Hướng tới mức sinh bền vững: Đề xuất ưu tiên nhà ở xã hội cho phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi

Ngày 23/10, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ Mười, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, đã trình bày dự án Luật Dân số. Đây là một trong những đạo luật quan trọng được xây dựng nhằm thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng về công tác dân số trong tình hình mới, đồng thời khắc phục những hạn chế, khoảng trống của Pháp lệnh Dân số ban hành hơn hai thập kỷ trước.

Theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, Luật Dân số hướng tới xây dựng một khuôn khổ pháp lý thống nhất, đồng bộ, bảo đảm quyền lợi hợp pháp của cá nhân và tổ chức, phù hợp với xu thế phát triển, hội nhập và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Trọng tâm của dự luật là duy trì mức sinh thay thế bền vững, điều chỉnh chính sách dân số linh hoạt theo vùng, miền, nhóm dân cư; đồng thời chú trọng bảo vệ, chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em và người cao tuổi trong bối cảnh già hóa dân số nhanh.

Hướng tới mức sinh bền vững: Đề xuất ưu tiên nhà ở xã hội cho phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi

Dự thảo luật đề xuất nhiều chính sách cụ thể nhằm khuyến khích sinh đủ 2 con, trong đó có việc tăng thời gian nghỉ thai sản: phụ nữ sinh con thứ hai được nghỉ thêm 1 tháng, còn nam giới được nghỉ thêm 5 ngày làm việc khi vợ sinh con. Ngoài ra, phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi, phụ nữ dân tộc thiểu số hoặc ở địa phương có mức sinh thấp sẽ được hưởng chính sách hỗ trợ tài chính, thể hiện định hướng khuyến khích sinh con trong độ tuổi sinh sản tối ưu.

Một điểm mới đáng chú ý là đề xuất bổ sung tiêu chí ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội đối với phụ nữ sinh đủ 2 con, cũng như nam giới có 2 con đẻ mà không có vợ hoặc vợ đã qua đời. Đây là lần đầu tiên chính sách nhà ở xã hội được gắn với mục tiêu dân số, thể hiện cách tiếp cận liên ngành trong việc thúc đẩy cân bằng dân số, ổn định xã hội và đảm bảo an sinh lâu dài cho gia đình trẻ.

Thẩm tra dự án luật, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho rằng, cần đánh giá tác động kỹ lưỡng về tính khả thi, nguồn lực và kinh nghiệm quốc tế trước khi áp dụng. Bên cạnh đó, cơ quan thẩm tra đề nghị nghiên cứu cơ chế hỗ trợ tài chính theo hướng linh hoạt, phân tầng, trong đó nhóm phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi được hỗ trợ ở mức cao hơn nhằm khuyến khích sinh đúng, sinh đủ.

Về các chính sách đi kèm, Ủy ban đề nghị rà soát, bổ sung Luật Nhà ở để đảm bảo tính đồng bộ với Luật Dân số, tránh chồng chéo khi triển khai ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội. Đồng thời, đề xuất quy định định kỳ Chính phủ công bố tình trạng mức sinh, làm căn cứ để các địa phương xây dựng chính sách khuyến khích phù hợp. Trường hợp một số địa phương có mức sinh xuống rất thấp, Chính phủ cần báo cáo và đề xuất Quốc hội ban hành các biện pháp can thiệp kịp thời.

Bên cạnh việc duy trì mức sinh, dự thảo luật cũng đặt ra định hướng phát triển hệ thống chăm sóc người cao tuổi và nguồn nhân lực trong lĩnh vực lão khoa, khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân và các mô hình xã hội hóa. Ủy ban thẩm tra đề nghị cụ thể hóa vai trò của Nhà nước trong việc phát triển cơ sở chăm sóc người cao tuổi, xác định rõ đối tượng thụ hưởng, phạm vi chính sách và nguồn lực thực hiện.

Có thể thấy, Luật Dân số (sửa đổi) không chỉ là bước điều chỉnh kỹ thuật lập pháp mà còn là nền tảng định hình chính sách dân số hiện đại, hướng tới cân bằng giữa duy trì mức sinh thay thế, bảo đảm công bằng giới, và thúc đẩy các chính sách an sinh gắn liền với nhà ở, việc làm và chăm sóc sức khỏe. Nếu được thông qua, đây sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng giúp Việt Nam ứng phó hiệu quả với xu hướng già hóa dân số, bảo đảm phát triển bền vững trong giai đoạn mới.