Lộ trình thu thuế thương mại điện tử: Cần linh hoạt và có sự chuẩn bị

Với sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử (TMĐT) trong những năm gần đây, Bộ Tài chính đã và đang hoàn thiện Dự thảo Nghị định về quản lý thu thuế đối với hoạt động kinh doanh trên các nền tảng TMĐT và nền tảng số. Tuy nhiên, bên cạnh sự ủng hộ của nhiều chuyên gia, vẫn có những ý kiến cho rằng lộ trình thu thuế cần phải được xây dựng một cách hợp lý, nhằm không làm gia tăng gánh nặng cho doanh nghiệp và các cá nhân kinh doanh trên nền tảng số.

Theo Bộ Tài chính, việc quản lý thu thuế đối với các hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh trên các nền tảng TMĐT chưa thực sự hiệu quả. Số thu thuế từ hoạt động này hiện nay vẫn thấp so với quy mô và tốc độ phát triển của ngành. Do đó, Dự thảo Nghị định đề xuất các quy định mới nhằm tăng cường hiệu quả quản lý thu thuế, trong đó có cơ chế khấu trừ thuế tại nguồn. Theo đó, các sàn TMĐT sẽ thực hiện khấu trừ và nộp thuế thay cho người bán trước khi chuyển khoản cho họ.

Tuy nhiên, một trong những vấn đề cốt yếu của việc thu thuế từ TMĐT là làm sao xác định được doanh thu thực tế của các hộ kinh doanh và cá nhân bán hàng trên nền tảng số. Trong khi các giao dịch truyền thống có thể kiểm soát được dễ dàng nhờ vào địa chỉ cố định và hồ sơ thuế rõ ràng, thì các giao dịch TMĐT thường không có địa chỉ cố định và đôi khi không tuân thủ đầy đủ quy trình kê khai thuế. Bên cạnh đó, một phần giao dịch TMĐT vẫn diễn ra ngoài các sàn, với thanh toán qua tiền mặt, khiến cơ quan thuế khó có thể kiểm soát được dòng tiền này.

Quản lý thu thuế đối với các hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh trên các nền tảng TMĐT chưa thực sự hiệu quả.

Với những vấn đề trên, nhiều chuyên gia cho hay việc triển khai thu thuế thương mại điện tử cần có một lộ trình hợp lý và linh hoạt hơn. TS Nguyễn Ngọc Tú, giảng viên Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, nhận định việc yêu cầu các sàn TMĐT thu thuế thay cho người bán có thể khả thi nếu tất cả giao dịch đều diễn ra trên nền tảng số và không dùng tiền mặt. Tuy nhiên, trong thực tế, nhiều giao dịch vẫn diễn ra ngoài các sàn TMĐT, điều này khiến cơ chế khấu trừ thuế chưa thể áp dụng hiệu quả.

Bên cạnh đó, Ông Tú cũng cho rằng các sàn TMĐT không phải là cơ quan thuế và nếu không có cơ chế hỗ trợ chi phí hợp lý, việc yêu cầu họ thu hộ thuế có thể trở thành gánh nặng đối với các doanh nghiệp này. Các sàn TMĐT, dù rất phát triển, nhưng họ vẫn là doanh nghiệp và cần có sự hỗ trợ từ chính phủ để có thể thực hiện tốt nghĩa vụ thu thuế này mà không ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của họ.

Một giải pháp được vị chuyên gia này đề xuất là Bộ Tài chính có thể áp dụng mô hình bù đắp chi phí cho các sàn TMĐT tương tự như cách bưu điện thu hộ thuế hiện nay. Điều này giúp giảm áp lực cho các doanh nghiệp TMĐT và đồng thời duy trì tính hiệu quả của công tác thu thuế.

Một vấn đề quan trọng nữa trong việc triển khai thu thuế TMĐT là việc chuẩn bị hạ tầng kỹ thuật và cơ sở dữ liệu thuế. Ông lý giải, để thực hiện thu thuế hiệu quả, không thể áp dụng ngay lập tức một cơ chế cứng nhắc mà không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về công nghệ thông tin, con người và chính sách hỗ trợ doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cần có thời gian tuyên truyền cho các cá nhân và hộ kinh doanh để họ hiểu rõ các nghĩa vụ thuế của mình.

Liên quan đến vấn đề này, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng đã có ý kiến cho rằng việc thu thuế TMĐT là cần thiết, nhưng lộ trình thực hiện cần được xây dựng một cách rõ ràng và đảm bảo giảm thiểu thủ tục hành chính và gánh nặng tuân thủ cho các doanh nghiệp và cá nhân kinh doanh.

Dự thảo Nghị định về quản lý thu thuế đối với hoạt động kinh doanh trên nền tảng TMĐT dự kiến sẽ có hiệu lực từ tháng 4 năm 2025, chỉ còn hơn một tháng nữa. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp phản ánh rằng lộ trình này khá gấp gáp, khi họ cần thời gian để xây dựng hệ thống công nghệ thông tin, tuyển dụng nhân sự và tuyên truyền cho người bán. Vì vậy, việc có một lộ trình hợp lý, linh hoạt và đảm bảo thời gian chuẩn bị là rất quan trọng để việc thu thuế không gây ra những phản ứng tiêu cực và ảnh hưởng đến quá trình số hóa nền kinh tế.

Việc thu thuế đối với các hoạt động kinh doanh trên nền tảng TMĐT là cần thiết, nhưng cần phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và một lộ trình hợp lý. Chính phủ và Bộ Tài chính cần linh hoạt trong việc áp dụng các chính sách thu thuế, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp để tránh tạo ra áp lực và giúp nền kinh tế số phát triển bền vững.