Đề xuất Nghị định mới quy định về dự án theo loại hợp đồng xây dựng - chuyển giao (BT)

Theo Bộ Tài chính, trước năm 2021, hợp đồng BT được áp dụng phổ biến với hình thức thanh toán bằng tiền hoặc quỹ đất. Tuy nhiên, loại hợp đồng này bộc lộ nhiều bất cập như: xác định sai giá trị công trình, suất đầu tư cao hơn so với vốn đầu tư công, lựa chọn nhà đầu tư chủ yếu qua chỉ định thầu không cạnh tranh, giám sát lỏng lẻo dẫn đến chất lượng công trình không đảm bảo.

Bộ Tài chính đang tổ chức lấy ý kiến góp ý cho dự thảo Nghị định quy định chi tiết về dự án áp dụng loại hợp đồng xây dựng - chuyển giao (hợp đồng BT).

Từ năm 2021, Luật PPP đã ngừng triển khai hợp đồng BT cho các dự án mới. Tuy nhiên, với Luật PPP mới được sửa đổi (Luật số 57/2024/QH15), hợp đồng BT được bổ sung trở lại, với kỳ vọng huy động nguồn lực khu vực tư nhân, giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước và đáp ứng nhu cầu phát triển hạ tầng.

Đổi mới toàn diện cách thức thực hiện dự án BT

Dự thảo Nghị định lần này được xây dựng nhằm đổi mới toàn diện phương thức triển khai và thanh toán dự án BT, khắc phục các bất cập trước đây, đồng thời đảm bảo tính khả thi và phù hợp với các quy định pháp luật hiện hành.

Nghị định sẽ làm rõ cơ chế thanh toán cho nhà đầu tư, bao gồm thanh toán bằng ngân sách nhà nước hoặc bằng quỹ đất, giúp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với loại dự án này.

Dự thảo quy định hai nhóm dự án BT, tương ứng với thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư: Với các dự án thuộc thẩm quyền của bộ trưởng, người đứng đầu cơ quan trung ương hoặc cấp tỉnh, quy trình sẽ được rút gọn. Cụ thể, thủ tục phê duyệt chủ trương đầu tư và phê duyệt dự án sẽ được thực hiện đồng thời, bỏ qua bước lập, thẩm định báo cáo nghiên cứu tiền khả thi. Quy trình này sẽ được điều chỉnh đồng bộ với các thay đổi trong Luật PPP sửa đổi sắp tới.

Xác định quỹ đất, tài sản công để thanh toán

Theo Điều 7 dự thảo, quỹ đất hoặc tài sản công dùng để thanh toán cho nhà đầu tư sẽ được xác định theo hai phương án:

Phương án 1: Cho phép chênh lệch giá trị thanh toán so với tổng mức đầu tư dự án trong biên độ ±10%.

Phương án 2: Không quy định tỷ lệ chênh lệch, giao cho cơ quan có thẩm quyền tự xác định.

Việc điều chỉnh quỹ đất, tài sản công thanh toán trong quá trình lập dự án cần tuân thủ thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư.

Tại thời điểm mời thầu, nếu năm phê duyệt dự án khác với năm phê duyệt hồ sơ mời thầu, cần cập nhật giá trị quỹ đất theo bảng giá đất được duyệt hằng năm.

Thời điểm thanh toán được xác định khi có quyết định giao hoặc cho thuê đất. Giá trị quỹ đất thanh toán sẽ căn cứ theo giá tại thời điểm ra quyết định.

Đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư

Dự thảo đề xuất các tiêu chí đánh giá tài chính như sau:

Với hợp đồng BT thanh toán bằng ngân sách nhà nước: nhà đầu tư đưa ra giá trị thanh toán thấp nhất sẽ được xếp hạng cao nhất.

Với hợp đồng BT thanh toán bằng đất: đánh giá dựa trên lợi ích cho xã hội và nhà nước, cụ thể là mức chênh lệch giữa giá trị công trình BT và quỹ đất thanh toán, cùng tỷ lệ nộp ngân sách tăng thêm. Có hai phương án: Phương án 1: Không quy định tỷ lệ tối thiểu, nhà đầu tư tự đề xuất. Phương án 2: Áp dụng tỷ lệ tối thiểu tương tự quy định tại Nghị định số 115/2024/NĐ-CP. Nhà đầu tư đề xuất tỷ lệ cao nhất sẽ được ưu tiên trúng thầu.

Giá trị thực tế nộp vào ngân sách sẽ căn cứ vào tỷ lệ cam kết và giá trị đất tại thời điểm giao hoặc cho thuê.

Chuyển giao công trình

Sau khi công trình BT được nghiệm thu, đủ điều kiện vận hành, nhà đầu tư sẽ lập hồ sơ đề nghị cơ quan có thẩm quyền xác nhận hoàn thành để chuyển giao công trình. Quy định này kế thừa cơ chế đã ổn định tại Nghị định số 35/2021/NĐ-CP.