Những điểm mới trong Luật Đầu tư công: Tinh thần cải cách và phân cấp

Tại cuộc họp báo công bố lệnh của Chủ tịch nước công bố các luật đã được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ tám, trong đó có Luật Đầu tư công chiều 20/12, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Đức Tâm đã giới thiệu những điểm mới trong Luật, nhấn mạnh rằng Luật thể hiện rõ tinh thần cải cách và phân cấp của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Quốc hội, và Chính phủ.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Đức Tâm giới thiệu nội dung chính của Luật Đầu tư công mới.

Theo đó, Luật chuyển từ phương thức “tiền kiểm” sang “hậu kiểm” và từ “quản lý” sang “quản lý để phát triển”. Các địa phương có quyền quyết định và chịu trách nhiệm, trong khi Trung ương và Quốc hội giữ vai trò kiến tạo, tăng cường thể chế và giám sát. Điều này nhằm đảm bảo minh bạch trong trách nhiệm và giảm thiểu thủ tục hành chính, tránh tình trạng “xin-cho”.

Thứ trưởng Nguyễn Đức Tâm cũng cho biết Luật mới đã cụ thể hóa các cơ chế thí điểm đã được Quốc hội cho phép. Cụ thể, Luật cho phép tách công tác bồi thường và giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập cho tất cả các nhóm dự án. Thủ tướng Chính phủ có quyền giao một Ủy ban nhân dân cấp tỉnh làm cơ quan chủ quản cho các dự án liên tỉnh. Luật cũng cho phép sử dụng ngân sách địa phương để thực hiện chính sách tín dụng ưu đãi thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội.

Về phân cấp, Luật quy định rằng Thủ tướng Chính phủ sẽ có quyền điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn giữa các bộ và địa phương. Quyền quyết định sử dụng vốn ngân sách dự phòng cũng được phân cấp từ Quốc hội cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Quy mô vốn đầu tư công cho dự án quốc gia được nâng lên ít nhất 30.000 tỷ đồng, và các dự án nhóm A, B, C cũng có quy mô vốn lớn hơn.

Ngoài ra, Luật cho phép Ủy ban nhân dân các cấp quyết định chủ trương đầu tư cho các dự án nhóm B và C, cũng như điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn của địa phương. Thủ tướng Chính phủ và Hội đồng nhân dân cấp tỉnh cũng có quyền gia hạn thời gian bố trí vốn.

Luật cũng chú trọng nâng cao chất lượng chuẩn bị đầu tư, cho phép các nguồn chi thường xuyên được sử dụng để chuẩn bị cho dự án. Doanh nghiệp nhà nước có thể làm chủ đầu tư cho các dự án công, và các đơn vị sự nghiệp công lập có thể lập báo cáo đề xuất đầu tư.

Cuối cùng, Luật tạo điều kiện cho việc giải ngân vốn ODA và vốn nước ngoài, đơn giản hóa quy trình phê duyệt và điều chỉnh chủ trương đầu tư. Lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẳng định rằng các chính sách mới sẽ thúc đẩy nhanh chóng quá trình xây dựng, phê duyệt và triển khai kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2026-2030, góp phần giải phóng nguồn lực đầu tư và phát triển hạ tầng.