn góp phần tăng giá trị. Trung bình sản xuất 1 tấn lúa tạo ra 0,6 tấn rơm, với giá bình quân 300.000 đồng/tấn rơm thì sẽ thu được thêm trên 2.000 tỉ/năm nếu đạt tỉ lệ 100% rơm được thu gom và bán ra ngoài.
Nguyên Anh
