Thứ sáu 10/10/2025 12:56
Hotline: 024.355.63.010
Thời cuộc

Xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc: Muốn bền vững phải thay đổi

12/10/2020 00:00
Nguyên nhân khiến xuất khẩu hàng hóa nói chung và xuất khẩu nông sản nói riêng sang thị trường Trung Quốc giảm mạnh là do ảnh hưởng từ xung đột thương mại Mỹ - Trung.
Xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc: Muốn bền vững phải thay đổi
C huyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu

Trao đổi với Kinh tế & Đô thị, chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, việc Việt Nam cần làm trong bối cảnh hiện tại là phải khẩn trương thay đổi cách nhìn nhận và tiếp cận thị trường Trung Quốc để xuất khẩu bền vững, giảm thiểu rủi ro.

Hệ lụy tất yếu của xung đột thương mại Mỹ - Trung

Trung Quốc vốn là thị trường xuất khẩu nông sản lớn nhất từ trước đến nay của Việt Nam. Tuy nhiên, từ đầu năm 2019, lượng nông sản xuất khẩu sang thị trường này đang sụt giảm mạnh. Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, thưa ông?

- Có 2 nguyên nhân chính. Thứ nhất, trong cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, Trung Quốc giảm lượng xuất khẩu sang Mỹ do Mỹ áp thuế 300 tỷ USD lên hàng hóa của nước này. Với bối cảnh hiện tại đang dư thừa sản phẩm nông nghiệp, Trung Quốc không có nhu cầu nhập khẩu nông sản Việt Nam nhiều như trước đây, dẫn đến việc giảm lượng xuất khẩu nông sản của ta sang thị trường này.

Xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc: Muốn bền vững phải thay đổi
 Kiểm tra hàng nông sản trước khi xuất khẩu sang Trung Quốc tại cửa khẩu Lào Cai. Ảnh: Lam Thanh

Thứ hai, do tỷ giá của đồng Nhân dân tệ xuống thấp so với đồng USD, trong khi giá trị của đồng Việt Nam so với USD thì giữ ở mức ổn định. Đồng nghĩa với đồng Nhân dân tệ đang giảm giá trị so với đồng Việt Nam, điều này khiến hàng nông sản Việt Nam xuất sang Trung Quốc đắt đỏ hơn dẫn đến giảm lượng xuất khẩu nông sản của nước ta sang thị trường này.

Từ tháng 6/2019, Trung Quốc đã chính thức thay đổi chính sách nhập khẩu đối với nông sản Việt Nam, đó là chuyển từ nhập khẩu tiểu ngạch sang nhập khẩu chính ngạch. Kèm theo đó, siết chặt biện pháp quản lý chất lượng, truy xuất ngồn gốc đối với nông sản Việt. Ông đánh giá như thế nào về mức độ ảnh hưởng của chính sách này đối với các mặt hàng nông sản Việt Nam?

- Theo tôi tất cả các mặt hàng nông sản của nước ta đều chịu ảnh hưởng. Chính sách của Trung Quốc là đang siết chặt nhập khẩu các mặt hàng nông sản của ta và những biện pháp họ đưa ra mang tính kỹ thuật đó là những yêu cầu về vệ sinh ATTP, chất lượng… buộc hàng hóa nhập khẩu phải đáp ứng với những tiêu chí này.

Có nghĩa là Trung Quốc đang dùng rào cản về kỹ thuật để giảm lượng nhập khẩu nông sản từ Việt Nam; đồng thời, chuyển từ tiểu ngạch sang chính ngạch để họ dễ kiểm soát hơn. Việc làm này thể hiện rõ ràng mục đích Trung Quốc muốn giảm lượng nhập khẩu nông sản từ Việt Nam.

Nhiều ý kiến cho rằng, việc thay đổi chính sách nhập khẩu là một trong những động thái Trung Quốc muốn làm khó cho nông sản Việt Nam. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

- Tôi nghĩ động thái này xuất phát từ mục đích Trung Quốc muốn hàng nội địa của họ được sử dụng nhiều hơn bởi họ đang gặp vấn đề về xuất khẩu. Hay có thể nói là họ đang dư cung đối với nhiều mặt hàng nên bắt buộc phải dùng mức tiêu thụ nội địa để tiêu thụ sản lượng hàng hóa dư. Vì vậy, họ giới hạn đối với hàng nhập khẩu từ Việt Nam để thực hiện mục đích nêu trên là điều dễ hiểu.

Vấn đề đáng lưu tâm là việc Trung Quốc nâng yêu cầu về chất lượng, vệ sinh ATTP, truy xuất nguồn gốc… giúp cho họ nhập khẩu các mặt hàng chất lượng tốt hơn và đúng với thông lệ quốc tế. Việc Trung Quốc kiểm soát chặt chẽ đối với hàng nông sản nhập khẩu từ Việt Nam mặc dù là biện pháp mang tính đối phó tình thế nhưng cũng mang lại lợi ích lâu dài cho quốc gia này.

Xem xét giảm giá VND

Theo ông, liệu các biện pháp giới hạn nhập khẩu hàng Việt Nam vào Trung Quốc có được nới lỏng trong thời gian tới?

- Cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung càng ngày càng leo thang mặc dù trước truyền thông quốc tế cả hai bên đều đưa ra nhiều tín hiệu tích cực nhưng thực chất quan hệ đôi bên càng ngày càng đi vào bế tắc. Thực tế cho thấy, Trung Quốc đang gặp khó khăn trong vấn đề phát triển kinh tế, việc đối đầu với Mỹ là rất bất lợi với Trung Quốc nên điều họ có thể làm trong giai đoạn này là đẩy mạnh tiêu thụ hàng hóa trong nước và hạn chế nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam. Câu chuyện này không chỉ xảy ra trong năm nay mà sẽ kéo dài hết năm 2020.

Xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc: Muốn bền vững phải thay đổi
 Hàng nông sản chờ xuất sang Trung Quốc tại cửa khẩu Tân Thanh, Lạng Sơn. Ảnh: Lam Thanh

Tuy nhiên, sau cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, nếu ông Donald Trump tái đắc cử thì tình hình có thể thay đổi. Hoặc nếu ông Donald Trump thất cử, đảng Dân chủ lên ngôi thì vấn đề hòa giải giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ dễ xảy ra hơn, từ đó, các biện pháp hạn chế xuất khẩu hàng Việt Nam của Trung Quốc có thể được nới lỏng.

Theo nhận định của ông thì diễn biến của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đang ngày càng phức tạp và vượt quá dự báo của các cơ quan chức năng. Vậy, có giải pháp nào để ứng phó trước tình hình này?

- Nếu muốn tiếp tục duy trì xuất khẩu sang Trung Quốc thì hàng nông sản của chúng ta phải đáp ứng yêu cầu về vệ sinh y tế, chất lượng, nguồn gốc xuất xứ… Bên cạnh đó, chúng ta phải tìm kiếm, khai thác các thị trường khác như: Đông Nam Á, châu Phi, châu Mỹ nhằm phân bổ rủi ro cũng như bù trừ việc mất thị phần tại Trung Quốc.

Đối với nông dân, DN Việt cần phải hiểu đối tác nước ngoài họ cần những gì để đáp ứng cho chuẩn. Về phía Chính phủ, nên nghiên cứu, xem xét để cho Đồng Việt Nam (VND) giảm giá trong biên độ phù hợp, nếu VND cứ giữ đúng giá như hiện tại thì gây bất lợi cho xuất khẩu vì hàng hóa Việt Nam bán sang Trung Quốc sẽ đắt đỏ hơn. Theo tôi, việc giảm giá VND ở mức độ cả năm khoảng 3% là phù hợp.

Thay đổi để thích ứng thị trường

Ông có khuyến nghị nào dành cho nông dân và DN Việt giúp họ vượt rào cản, tiếp tục duy trì xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc?

- Trước hết, các bộ, ngành liên quan đến xuất khẩu cần phải nắm rõ được tình hình hiện tại và yêu cầu của các nước nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam, đặc biệt là Trung Quốc với những rào cản họ đang giăng ra. Để vượt qua được những rào cản này, cả người nông dân và DN cần phải nắm bắt để đáp ứng yêu cầu thị trường, đồng thời nỗ lực nhiều hơn trong việc nâng cao chất lượng hàng hóa cũng như xây dựng thương hiệu sản phẩm.

Đối với nông sản xuất khẩu đều phải đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Hiện, hàng Việt Nam đã thâm nhập đươc một số thị trường trên thế giới, song còn rất nhiều thị trường đang ngăn chặn hàng nông sản của Việt Nam vì lý do chất lượng, vệ sinh ATTP… chưa đạt tiêu chuẩn nên bắt buộc nông dân, DN phải hiểu và đáp ứng các tiêu chuẩn này một cách toàn vẹn hơn.

Phải chăng, thách thức siết chặt chính sách nhập khẩu nông sản của Trung Quốc cũng là cơ hội để Việt Nam thay đổi tư duy và hành động trong xuất khẩu hàng hóa ra thế giới?

- Chính xác! Việt Nam là nước xuất khẩu gạo, cà phê, hồ tiêu, chè rất lớn trên thế giới, song thương hiệu “Made in Vietnam” trên thị trường nông sản thế giới vẫn chưa phổ biến. Hay nói cách khác, xuất khẩu của Việt Nam tốt về số lượng nhưng chưa đạt yêu cầu về chất lượng. Do đó, chúng ra cần phải nâng cao chất lượng đối với hàng nông sản xuất khẩu, không những đáp ứng thị trường Trung Quốc mà còn đáp ứng các thị trường khác, đặc biệt là các thị trường mà nước ta ký hiệp định thương mại tự do là CPTPP và EVFTA.

Với những yêu cầu thương mại cấp cao hơn, chắc chắn chất lượng hàng hóa Việt Nam phải được thay đổi cho phù hợp với yêu cầu của thế giới.

Mặt khác, trong bối cảnh Trung Quốc buộc chúng ta phải nâng cao chất lượng, xây dựng thương hiệu nông sản không chỉ đáp ứng được yêu cầu nhập khẩu của Trung Quốc mà còn giúp cho Việt Nam cải tiến được chất lượng hàng nông sản xuất khẩu ra thế giới, để thế giới biết nhiều hơn đến những sản phẩm mang thương hiệu “Made in Vietnam”.

Xin cảm ơn ông!

"Gia nhập sân chơi CPTPP, hàng hóa nước ngoài đổ bộ vào Việt Nam sẽ ngày càng gia tăng, nhất là hàng giá rẻ từ Trung Quốc. Điều này buộc Việt Nam phải tăng cường tiêu thụ nội địa bằng các biện pháp nâng sức mua của người tiêu dùng.

Cùng với đó, nâng chất lượng của hàng nội địa nhằm nâng cao sức cạnh tranh đối với hàng nhập khẩu. Việc hàng hóa của Trung Quốc và khối các nước thuộc Hiệp định CPTPP tràn vào Việt Nam sẽ đẩy một số DN nội địa vào cảnh dần mất thị phần. Đây là rủi ro lớn đối với thị trường Việt Nam. Do đó, Chính phủ cần tính toán đến các DN nhập khẩu và luôn theo sát diễn biến thị trường thế giới để có kế hoạch ứng phó phù hợp." - Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu

Ánh Ngọc (thực hiện)

Tin bài khác
Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình: Lâm Đồng cần bứt phá, trở thành cực tăng trưởng mới của khu vực

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình: Lâm Đồng cần bứt phá, trở thành cực tăng trưởng mới của khu vực

Dự và phát biểu chỉ đạo Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng lần thứ I, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh, việc hợp nhất ba tỉnh Lâm Đồng, Bình Thuận và Đắk Nông là quyết sách mang tầm lịch sử, mở ra một không gian phát triển rộng lớn, tạo điều kiện để Lâm Đồng vươn lên trở thành cực tăng trưởng năng động của khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.
Hải Phòng tăng tốc bứt phá – Khẳng định vị thế đầu tàu kinh tế phía Bắc

Hải Phòng tăng tốc bứt phá – Khẳng định vị thế đầu tàu kinh tế phía Bắc

9 tháng đầu năm 2025, Hải Phòng tiếp tục ghi dấu ấn mạnh mẽ trên bản đồ phát triển kinh tế - xã hội của cả nước với tốc độ tăng trưởng GRDP đạt 11,59%, đứng thứ hai toàn quốc và dẫn đầu trong nhóm 6 thành phố trực thuộc Trung ương. Những con số biết nói, những sự kiện chính trị - kinh tế mang tầm quốc gia và khu vực, cùng tinh thần đoàn kết, dám nghĩ dám làm đã giúp thành phố cảng vượt qua thách thức, giữ vững đà tăng trưởng, khẳng định vị thế là “điểm đến chiến lược của kỷ nguyên mới”.
Thiên tai năm 2025 gây thiệt hại ít nhất 2% GDP: Thủ tướng yêu cầu tập trung khắc phục hậu quả

Thiên tai năm 2025 gây thiệt hại ít nhất 2% GDP: Thủ tướng yêu cầu tập trung khắc phục hậu quả

Tính đến ngày 9/10, thiên tai trên cả nước đã khiến 238 người chết và mất tích, 367 người bị thương, hơn 258.000 ngôi nhà hư hỏng, tốc mái; 500.000 ha lúa, hoa màu và cây trồng bị ngập úng.
Luật Giá sửa đổi có áp lực lên chính quyền cấp xã?

Luật Giá sửa đổi có áp lực lên chính quyền cấp xã?

Tại phiên họp sáng 9/10, khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã thẳng thắn chỉ ra điểm yếu cốt lõi trong vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp - đó là "câu chuyện cán bộ".
Xuất khẩu lập đỉnh mới, thêm cơ hội để doanh nghiệp Việt tăng tốc?

Xuất khẩu lập đỉnh mới, thêm cơ hội để doanh nghiệp Việt tăng tốc?

Xuất nhập khẩu tiếp tục là điểm sáng của nền kinh tế Việt Nam trong 9 tháng năm 2025, khi kim ngạch thương mại đã vượt xa kỳ vọng, duy trì xuất siêu vững chắc và mở ra triển vọng chạm mốc kỷ lục 900 tỷ USD cho cả năm.
Việt Nam tăng tốc logistics xanh và chuyển đổi số: Hướng tới trung tâm chuỗi cung ứng ASEAN

Việt Nam tăng tốc logistics xanh và chuyển đổi số: Hướng tới trung tâm chuỗi cung ứng ASEAN

Việt Nam đang nổi lên như một điểm sáng logistics của khu vực Đông Nam Á, khi đẩy mạnh chiến lược kép: chuyển đổi số và phát triển logistics xanh.
Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu 9 tháng đạt 680,6 tỷ USD, tăng 17,3%

Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu 9 tháng đạt 680,6 tỷ USD, tăng 17,3%

Theo Bộ Công Thương, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu 9 tháng đạt 680,6 tỷ USD, tăng 17,3% so với cùng kỳ năm trước.
Phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ chính sách thuế bất động sản trước ngày 15/10

Phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ chính sách thuế bất động sản trước ngày 15/10

Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa ký công điện yêu cầu các bộ, ngành và địa phương quyết liệt triển khai các giải pháp tăng nguồn cung, giảm giá nhà ở, ổn định thị trường bất động sản, hướng tới mục tiêu phát triển thị trường lành mạnh, minh bạch và bền vững.
Thủ tướng Chính phủ: Xử lý dứt điểm 4 vấn đề tồn tại, bất cập để chấm dứt khai thác IUU

Thủ tướng Chính phủ: Xử lý dứt điểm 4 vấn đề tồn tại, bất cập để chấm dứt khai thác IUU

Chiều 7/10, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Phiên họp lần thứ 16 của Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).
Nông nghiệp công nghệ cao: Từ “trụ đỡ” truyền thống đến động lực tăng trưởng mới

Nông nghiệp công nghệ cao: Từ “trụ đỡ” truyền thống đến động lực tăng trưởng mới

Việc phát triển toàn diện chuỗi giá trị, kết hợp công nghệ và ESG, sẽ là chìa khóa để ngành nông nghiệp không chỉ “vững vai trụ đỡ” mà còn “dẫn dắt cuộc chơi” trong tăng trưởng kinh tế bền vững những năm tới.
Hành lang ven biển Cần Giờ – Vũng Tàu: Trục phát triển chiến lược của TP. Hồ Chí Minh

Hành lang ven biển Cần Giờ – Vũng Tàu: Trục phát triển chiến lược của TP. Hồ Chí Minh

Sau khi chính thức “về chung một nhà”, Cần Giờ và Vũng Tàu được kỳ vọng trở thành cực tăng trưởng mới của TP. Hồ Chí Minh trong chiến lược phát triển kinh tế hướng biển. Để hiện thực hóa tầm nhìn đó, hệ thống kết nối giao thông được xem là chìa khóa vàng quyết định, mở ra hành lang ven biển, logistics, du lịch và đô thị sinh thái hiện đại, năng động kéo dài từ TP.Hồ Chí Minh đến vùng duyên hải Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long.
Bộ Tài chính xuất cấp hơn 456 tấn gạo dự trữ quốc gia hỗ trợ học sinh ba tỉnh

Bộ Tài chính xuất cấp hơn 456 tấn gạo dự trữ quốc gia hỗ trợ học sinh ba tỉnh

Cục Dự trữ Nhà nước được giao xuất cấp (không thu tiền) 456.465 kg gạo dự trữ quốc gia, phân bổ cho học sinh, học viên tại 3 địa phương.
Việt Nam vượt mục tiêu giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025

Việt Nam vượt mục tiêu giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025

Sau gần 5 năm triển khai, hai Chương trình Mục tiêu quốc gia (MTQG) về xây dựng nông thôn mới (NTM) và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 đã ghi dấu những kết quả vượt bậc, cơ bản hoàn thành và thậm chí vượt các chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ đề ra.
Hợp tác quốc tế – Động lực mới cho chuyển đổi xanh và phát triển bền vững của nông nghiệp Việt Nam

Hợp tác quốc tế – Động lực mới cho chuyển đổi xanh và phát triển bền vững của nông nghiệp Việt Nam

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến cùng lãnh đạo các vụ, cục chuyên môn đã chia sẻ nhiều định hướng quan trọng về việc tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực nông nghiệp – môi trường, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và thực hiện cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.
Nhiều nhóm ngành được kỳ vọng tăng trưởng mạnh nhất trong quý III/2025

Nhiều nhóm ngành được kỳ vọng tăng trưởng mạnh nhất trong quý III/2025

Các ngành ngân hàng, chứng khoán, thép, bán lẻ - tiêu dùng, xây dựng, dầu khí và điện là những nhóm ngành được kỳ vọng dẫn dắt đà tăng trưởng trong quý này.