Thường vụ Quốc hội xem xét cơ chế đặc biệt cho đường sắt quốc gia

Giữa hai đợt họp Kỳ họp thứ 9 của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội bước vào phiên họp thứ 46 từ ngày 3/6 với trọng tâm là thảo luận và cho ý kiến hàng loạt vấn đề then chốt, trong đó nổi bật là dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống đường sắt – lĩnh vực được kỳ vọng sẽ có bước ngoặt lịch sử nếu được trao cơ chế "khoán 10" trong đầu tư công.

Theo thông tin từ các cơ quan chức năng, Dự thảo Nghị quyết đặt mục tiêu tháo gỡ tận gốc các điểm nghẽn thể chế đang kìm hãm sự phát triển của ngành đường sắt – lĩnh vực giao thông duy nhất chưa thoát khỏi tình trạng tụt hậu suốt nhiều thập kỷ. Với tổng mức đầu tư dự kiến lên đến hơn 5,5 triệu tỷ đồng, đây không chỉ là kế hoạch đầu tư mà còn là bài toán cải cách hành chính, sắp xếp nguồn lực, giải ngân hiệu quả và tạo hành lang pháp lý minh bạch để thu hút vốn tư nhân. Hệ thống đường sắt quốc gia và đường sắt đô thị – vốn được quy hoạch khá bài bản nhưng gần như "bất động" trong nhiều năm qua – được kỳ vọng sẽ bước vào giai đoạn bứt tốc mới nhờ cơ chế vượt rào cũ kỹ của quản lý công.

Thường vụ Quốc hội xem xét cơ chế đặc biệt cho đường sắt quốc gia (Ảnh: Quochoi.vn)

Ngay ngày khai mạc đợt 2 Kỳ họp thứ 9 vào 11/6, Quốc hội sẽ nghe tờ trình và báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết. Nếu không có thay đổi lớn, việc bấm nút thông qua sẽ diễn ra vào ngày 27/6 – một mốc thời gian được giới chuyên gia ví như “cú hích chính sách” có thể mở toang cánh cửa đầu tư, xây dựng và hiện đại hóa hạ tầng đường sắt, đóng vai trò tạo lực đẩy tăng trưởng cho hàng loạt ngành kinh tế.

Song song với nội dung về đường sắt, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng thảo luận gần 40 vấn đề quan trọng khác, trải dài từ tài chính công đến tổ chức bộ máy hành chính. Hàng loạt dự thảo luật nằm trong nhóm “hạt nhân cải cách” như Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi), Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi), Luật Doanh nghiệp, Luật Quy hoạch… đang được tiếp thu và chỉnh lý để chuẩn bị trình Quốc hội quyết định trong phiên họp sắp tới.

Đặc biệt, các đạo luật tác động sâu đến cấu trúc đầu tư công và thu hút vốn tư nhân như Luật Đầu tư công, Luật PPP (đầu tư theo phương thức đối tác công tư), Luật Đấu thầu (sửa đổi), Luật Đầu tư, Luật Hải quan, Luật Thuế xuất - nhập khẩu... đang được đặt lên bàn nghị sự với tinh thần cải cách thực chất, chống thất thoát, loại bỏ rào cản pháp lý cứng nhắc và tạo lập sân chơi bình đẳng cho các nhà đầu tư.

Ở góc độ tổ chức hành chính, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng cho ý kiến về Đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025 – một đề án mang tính cải cách quy mô lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến cấu trúc điều hành từ trung ương đến địa phương. Theo tờ trình của Chính phủ, trong số 63 tỉnh, thành phố hiện nay, có 52 đơn vị hành chính sẽ được xem xét để sáp nhập, hình thành 23 tỉnh mới, trong khi chỉ có 11 đơn vị được giữ nguyên. Đây là bước kế tiếp trong lộ trình tinh gọn bộ máy hành chính, tiết kiệm ngân sách, tránh trùng lặp chức năng và giảm biên chế

Số liệu thống kê từ Đề án cho thấy tổng số trụ sở công cấp tỉnh tại 52 địa phương bị tác động là hơn 38.000 trụ sở, trong đó hơn 4.200 trụ sở dự kiến sẽ dôi dư. Việc sắp xếp lại tài sản công, trụ sở hành chính sau khi sáp nhập được yêu cầu phải tuân thủ nghiêm quy định của Chính phủ và hướng dẫn của Bộ Tài chính, nhằm phòng chống thất thoát, lãng phí và tiêu cực. Vấn đề này từng là điểm nóng trong các đợt sáp nhập xã, huyện giai đoạn trước, do đó lần này được kiểm soát chặt chẽ hơn cả về pháp lý lẫn cơ chế giám sát.

Bức tranh cải cách thể chế năm 2025 đang hiện lên với nhiều mảng sáng: từ việc định hình lại chiến lược hạ tầng đường sắt – lĩnh vực có thể trở thành động lực mới của tăng trưởng – đến việc cơ cấu lại hệ thống hành chính địa phương cho hiệu quả vận hành cao hơn, tiết kiệm hơn. Phiên họp thứ 46 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội lần này, vì thế, không chỉ mang tính kỹ thuật lập pháp đơn thuần mà đang trở thành một “trạm kiểm soát” cho cả chiến lược phát triển dài hạn của quốc gia, với kỳ vọng tạo ra bước nhảy vọt về cải cách thể chế – điều kiện tiên quyết cho mọi nỗ lực chuyển mình kinh tế.