Tại Kỳ họp thứ 8 Quốc hội khoá XV, các đại biểu đã thảo luận sôi nổi về Dự án Luật sửa đổi,bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán, Luật Kế toán, Luật Kiểm toán độc lập, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Luật Quản lý thuế và Luật Dự trữ quốc gia (gọi tắt là Dự thảo 1 Luật sửa 7 luật về tài chính).
Đại biểu Nguyễn Công Long (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai) đã có những phát biểu mạnh mẽ và thẳng thắn khi đề xuất các giải pháp nhằm phòng ngừa tội thao túng thị trường chứng khoán một cách hiệu quả, đồng thời cảnh báo về nguy cơ áp dụng quá mức các biện pháp hình sự trong xử lý các vi phạm thuộc lĩnh vực kinh tế. Ông nhấn mạnh rằng, chúng ta cần phải làm rõ ranh giới giữa việc xử lý hành vi vi phạm hành chính và việc xử lý hình sự, tránh việc "hình sự hoá" các quan hệ kinh tế.
 |
| Phòng ngừa sớm tội thao túng chứng khoán, tránh "hình sự hoá" quan hệ kinh tế (Ảnh: Quochoi.vn). |
Không "hình sự hoá" các quan hệ kinh tế
Trong dự thảo Luật Chứng khoán sửa đổi, việc bổ sung các hành vi thao túng thị trường chứng khoán vào Điều 12 đã nhận được nhiều ý kiến trái chiều. Cụ thể, các cơ quan soạn thảo đã đối chiếu các hành vi thao túng này với tội danh thao túng chứng khoán theo Điều 211 của Bộ luật Hình sự. Tuy nhiên, theo đại biểu Nguyễn Công Long, việc áp dụng các quy định hình sự trong luật chuyên ngành là một vấn đề cần phải cân nhắc kỹ lưỡng.
Ông Long cho rằng, việc liên kết các quy định về hành vi bị cấm trong Luật Chứng khoán với các tội danh trong Bộ luật Hình sự là một xu hướng không phù hợp, nhất là trong bối cảnh hiện nay. Thị trường chứng khoán và các hành vi thao túng thị trường đã có sự thay đổi lớn trong những năm qua, và các quy định từ Bộ luật Hình sự được ban hành từ hơn 10 năm trước không còn đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn. Theo ông, chúng ta cần có những quy định rõ ràng hơn, rộng rãi hơn để không chỉ xử lý các vi phạm mà còn tạo điều kiện để phòng ngừa và ngăn chặn hành vi vi phạm ngay từ đầu.
Đại biểu Long đã chỉ ra, điều quan trọng là chúng ta cần một nguyên lý pháp lý "phòng ngừa trước, xử lý sau". Việc áp dụng hình thức xử phạt hành chính đối với những hành vi vi phạm quy định trong lĩnh vực chứng khoán sẽ giúp ngăn chặn vi phạm trước khi nó trở thành một tội phạm nghiêm trọng. Cơ chế này sẽ giúp giảm thiểu rủi ro cho thị trường và cho các nhà đầu tư, đồng thời giúp các cơ quan chức năng có thể can thiệp kịp thời để xử lý các vi phạm mà chưa cần đến biện pháp hình sự.
Không nên áp dụng cấu thành hình sự của Bộ luật Hình sự vào Luật Chứng khoán?
Lý do quan trọng khiến đại biểu Nguyễn Công Long phản đối việc áp dụng cấu thành hình sự của Bộ luật Hình sự vào Luật Chứng khoán chính là sự khác biệt trong mục tiêu và cách thức xử lý. Các tội danh hình sự trong Bộ luật Hình sự thường liên quan đến những hành vi phạm tội có mức độ nghiêm trọng, gây thiệt hại lớn đến xã hội. Tuy nhiên, trong lĩnh vực chứng khoán, nhiều hành vi có thể gây thiệt hại lớn nhưng chưa đến mức phải xử lý hình sự, và nếu áp dụng các quy định hình sự quá sớm, chúng ta có thể vô tình làm chậm sự phát triển của thị trường chứng khoán và gây ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế.
 |
| Đại biểu Nguyễn Công Long - Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai. (Ảnh: Quochoi.vn). |
Thực tế, thị trường chứng khoán là một môi trường rất đặc thù, với những yếu tố tác động phức tạp và đôi khi không dễ dàng nhận diện ngay các hành vi phạm pháp. Việc chỉ dựa vào các quy định hình sự của Bộ luật Hình sự có thể sẽ khiến cơ quan chức năng gặp khó khăn trong việc phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm ngay từ khi chúng mới manh nha. Do đó, cần phải có một bộ quy tắc riêng biệt trong luật chuyên ngành để điều chỉnh hành vi thao túng chứng khoán một cách linh hoạt và hiệu quả hơn.
Giải pháp phòng ngừa từ sớm để nâng cao vai trò của kiểm toán độc lập
Một giải pháp quan trọng được đại biểu Hoàng Công Long (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai) nhấn mạnh là việc nâng cao vai trò của các cơ quan kiểm toán độc lập trong việc phát hiện và ngăn chặn các hành vi thao túng thị trường chứng khoán. Ông cho rằng, trong thời gian qua, việc thiếu sót trong hoạt động kiểm toán đã góp phần không nhỏ vào những vụ án lớn trong lĩnh vực chứng khoán, gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho các nhà đầu tư và cho nền kinh tế.
Một trong những vấn đề lớn mà ông Long đề cập đến là "lỗ hổng" trong hoạt động kiểm toán độc lập, khi các công ty kiểm toán không phát hiện được các hành vi sai phạm, dẫn đến việc không thể cảnh báo và ngăn chặn từ sớm. Vì vậy, ông đề nghị cần phải có các biện pháp nâng cao hiệu quả kiểm toán độc lập, đồng thời bổ sung các quy định pháp lý để xử lý các vi phạm trong hoạt động kiểm toán. Đây là một giải pháp phòng ngừa quan trọng giúp phát hiện những sai phạm trong thị trường chứng khoán trước khi chúng có thể lan rộng và gây hậu quả nghiêm trọng.
Ngoài ra, đại biểu Long cũng đề xuất bổ sung các tội danh xử lý trực tiếp các vi phạm liên quan đến hoạt động kiểm toán độc lập trong Bộ luật Hình sự, nhằm tạo ra một cơ chế pháp lý đầy đủ và chặt chẽ hơn để xử lý các vi phạm trong lĩnh vực này.
 |
| Đại biểu Phạm Thị Thanh Mai – Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội, (Ảnh: Quochoi.vn). |
Nâng cao thẩm quyền của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước
Một trong những đề xuất quan trọng khác liên quan đến việc tăng cường hiệu quả quản lý thị trường chứng khoán là việc nâng cao thẩm quyền của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Đại biểu Phạm Thị Thanh Mai (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội) đã đồng tình với việc bổ sung thẩm quyền cho cơ quan này trong việc thu thập, tập hợp thông tin và phát hiện hành vi thao túng thị trường chứng khoán.
Bà Mai nhấn mạnh rằng, với sự phát triển của công nghệ thông tin và các công cụ kỹ thuật số hiện đại, các hành vi thao túng thị trường chứng khoán đang ngày càng trở nên phức tạp và khó kiểm soát hơn. Do đó, việc giao thêm thẩm quyền cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ giúp cơ quan này có đủ khả năng thu thập thông tin, xác minh hành vi vi phạm và phối hợp hiệu quả với các cơ quan điều tra để xử lý các tội phạm liên quan đến chứng khoán.
Cùng với đó, bà Mai cũng đề xuất rằng, cần phải làm rõ hơn các khái niệm và định nghĩa về hành vi thao túng thị trường chứng khoán trong dự thảo luật, để tránh sự hiểu nhầm và áp dụng không đúng trong thực tế. Việc này sẽ giúp các cơ quan chức năng có cơ sở pháp lý vững chắc hơn trong việc xử lý các hành vi vi phạm.
Qua những ý kiến đóng góp của các đại biểu Quốc hội, có thể thấy rằng việc sửa đổi Luật Chứng khoán và các luật liên quan là một công việc rất cần thiết và quan trọng để tạo ra hành lang pháp lý vững chắc cho thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển bền vững. Tuy nhiên, việc không "hình sự hoá" các quan hệ kinh tế và thay vào đó tập trung vào các giải pháp phòng ngừa sớm là một chiến lược hợp lý để đảm bảo tính minh bạch và an toàn cho thị trường. Bên cạnh đó, việc nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm toán độc lập và tăng cường thẩm quyền của các cơ quan chức năng cũng sẽ góp phần tạo ra một môi trường chứng khoán lành mạnh và minh bạch hơn, bảo vệ quyền lợi của các nhà đầu tư và phát triển nền kinh tế một cách bền vững.
