Dự kiến đầu năm 2024, một số quốc gia sẽ áp dụng thuế suất tối thiểu toàn cầu, điều này sẽ tác động đến hoạt động đầu tư, đặc biệt là đầu tư nước ngoài ở nhiều quốc gia. Với Việt Nam, chính sách thuế này sẽ tác động như thế nào?
aa
TS. Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội
Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) mới đây đã công bố chi tiết bản hướng dẫn cuối cùng đối với Chính phủ các nước về cách thức đưa thuế doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu vào các văn bản luật, tiến gần hơn tới việc thực hiện cải cách này vào năm sau. OECD dự kiến cải cách sẽ giúp tạo ra thêm 220 tỷ USD thu nhập thuế trên toàn cầu.
Thuế tối thiểu toàn cầu nằm trong Chương trình hành động chống xói mòn thu ngân sách, trốn thuế toàn cầu (BEPS) có sự tham gia của 141 quốc gia thành viên, trong đó có Việt Nam. Theo đó, các công ty lớn có doanh thu hợp nhất toàn cầu hàng năm từ 750 triệu EUR (19.500 tỷ đồng) trong ít nhất 2 năm của giai đoạn 4 năm liền kề trước năm soát xét sẽ bị áp dụng mức thuế suất tối thiểu 15%. Nếu đang chịu mức thuế thấp hơn 15% ở quốc gia mà họ đầu tư, các doanh nghiệp này sẽ phải nộp phần “thiếu hụt” còn lại với mức thuế 15% cho quốc gia nơi họ có trụ sở chính.
Để ứng phó với điều này, ngày 4/8/2022, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 55/QĐ-TTg thành lập Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ về nghiên cứu và đề xuất các giải pháp liên quan đến thuế suất tối thiểu toàn cầu của OECD. Hiện nay, Tổ công tác đang được kiện toàn nhân sự để nhanh chóng xây dựng khung pháp lý nội luật về thuế thu nhập doanh nghiệp liên quan đến việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, để đảm bảo các chính sách ưu đãi đối với nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam được thực thi hiệu quả.
Tuy vậy, TS. Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội kỳ vọng những hành động để ứng phó với thuế tối thiểu toàn cầu cần phải được cơ quan quản lý thúc đẩy nhanh hơn nữa, bởi chúng ta chỉ còn một năm để tìm giải pháp. Nếu Việt Nam chậm triển khai ứng phó với chính sách này thì sẽ gặp bất lợi lớn trong việc thu hút và giữ chân nhà đầu tư nước ngoài.
Theo ông Hiếu, hiện nay ưu đãi thuế của Việt Nam cho hoạt động đầu tư gồm phổ biến là: Ưu đãi thời gian miễn, giảm thuế đối với đầu tư mới, đầu tư mở rộng: Miễn 4 năm, giảm 9 năm; miễn 2 năm, giảm 4 năm. Một số tính toán cho thấy, trong khi thuế suất phổ thông là 20% thì thuế thực tế với các doanh nghiệp FDI trong kỳ ưu đãi trung bình là 12,3%, trong đó một số tập đoàn lớn chỉ ở mức vài %.
Khi thuế suất tối thiểu toàn cầu được áp dụng thì có thể một số tập đoàn lớn sẽ phải nộp thêm một phần thuế bổ sung ở nước khác nơi họ có trụ sở chính. Như vậy, lợi ích trước đây là phần ưu đãi thuế họ được hưởng thì nay sẽ không còn nữa hoặc giảm đáng kể. Hiệu lực chính sách ưu đãi đầu tư sẽ bị giảm hiệu lực trong nhiều trường hợp.
“Chính sách thuế này khi được áp dụng sẽ tác động trước hết đến doanh nghiệp FDI đầu tư lớn; tác động động đến thu hút mới các dự án đầu tư. Tuy nhiên, điểm đáng lưu ý là tác động cả đến dự án FDI đã, đang hoạt động tại nước ta đang trong thời kỳ hưởng chính sách ưu đãi; và có thể ảnh hưởng đến quyết định mở rộng đầu tư của nhà đầu tư đang hoạt động. Tuy chịu ảnh hưởng chủ yếu là những nhà đầu tư lớn, có quy mô doanh thu hợp nhất trên 750 triệu EUR toàn cầu. Nhưng ở chừng mực nào đó, rất có thể có những nhà đầu tư FDI nhỏ nhưng họ nằm trong chuỗi sản xuất kinh doanh, là một phần trong hoạt động kinh doanh của một tập đoàn đa quốc gia thì họ có thể bị chịu thuế suất thuế tối thiểu, sẽ bị liên đới” – ông Phan Đức Hiếu thông tin và cho biết, ngoài tác động tiêu cực, thì chính sách thuế này có cơ hội tăng thu ngân sách và hạn chế trốn tránh thuế, hạn chế tình trạng các quốc gia cạnh tranh thu hút đầu tư theo cách “đưa nhau xuống đáy”.
Nếu Việt Nam chậm triển khai ứng phó với chính sách này thì sẽ gặp bất lợi lớn trong việc thu hút và giữ chân nhà đầu tư nước ngoài/ Nguồn ảnh PLO
Để hạn chế tác động của thuế tối thiểu toàn cầu, ông Phan Đức Hiếu cho rằng Việt Nam cần nhanh chóng đánh giá để xác định mức độ bị tác động – bao gồm cả cơ hội và tác động tiêu cực; cần nhanh chóng rà soát toàn bộ quy định hiện hành về chính sách ưu đãi và từ đó cần xác định chính xác phạm vi và mức độ bị tác động theo ngành, lĩnh vực, đối tượng, tác động tích cực – tiêu cực, cơ hội, thách thức. Chỉ khi chúng ta xác định đầy đủ bức tranh tác động thì mới có thể có giải pháp phù hợp.
“Chính phủ không thể làm một mình, mà cần có đối thoại, hợp tác, tham vấn với cộng đồng doanh nghiệp và chính sách của một số quốc gia khác”, ông Hiếu cho biết.
Trong quá trình xem xét đề xuất đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, một số chuyên gia kinh tế và hạ tầng đã khuyến nghị Vingroup nên dừng theo đuổi dự án ở thời điểm hiện nay. Khuyến nghị này được đưa ra trong bối cảnh Vingroup vừa công bố hợp tác với Siemens Mobility, cho thấy quyết định “dừng lại” không đơn thuần là rút lui, mà xuất phát từ những cân nhắc sâu hơn về thể chế, tài chính và khả năng kiểm soát rủi ro của một siêu dự án quốc gia.
TS. Cấn Văn Lực cho rằng bất động sản Việt Nam đang đứng trước ngưỡng chuyển pha quan trọng, đòi hỏi đánh giá lại đóng góp thực chất, kiểm soát giá cả và triển khai đồng bộ các giải pháp tài chính, pháp lý để phát triển bền vững.
Tại Hội thảo “Kinh doanh có trách nhiệm về quyền con người: Xu hướng phát triển và thực tiễn tại Việt Nam” do Viện Quyền con người tổ chức sáng 23/12, nhiều chuyên gia, nhà nghiên cứu đã cùng thảo luận về một chủ đề đang ngày càng trở nên cấp thiết trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và yêu cầu phát triển bền vững.
TS. Trần Văn Khải khẳng định khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là nền tảng then chốt thúc đẩy ESG, giúp doanh nghiệp Việt Nam phát triển bền vững, hội nhập sâu.
Theo TS. Trần Xuân Lượng, thiếu dữ liệu chuẩn, minh bạch và liên thông đang trở thành điểm nghẽn lớn, làm suy yếu năng lực điều tiết của Nhà nước, gia tăng đầu cơ và cản trở phát triển bề thị trường bất động sản.
Trong cuộc trao đổi với Tạp chí Doanh nghiệp và Hội nhập bên lề lễ khai mạc Triển lãm HanoiTex & HanoiFabric 2025, ông Quách Quang Đông – Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) và ông Cao Hữu Hiếu – Tổng Giám đốc Tập đoàn Dệt May Việt Nam (VINATEX) đã chia sẻ những góc nhìn sâu sắc về thách thức, cơ hội và chiến lược phát triển ngành dệt may Việt Nam trong bối cảnh chuyển đổi xanh và hội nhập sâu.
TS. Cấn Văn Lực cho rằng Việt Nam muốn đạt tăng trưởng hai con số giai đoạn 2026–2030 buộc phải cải cách mạnh mẽ mô hình tăng trưởng, lấy hiệu quả đầu tư công, năng suất và TFP làm trụ cột then chốt.
Theo Nguyên Bộ trưởng Bộ Nội vụ - TS Trần Văn Tuấn, Hiệp hội Khoa học Hành chính Việt Nam thành công dù mô hình ba không, nhờ kết hợp kinh nghiệm truyền thống với tư duy hiện đại.
TS Nguyễn Đức Hiển - Phó Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ươngcảnh báo: Tăng trưởng hai con số không còn nhiều ý nghĩa nếu đánh đổi bằng lạm phát. Việt Nam cần chuyển nhanh từ mô hình dựa vào tín dụng sang hệ sinh thái thị trường vốn bền vững.
Theo TS. Trương Thị Thu Trang, tái cơ cấu nông nghiệp đang tạo bước ngoặt lớn, giúp phục hồi tăng trưởng, nâng giá trị sản phẩm và thúc đẩy chuyển đổi mạnh mẽ sang mô hình kinh tế xanh, tuần hoàn.
PGS.TS Lê Xuân Bá cảnh báo nguy cơ nếu Việt Nam tiếp tục dựa vào vốn và lao động giá rẻ, thay vì chuyển sang mô hình tăng trưởng dựa trên TFP và đổi mới toàn diện.
TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh đầu tư công là vốn mồi quan trọng, cần nâng cao hiệu quả và cơ cấu lại mạnh để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng giai đoạn 2026-2030.
TS. Võ Trí Thành nhấn mạnh Việt Nam cần chuyển mô hình tăng trưởng sang phát triển bền vững, lấy công nghệ và đổi mới sáng tạo làm động lực cạnh tranh toàn cầu giai đoạn mới.
Theo TS. Nguyễn Văn Đính, lợi thế quy hoạch, hạ tầng và dòng vốn tạo cơ hội lớn giúp Nghệ An bứt phá thành thị trường bất động sản trọng điểm mới, thu hút nhà đầu tư trong ngoài nước.
