Luật Đầu tư công (sửa đổi): Đẩy mạnh phân cấp thực hiện dự án

Phân cấp đầu tư công những lợi ích và lo ngại

Dự án sửa đổi Luật Đầu tư công nhằm giải quyết những hạn chế và bất cập trong việc thực hiện Luật Đầu tư công hiện hành (có hiệu lực từ ngày 01/01/2020). Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, như nâng cao tính minh bạch, công khai, hạn chế tình trạng xin-cho trong quản lý tài chính công và giảm thiểu tham nhũng, lãng phí, nhưng sau gần 5 năm thực hiện, Luật Đầu tư công 2019 vẫn bộc lộ một số vướng mắc trong tổ chức thực hiện. Điều này đòi hỏi phải sửa đổi và hoàn thiện để tiếp tục cải cách, đổi mới phương thức quản lý và giải ngân các nguồn vốn đầu tư công.

Luật Đầu tư công (sửa đổi) cần đẩy mạnh phân cấp thực hiện dự án (Ảnh: Minh hoa).

Dự án Luật Đầu tư công (sửa đổi) lần này có nhiều nội dung trọng tâm, bao gồm việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho các địa phương, tạo ra tính chủ động và linh hoạt hơn trong công tác quản lý đầu tư công. Mục tiêu cuối cùng là cải thiện chất lượng chuẩn bị và triển khai các dự án đầu tư, thúc đẩy giải ngân vốn ODA (Vốn hỗ trợ phát triển chính thức) và các khoản vay ưu đãi từ nước ngoài, đồng thời đơn giản hóa thủ tục và đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Với 5 nhóm vấn đề lớn được đưa ra trong dự án sửa đổi, các ĐBQH đều nhất trí về sự cần thiết của việc phân cấp quyết định chủ trương đầu tư các nhóm dự án cho các địa phương, giúp rút ngắn thời gian triển khai các dự án đầu tư công. Các quy định cũng nhấn mạnh việc giảm thiểu sự phụ thuộc vào các cơ quan trung ương trong quá trình triển khai các dự án, tạo ra môi trường đầu tư công linh hoạt, nhanh chóng, nhưng vẫn đảm bảo tính minh bạch và giám sát chặt chẽ.

Đại biểu Trần Chí Cường - Đoàn ĐBQH TP. Đà Nẵng (Ảnh: Quochoi.vn).

Đại biểu Trần Chí Cường - Đoàn ĐBQH TP. Đà Nẵng, đánh giá cao dự thảo sửa đổi vì đã thực hiện những chủ trương quan trọng trong việc tháo gỡ những điểm nghẽn thể chế hiện nay. Theo ông Cường, việc phân cấp mạnh mẽ cho các địa phương sẽ giúp các chính quyền địa phương chủ động hơn trong việc quyết định các dự án đầu tư phù hợp với thực tế và đặc thù của từng địa phương, qua đó nâng cao hiệu quả và tiết kiệm thời gian thực hiện.

Đại biểu Cường cũng cho rằng, việc phân cấp quyết định chủ trương đầu tư các nhóm dự án cũng cần phải đi đôi với việc tách công tác giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập. Điều này có thể giúp tránh được những vướng mắc, kéo dài thời gian khi triển khai thực hiện các dự án.

Trong khi đó, Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Bình cho rằng, dù đồng tình với việc phân cấp thẩm quyền cho UBND địa phương trong việc quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm B và C, nhưng cũng lo ngại về việc thay đổi thẩm quyền từ HĐND sang UBND trong một số trường hợp. HĐND là cơ quan đại diện cho người dân, có nhiệm vụ giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương, bao gồm ngân sách và dự án đầu tư. Bà Nga đề nghị nên giữ quy trình như hiện tại, nơi mà HĐND quyết định chủ trương đầu tư và Chủ tịch UBND quyết định triển khai dự án, nhằm đảm bảo tính giám sát và kiểm soát quyền lực giữa hai cơ quan này.

Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Bình (Ảnh: Quochoi.vn).

Cần giải pháp cụ thể cho đầu tư công

Một trong những vấn đề được thảo luận nhiều là việc phân cấp quyền quyết định chủ trương đầu tư cho các địa phương, đặc biệt là việc chuyển thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư cho UBND cấp tỉnh thay vì HĐND. Đại biểu Hoàng Văn Cường - Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội nhấn mạnh, trong thực tế, HĐND các cấp có thể họp rất thường xuyên và thậm chí tổ chức các cuộc họp bất thường khi cần thiết, vì vậy, không cần phải chuyển thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư sang UBND cấp tỉnh. Ông Cường cho rằng, việc để HĐND quyết định các dự án lớn, sau đó trình Chủ tịch UBND thực hiện, sẽ giúp đảm bảo tính thận trọng và minh bạch hơn trong việc phê duyệt các dự án quan trọng.

Trả lời các ý kiến của Đại biểu, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Nguyễn Chí Dũng, khẳng định, việc phân cấp, phân quyền cho các địa phương là một bước đi đúng đắn trong quá trình cải cách, giúp giảm thiểu cơ chế xin-cho, đồng thời tạo điều kiện cho các địa phương chủ động hơn trong việc triển khai các dự án đầu tư.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng nhấn mạnh việc cần xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan liên quan để đảm bảo sự phối hợp nhịp nhàng giữa các cấp chính quyền và tránh tình trạng thiếu trách nhiệm hoặc thiếu giám sát.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Nguyễn Chí Dũng, cho rằng việc phân cấp, phân quyền cho các địa phương là một bước đi đúng đắn trong quá trình cải cách (Ảnh: Quochoi.vn).

Bên cạnh những đóng góp tích cực về phân cấp, phân quyền, các đại biểu cũng không quên chỉ ra các vướng mắc, khó khăn trong quá trình thực hiện đầu tư công hiện nay, nhất là trong quy trình chuẩn bị và triển khai các dự án. Đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga cho rằng, các quy định liên quan đến quy trình, thủ tục đầu tư cần phải được điều chỉnh, đơn giản hóa hơn nữa, để giảm thiểu thủ tục hành chính phức tạp và thời gian chờ đợi trong quá trình thực hiện. Các thủ tục liên quan đến các lĩnh vực như: đất đai, môi trường, xây dựng, phòng cháy chữa cháy... vẫn đang là những rào cản lớn đối với tiến độ triển khai các dự án đầu tư công.

Một vấn đề khác là công tác giải phóng mặt bằng, vốn được xem là một trong những khâu quan trọng, phức tạp nhất trong quá trình triển khai dự án đầu tư công. Cả đại biểu Trần Chí Cường và Nguyễn Thị Tuyết Nga đều cho rằng, nếu không có những giải pháp cụ thể để giải quyết công tác này, việc triển khai các dự án đầu tư sẽ gặp phải nhiều khó khăn.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải. (Ảnh: quochoi.vn).

Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, cho biết, việc sửa đổi Luật Đầu tư công là một yêu cầu cấp bách để thể chế hóa các chủ trương của Đảng và Chính phủ về việc đổi mới công tác quản lý đầu tư công, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ngân sách nhà nước, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội.

Những thay đổi này không chỉ hướng tới việc giảm thiểu các vướng mắc hiện tại mà còn phải xây dựng một môi trường đầu tư công minh bạch, tiết kiệm và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, quá trình thực thi luật sẽ cần sự nỗ lực lớn từ tất cả các cơ quan, bộ ngành liên quan để đảm bảo rằng các quy định mới được triển khai hiệu quả và bền vững.

Mặc dù các ý kiến đóng góp và thảo luận vẫn đang tiếp tục, song một điều rõ ràng là, Luật Đầu tư công sửa đổi sẽ là công cụ quan trọng để đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, và nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư công, góp phần vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội trong giai đoạn tiếp theo.