Thứ bảy 05/07/2025 23:16
Hotline: 024.355.63.010
Thời cuộc

Kích thích đúng thời điểm, liều lượng và đối tượng

12/10/2020 00:00
Đặt trong bối cảnh chung, mục tiêu đạt GDP năm nay khoảng 4,5% là khá thách thức. Song mục tiêu này vẫn có thể đạt được nếu bảo đảm can thiệp mang tính kiến tạo phát triển. Muốn đạt được điều đó, cần kích thích đúng thời điểm, đúng liều lượng và đúng

Ảnh minh họa

Khó khăn nằm ở quý II

Đại dịch Covid-19 là nhân tố chính yếu khiến GDP toàn cầu sụt giảm tới 3% trong quý đầu tiên năm 2020. Trong đó, GDP quý I của các siêu cường là đối tác kinh tế lớn của Việt Nam giảm rất mạnh, bao gồm Mỹ (giảm 4,8%), Trung Quốc (giảm 6,8%), EU (giảm 3,5%), Anh (giảm 1,6%). Đặc biệt, Trung Quốc lần đầu tiên trong hơn 40 năm cải cách, có mức tăng trưởng lao dốc trong quý lớn như vậy.

Trong bối cảnh đó, tăng trưởng đạt hơn 3,8% trong quý I của Việt Nam rất đáng khích lệ. Nhưng tăng trưởng này có tính thêm cả yếu tố Tết Âm lịch, tác động từ chính sách cấm rượu bia...

Hơn nữa, trong quý I, Việt Nam hầu như chưa có tác động của giãn cách xã hội trong diện rộng. Đồng thời, các nước là thị trường xuất khẩu của Việt Nam chưa chịu tác động nhiều. Các đầu vào nhập khẩu của Việt Nam tuy bị hạn chế hơn, song không đến nỗi trầm trọng do doanh nghiệp (DN) có dự phòng.

Một động lực quan trọng nữa là FDI trong quý I vẫn tăng trưởng. Đặc biệt, Samsung Electronics Việt Nam tăng trưởng tốt vì họ đã kịp rút ra khỏi Trung Quốc. Họ chỉ có cơ sở ở Việt Nam và vài cơ sở ở Hàn Quốc, vì vậy dù có chịu tác động nhưng không lớn và đạt kết quả kinh doanh đáng khích lệ, góp phần cho tăng trưởng/xuất khẩu của Việt Nam.

Đánh giá khái lược kết quả kinh doanh quý I-2020 của DN niêm yết trên thị trường chứng khoán cho thấy, nhiều ngành gặp khó khăn nhưng cũng có ngành gặp thuận lợi hơn.

Đó là những ngành phục vụ trực tiếp cho phòng chống bệnh dịch và sinh hoạt thời đại dịch, như DN chuyển đổi kịp thời sang sản xuất vật tư/công cụ y tế, nhất là khẩu trang; DN y dược, phục vụ giáo dục trực tuyến (như máy tính, laptop); thương mại điện tử, và một số ngành kinh tế số khác; các ngành kinh doanh viễn gián (giao hàng, chuyển phát nhanh…). Một số ngành cũng hưởng lợi gián tiếp từ việc giá dầu giảm bao gồm nhựa, phân đạm…

Song vấn đề nghiêm trọng hơn từ quý II, khi Việt Nam thực hiện giãn cách/cách ly trên diện rộng và các thị trường xuất khẩu lớn (đóng cửa trên diện rộng) gặp khó khăn hơn, nhất là hàng hóa không quá cần thiết đối với những nước sa vào đại dịch.

Trong tình hình đó, Việt Nam đã có những gói kích thích kinh tế lớn và đa dạng chưa từng có, với những gói kích thích về bản chất là kích cầu. Các gói kích thích này đang được xây dựng, chi tiết hóa và triển khai nên chưa thể đánh giá tính hữu hiệu của chúng.

Chính sách kích thích đặt trong bối cảnh toàn cầu

Việc kích thích kinh tế ở Việt Nam cũng cần đặt giữa các yếu tố mới lần đầu tiên có trong lịch sử, như chính sách kích thích kinh tế, kích cầu toàn cầu. Bởi điều này ảnh hưởng đến sự tác động qua lại giữa các chính sách tiền tệ giữa các quốc gia với nhau. Việt Nam cũng thực hiện kích thích trong bối cảnh chằng chịt mạng lưới sản xuất/chuỗi giá trị khu vực và hệ thống hiệp định thương mại tự do (FTA) toàn cầu.

Chuỗi giá trị này có ảnh hưởng rất mạnh đến sự lan truyền chính sách tiền tệ (nhất là tỷ giá), so với việc trước đây chỉ có 2 nước quan hệ với nhau.

Yếu tố nữa cần quan tâm khi triển khai các gói kích thích, là Việt Nam đã rất mở về kinh tế/thương mại, có độ mở hơn về chính sách tỷ giá, độ mở tài chính vượt xa trình độ phát triển tài chính. Vì thế, vấn đề ở đây phải xác định rõ nguyên nhân gây bệnh và gây suy giảm kinh tế Việt Nam, suy thoái toàn cầu, không phải yếu kém của các định chế tài chính, nền kinh tế hay cấu trúc nền kinh tế.

Bên cạnh đó, các nhân tố mới hỗ trợ tăng trưởng (đầu tư, thương mại, cải cách thể chế) bao gồm CPTPP, EVFTA, đại dịch Covid-19, chiến tranh thương mại Mỹ - Trung và chính sách hướng Nam của Hàn Quốc, Đài Loan và Nhật Bản, cũng như chiến lược rút đầu tư khỏi Trung Quốc, phải được tính đến đầy đủ khi thiết kế dung lượng và đối tượng kích thích kinh tế/kích cầu.

Điều này sẽ giúp chúng ta đỡ bỏ phí các nguồn lực. Đại dịch Covid có thể không được xử lý dứt điểm trong phạm vi toàn cầu, do vậy chúng ta phải chuẩn bị tâm thế cho điều này, để có thiết kế chiến lược, chính sách hỗ trợ tăng trưởng phù hợp trong dài hạn.

Nguyên tắc kích cầu phải đúng thời điểm, đúng liều lượng và đúng đối tượng. Do vậy cần xét trên thực tiễn tác động của đại dịch (mức độ, phạm vi, tính dài, ngắn hạn, tính trực tiếp/gián tiếp/liên đới) của từng nhóm DN theo ngành hàng, đặc điểm ngành hàng và cả mức độ tác động và hiệu quả kinh doanh dự kiến.

Lý tưởng nhất là xác định, phân tích được sớm, đầy đủ các yếu tố này. Việc cào bằng hỗ trợ DN hay không tính đến đầy đủ các yếu tố trên, có thể làm giảm hiệu quả kích cầu, thậm chí bị trục lợi, gây mất lòng tin trong cộng đồng.

Những bất cập trong kích cầu trong lịch sử, hay ở Mỹ hiện nay cũng như những vấn đề nảy sinh ở Việt Nam, cho thấy cần phải có sự chuẩn bị kỹ. Tuy vậy, nguyên tắc kích thích đúng thời điểm đặt ra những khó khăn nhất định cho việc này, đòi hỏi phải phân tích nhanh và có dung lượng/mức ưu đãi phù hợp cho từng đối tượng.

Có thể phải xây dựng hệ thống hậu kiểm/phạt nguội những khai báo không trung thực của người thụ hưởng hỗ trợ của Chính phủ, để vừa bảo đảm tính tức thời, hiệu quả và nghiêm minh của chính sách kích cầu. Tuy nhiên, để thực hiện điều này cũng không dễ.

Yên Lam (ghi)

TS. Lê Xuân Sang, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam

Tin bài khác
6 tháng đầu năm 2025: Chỉ số sản xuất ngành công nghiệp tăng tới 9,2%

6 tháng đầu năm 2025: Chỉ số sản xuất ngành công nghiệp tăng tới 9,2%

Tính chung 6 tháng đầu năm 2025, chỉ số sản xuất ngành công nghiệp ước tăng 9,2% so với cùng kỳ năm trước, là mức tăng cao nhất kể từ năm 2020 đến nay.
Sản phẩm OCOP – từ địa phương hướng tới thương hiệu Việt Nam toàn cầu

Sản phẩm OCOP – từ địa phương hướng tới thương hiệu Việt Nam toàn cầu

Chương trình OCOP (mỗi xã một sản phẩm) đang bước vào giai đoạn phát triển mới với kỳ vọng vượt ra khỏi phạm vi địa phương để định hình như một thương hiệu quốc gia, hội nhập vững chắc vào thị trường quốc tế.
Thành phố Đà Nẵng mới với nhiều tiềm năng, dư địa để phát triển

Thành phố Đà Nẵng mới với nhiều tiềm năng, dư địa để phát triển

Thành phố Đà Nẵng mới sở hữu 2 sân bay quốc tế, 2 cảng biển loại và hệ thống giao thông khá đồng bộ, kết nối liên hoàn theo trục Bắc - Nam và Đông - Tây. Tất cả sẽ tạo nền tảng vững chắc để Đà Nẵng phát triển trong giai đoạn tới.
Hà Nội đưa kinh tế tư nhân trở thành động lực then chốt vào năm 2030

Hà Nội đưa kinh tế tư nhân trở thành động lực then chốt vào năm 2030

Thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế, Hà Nội đang triển khai lộ trình cụ thể với nhiều mục tiêu tham vọng nhằm phát huy tối đa vai trò của khu vực tư nhân trong phát triển kinh tế - xã hội.
Du lịch hồi sinh hàng không Việt bứt tốc vươn tầm quốc tế

Du lịch hồi sinh hàng không Việt bứt tốc vươn tầm quốc tế

Đà phục hồi du lịch bùng nổ đang là bệ phóng cho hàng không Việt. Các hãng bay tăng cường đội tàu, mở rộng mạng lưới, khẳng định vị thế trên bản đồ khu vực.
TP. Hồ Chí Minh: Giải ngân đầu tư công đạt gần 40%, GRDP tăng hơn 6,5%

TP. Hồ Chí Minh: Giải ngân đầu tư công đạt gần 40%, GRDP tăng hơn 6,5%

Trong 6 tháng đầu năm, GRDP của TP. Hồ Chí Minh cũ tăng 7,82%; nếu tính chung sau sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, mức tăng trưởng đạt 6,56%.
Sau hợp nhất, tỉnh Quảng Ngãi (mới) sẽ có nhiều lợi thế để phát triển

Sau hợp nhất, tỉnh Quảng Ngãi (mới) sẽ có nhiều lợi thế để phát triển

Sau khi hợp nhất với tỉnh Kon Tum thành tỉnh Quảng Ngãi (mới) sở hữu vị trí địa chiến lược quan trọng, kết nối Đông - Tây, Bắc – Nam, sự kết hợp độc đáo giữa kinh tế biển với kinh tế rừng và nông nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi để kết nối thông suốt từ vùng núi đến vùng biển sẽ mở ra không gian rộng lớn và nhiều lợi thế để phát triển.
Vốn FDI “gấp đôi” đổ vào Hà Nội trong 6 tháng đầu năm 2025

Vốn FDI “gấp đôi” đổ vào Hà Nội trong 6 tháng đầu năm 2025

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy bất ốn, vốn FDI đổ vào Hà Nội trong 6 tháng đầu năm 2025 đạt 3,677 tỷ USD, tăng gấp 2,2 lần so với cùng kỳ năm ngoái.
Kinh tế Việt Nam 6 tháng đầu năm 2025: Tăng trưởng ngược chiều thế giới

Kinh tế Việt Nam 6 tháng đầu năm 2025: Tăng trưởng ngược chiều thế giới

Chiều 3/7, tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 6, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng báo cáo tình hình kinh tế - xã hội 6 tháng đầu năm 2025 với nhiều điểm sáng đáng chú ý, trong bối cảnh thế giới tiếp tục đối mặt với suy giảm tăng trưởng và bất định địa chính trị.
Chuyên gia Hồ Quốc Tuấn nói gì về

Chuyên gia Hồ Quốc Tuấn nói gì về 'deal' thuế quan đối ứng Mỹ - Việt?

Chuyên gia Hồ Quốc Tuấn cho rằng, việc thỏa thuận được mức thuế đối ứng hàng hóa Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ là 20% là một thành công và kể cả mức 40% cho hàng transshipping cũng rất tích cực.
Bộ Tài chính hướng dẫn quản lý tài chính, tài sản công sau sáp nhập

Bộ Tài chính hướng dẫn quản lý tài chính, tài sản công sau sáp nhập

Bộ Tài chính vừa công bố hướng dẫn xử lý tài chính và tài sản công sau khi sắp xếp theo mô hình hai cấp, đảm bảo đồng bộ, hiệu quả, tránh lãng phí.
Kỳ vọng kết quả cuộc điện đàm của Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump

Kỳ vọng kết quả cuộc điện đàm của Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump

Tối 2/7 (giờ Việt Nam), Tổng Bí thư Tô Lâm đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump để trao đổi về quan hệ song phương và đàm phán thương mại, trong đó có nội dung trọng tâm liên quan đến thuế đối ứng giữa hai nước.
Cải cách chính sách PPP trong khoa học – công nghệ: Nhà nước hỗ trợ 70% vốn, chỉ định nhà đầu tư công nghệ

Cải cách chính sách PPP trong khoa học – công nghệ: Nhà nước hỗ trợ 70% vốn, chỉ định nhà đầu tư công nghệ

Điểm nổi bật của Luật PPP sửa đổi và Nghị định ban hành ngày 1/7/2025 mở đường cho đầu tư vào khoa học – công nghệ và chuyển đổi số là phân cấp mạnh, ưu đãi lớn, chỉ định nhà đầu tư có công nghệ chiến lược.
Phân loại 4 nhóm hộ kinh doanh, bỏ thuế khoán từ 2026

Phân loại 4 nhóm hộ kinh doanh, bỏ thuế khoán từ 2026

Từ năm 2026, hộ kinh doanh sẽ bị phân loại theo 4 mức doanh thu, thay thế thuế khoán nhằm tạo sự minh bạch và bình đẳng giữa hộ kinh doanh, doanh nghiệp và người lao động.
Bộ Công Thương kiến nghị hoàn thiện cơ chế hỗ trợ pháp lý liên ngành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa giai đoạn 2025–2030

Bộ Công Thương kiến nghị hoàn thiện cơ chế hỗ trợ pháp lý liên ngành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa giai đoạn 2025–2030

Ngày 30/6/2025, Bộ Công Thương đã ban hành văn bản số 4756/BCT-PC nhằm phối hợp cung cấp thông tin tổng kết Chương trình hỗ trợ pháp lý liên ngành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa giai đoạn 2021–2025. Văn bản là phản hồi Công văn số 2965/BTP-PB&TG ngày 28/5/2025 của Bộ Tư pháp về hướng dẫn công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp.