Trung Quốc muốn thiết lập lại quan hệ với EU khi chiến tranh thương mại leo thang

Trung Quốc muốn thiết lập lại quan hệ với EU khi chiến tranh thương mại leo thang.

Trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump áp thuế mạnh tay lên hàng hóa Trung Quốc, Bắc Kinh đang chủ động tìm kiếm cơ hội tái thiết lập quan hệ thương mại với Liên minh châu Âu (EU). Tuy nhiên, châu Âu vẫn tỏ ra thận trọng trước nguy cơ trở thành điểm đến thay thế cho hàng hóa Trung Quốc bị Mỹ từ chối.

Theo đó, các quan chức và doanh nghiệp Trung Quốc đang gia tăng tiếp xúc với EU, hy vọng củng cố mối quan hệ với khối kinh tế lớn nhất thế giới nhằm mở rộng thị trường xuất khẩu, khi các mức thuế mới từ Mỹ khiến thương mại song phương bị đe dọa nghiêm trọng. Trong những tuần gần đây, các phái đoàn thương mại Trung Quốc đã đến nhiều thủ đô tại châu Âu, đồng thời các nhà máy Trung Quốc cũng tìm cách chuyển hướng hàng hóa sang thị trường châu lục này.

Từ ngày thứ Tư (16/4), Trung Quốc đã phải chịu mức thuế “không tưởng” 250% từ Mỹ, trong khi Bắc Kinh cũng đáp trả bằng thuế 125%. EU cũng không nằm ngoài “cuộc chiến thuế quan” khi bị Mỹ áp thuế 10%, có khả năng tăng lên 20% nếu không đạt được thỏa thuận thương mại.

Mặc dù các nhà lãnh đạo châu Âu, như Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, thể hiện mong muốn hợp tác để mang lại “ổn định và khả năng dự đoán” cho kinh tế toàn cầu, một mối quan hệ mới với Trung Quốc vẫn vấp phải nhiều rào cản.

Bắc Kinh chủ động tiếp cận, châu Âu vẫn giữ khoảng cách

Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gần đây nhấn mạnh với Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sánchez rằng, Bắc Kinh và EU nên “cùng nhau chống lại sự bắt nạt đơn phương”. Các động thái này phản ánh chiến lược rõ ràng của Trung Quốc trong việc tìm đối tác thương mại thay thế Mỹ. Cùng lúc đó, bà von der Leyen – người từng kêu gọi “giảm phụ thuộc vào Trung Quốc” – cũng dịu giọng, kêu gọi hợp tác vì sự ổn định toàn cầu.

Theo chuyên gia François Chimits từ Viện Mercator, cả EU và Trung Quốc đều đang cần những thị trường thay thế và sự ổn định thương mại, đặc biệt là khi đàm phán với Mỹ rơi vào bế tắc. Việc hợp tác song phương cũng có thể giúp hai bên gia tăng ảnh hưởng trong các cuộc đối thoại toàn cầu.

Trung Quốc đã cử các đoàn xúc tiến thương mại đến Stockholm, Budapest, Oslo và Hanover nhằm khuyến khích đầu tư vào nền kinh tế đang đối mặt với tiêu dùng nội địa yếu. Một số doanh nghiệp Trung Quốc như Petpal, nhà sản xuất thực phẩm thú cưng lớn, xác nhận đang chuyển trọng tâm sang thị trường châu Âu.

Nhu cầu về mặt bằng nhà xưởng tại châu Âu từ các công ty Trung Quốc đang tăng nhanh, theo ông Jaromir Cernik, nhà đầu tư bất động sản công nghiệp tại CTP. Ông cho rằng thuế quan của Mỹ sẽ thúc đẩy làn sóng doanh nghiệp Trung Quốc mở rộng toàn cầu.

Tuy nhiên, sự hoài nghi từ châu Âu vẫn hiện hữu. Một cuộc khảo sát của Phòng Thương mại EU tại Trung Quốc cho thấy hơn 25% doanh nghiệp châu Âu bi quan về triển vọng tăng trưởng tại Trung Quốc, và 44% lo ngại về khả năng sinh lời. Mức tiêu dùng yếu tại Trung Quốc cũng đang tạo áp lực giảm phát, khiến nước này kém hấp dẫn hơn với nhà đầu tư nước ngoài.

Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (phải) và Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sánchez (trái) gặp gỡ tại Bắc Kinh hồi tuần trước.

Bất đồng địa chính trị, cạnh tranh công nghiệp cản trở hòa giải

Bên cạnh thách thức kinh tế, quan hệ EU – Trung Quốc còn vấp phải mâu thuẫn địa chính trị. EU chỉ trích Trung Quốc vì đứng về phía Nga trong cuộc chiến tại Ukraine. Bỉ hiện cũng đang điều tra Huawei với cáo buộc hối lộ các nghị sĩ châu Âu, điều mà tập đoàn viễn thông Trung Quốc phủ nhận.

Thêm vào đó, Trung Quốc đã từ chối tham dự hội nghị kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ song phương, buộc Chủ tịch Hội đồng châu Âu António Costa và bà von der Leyen phải sang Bắc Kinh vào tháng 7 – thay vì tổ chức cuộc gặp ở Brussels như dự kiến. Động thái này bị xem là dấu hiệu “thiếu tôn trọng” về mặt ngoại giao, đặc biệt khi ông Tập Cận Bình xác nhận sẽ tham dự lễ duyệt binh tại Moscow vào dịp kỷ niệm chiến thắng Thế chiến II.

Số liệu thương mại cho thấy xuất khẩu của Trung Quốc sang EU trong năm qua cao gấp đôi lượng hàng hóa nhập từ châu Âu. Điều này làm dấy lên lo ngại về việc Bắc Kinh đang sử dụng năng lực công nghiệp dư thừa để “lấn át” thị trường châu Âu bằng hàng hóa giá rẻ.

Bà von der Leyen từng thẳng thắn cho rằng một số quốc gia đang “lợi dụng các quy tắc thương mại hiện hành”. EU đã mở nhiều cuộc điều tra thương mại với hàng hóa Trung Quốc như xe điện và ván ép, một số dẫn đến mức thuế hơn 100%. Đáp lại, Bắc Kinh cũng điều tra thịt lợn, rượu cognac và sản phẩm sữa nhập khẩu từ châu Âu.

Chuyên gia Noah Barkin từ Rhodium Group nhận định quan hệ EU – Trung Quốc đang “lao dốc” vì mất cân đối thương mại, hậu thuẫn Nga và gia tăng tấn công mạng. Tuy nhiên, nếu đàm phán với Mỹ thất bại, EU có thể buộc phải chọn giải pháp “ít tệ hơn” là thỏa hiệp với Trung Quốc để tránh rơi vào thế chiến tranh thương mại hai mặt trận.

Một số tập đoàn Đức có hoạt động lớn tại Trung Quốc cũng đang vận động Berlin tích cực bảo vệ lợi ích doanh nghiệp tại thị trường này. Một tài liệu chính sách nội bộ được lan truyền gần đây kêu gọi chính phủ Đức đóng vai trò “chủ động hơn” trong việc thúc đẩy quan hệ thương mại với Trung Quốc.

Chỉ số vận tải hàng hóa Ningbo cho thấy dấu hiệu dịch chuyển thương mại khi giá cước từ Trung Quốc đến bờ Tây nước Mỹ đã giảm 18% trong tuần kết thúc vào ngày 11/4, trong khi giá vận chuyển đến Địa Trung Hải tăng 15%.

Ông Zhang Yansheng, nhà nghiên cứu cao cấp tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Vĩ mô Trung Quốc, cho rằng năm ngoái đã tồn tại “hiểu lầm lớn” giữa Bắc Kinh và Brussels. Ông thừa nhận Trung Quốc từng “phô trương sức mạnh quá mức” và kêu gọi hai bên “cần hiểu lại nhau từ đầu”.