TS. Võ Trí Thành: "Tiêu dùng là động lực tăng trưởng quan trọng của nền kinh tế"
Theo TS. Võ Trí Thành, Việt Nam đang thiếu các nghiên cứu khoa học vững chắc để xây dựng chính sách tiêu dùng hiệu quả, trong khi khẩu hiệu lại chiếm ưu thế.
Ông nhấn mạnh rằng Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) là đơn vị cấp cao quản lý hệ thống điện quốc gia và chịu trách nhiệm trực tiếp trong việc xảy ra tình trạng thiếu điện. Ngoài ra, ông cũng đề cập đến trách nhiệm của Bộ Công Thương và Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp.
Theo ông Ngô Đức Lâm, EVN đã yêu cầu các đơn vị liên quan trong Tập đoàn kiểm điểm trách nhiệm tập thể và cá nhân liên quan đến việc không đảm bảo cung cấp điện đủ cho sinh hoạt và sản xuất kinh doanh. Các đơn vị này bao gồm Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia, Công ty Mua bán điện, Ban quản lý các dự án điện, Trung tâm dịch vụ sửa chữa và các công ty, nhà máy điện trực thuộc EVN. Ông cho rằng việc kiểm điểm này là cần thiết để xác định trách nhiệm trong việc xảy ra tình trạng thiếu điện.
Tuy nhiên, ông Ngô Đức Lâm cũng nhấn mạnh rằng theo quy định của pháp luật, EVN là đơn vị cấp cao quản lý hệ thống điện quốc gia và phải chịu trách nhiệm trực tiếp trong việc xảy ra tình trạng thiếu điện. Trách nhiệm của các đơn vị cấp dưới chỉ được xem xét khi EVN đã tạo điều kiện cho họ nhưng không đạt được kết quả.
Về nguyên nhân thiếu điện, ông Ngô Đức Lâm cho biết vai trò quan trọng của Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia. Đây là đơn vị trực tiếp vận hành hệ thống điện và có trách nhiệm dự báo, điều tiết và vận hành hệ thống để tránh tình trạng thiếu điện. Tuy nhiên, việc thiếu điện diễn ra trong thời gian gần đây cho thấy Trung tâm Điều độ không thực hiện đúng nhiệm vụ của mình.
Ông Ngô Đức Lâm cũng đề cập đến tình trạng thiếu nước tại nhiều nhà máy thủy điện trên cả nước, gây ảnh hưởng đến cung cấp điện. Việc không có kịch bản và biện pháp xử lý từ trước đã làm cho công tác quản lý của Trung tâm Điều độ không hiệu quả. Nếu có dự báo và kế hoạch từ trước, tình trạng thiếu điện hiện tại có thể được tránh.
Ông Ngô Đức Lâm cũng nhấn mạnh rằng những trường hợp vượt quá thẩm quyền giải quyết của Trung tâm Điều độ phải được báo cáo lãnh đạo EVN và Bộ Công Thương, từ đó Bộ Công Thương sẽ báo cáo Chính phủ để điều hành. Ngoài ra, công tác sửa chữa và bảo dưỡng nhà máy điện cũng ảnh hưởng đến việc vận hành hệ thống điện.
Ông Ngô Đức Lâm đồng ý rằng Quốc hội cần tham gia vào việc giám sát thanh tra tình hình cung ứng điện. Việc này là rất tốt để xác định các vấn đề và khó khăn trong quá trình cung cấp điện và đưa ra biện pháp xử lý. Nếu các đơn vị làm việc tốt, họ sẽ được khuyến khích và động viên từ Nhà nước. Ngược lại, nếu có những khuyết điểm và vấn đề, thanh tra sẽ đề xuất các biện pháp xử lý. Ông Ngô Đức Lâm cũng cho rằng việc này không chỉ thuộc trách nhiệm của Chính phủ và Bộ Công Thương, mà cần có sự tham gia của Kiểm toán Nhà nước và Quốc hội.
Về vai trò của Bộ Công Thương trong việc xảy ra tình trạng thiếu điện, ngoài trách nhiệm của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), theo ông Lâm, Bộ Công Thương và Uỷ ban Quản lý vốn Nhà nước tại các doanh nghiệp cũng đóng vai trò quan trọng. Hai cơ quan này cần phối hợp chỉ đạo và điều hành các đơn vị như Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam, EVN, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam để đảm bảo cung cấp đủ điện cho sản xuất. Ông Lâm nhấn mạnh rằng việc thiếu điện phản ánh sự yếu kém trong công tác vận hành và điều hành của các bộ ngành.
Về việc đầu tư nguồn điện chậm tiến độ và các vướng mắc thủ tục đầu tư, theo ông Lâm, lý do này không thuyết phục. Ông nhấn mạnh rằng cơ chế giá chuyển tiếp cho các dự án điện mặt trời và điện gió vẫn còn vướng mắc và cần được giải quyết. Ông cũng đề cập đến việc thực hiện Quy hoạch Điện VIII chậm hơn dự kiến và các rào cản về thủ tục đầu tư và hành chính. Ông cho rằng Nhà nước cần đôn đốc các bộ ngành, địa phương và doanh nghiệp nhanh chóng thực hiện các dự án nguồn điện, đồng thời giải quyết các vướng mắc thủ tục.
Về việc đảm bảo đủ nguồn điện cho đất nước, ông Ngô Đức Lâm cho rằng nguồn điện chủ động (nguồn ổn định) phải lớn hơn phụ tải đỉnh từ 10-20%, ước tính rằng Việt Nam cần ít nhất 54.000 MW nguồn điện chủ động để đảm bảo an toàn. Ông cho rằng việc thiếu điện hiện tại là do một số nguyên nhân như thiếu nước cho các nhà máy thủy điện, việc thống nhất giá năng lượng tái tạo chưa kịp thời, và các sự cố xảy ra trong các dự án nhiệt điện. "Cần huy động mọi nguồn lực và áp dụng các giải pháp kỹ thuật để duy trì sẵn sàng của các nhà máy và đẩy nhanh việc khắc phục các sự cố", ông Ngô Đức Lâm nhấn mạnh.
Lâm Nghi
