"Bảo hộ ngành thép": Chiến lược quen thuộc nhưng đầy tranh cãi
Từ ngày 4/6 tới, mức thuế nhập khẩu thép và nhôm vào Mỹ sẽ chính thức tăng từ 25% lên 50% theo tuyên bố mới nhất của Tổng thống Donald Trump. Động thái gây chấn động này được đưa ra trong chuyến thăm nhà máy US Steel tại Pennsylvania - nơi ông Donald Trump khẳng định đây là biện pháp "bảo vệ việc làm" và "phục hồi ngành công nghiệp thép, nhôm Mỹ mạnh mẽ hơn bao giờ hết".
 |
| Tổng thống Donald Trump tham quan nhà máy của US Steel tại West Mifflin, bang Pennsylvania (Mỹ). Ảnh: Reuters |
Tuy nhiên, phía sau lời tuyên bố cứng rắn ấy là hàng loạt hệ lụy kinh tế, chính trị đang dần hiện hình, từ phản ứng dữ dội của các đồng minh quốc tế, đến nguy cơ giá cả leo thang ngay trong nội địa nước Mỹ.
Việc tăng thuế nhập khẩu thép và nhôm không phải là điều mới trong chiến lược thương mại của ông Donald Trump. Từ năm 2018, trong nhiệm kỳ đầu giữ chức Tổng thống Mỹ, ông từng áp mức thuế với các sản phẩm kim loại này, với lý do “chống lại sự cạnh tranh không lành mạnh từ nước ngoài”. Lúc đó, ngành thép nội địa có phục hồi nhẹ, nhưng cái giá phải trả là sự tăng giá của nguyên vật liệu đầu vào trong ngành công nghiệp chế tạo, kéo theo chi phí sản xuất ô tô, thiết bị điện tử và máy móc tăng mạnh.
Theo báo cáo của Ủy ban Thương mại Quốc tế Mỹ, riêng trong năm 2021, những thiệt hại do chi phí tăng đã khiến giá trị sản lượng các ngành liên quan giảm hơn 3 tỷ USD. Lần này, với mức thuế tăng gấp đôi, các chuyên gia lo ngại tác động tiêu cực sẽ còn sâu rộng hơn nữa.
Không chỉ dừng lại ở chi phí sản xuất, mức thuế mới còn đe dọa đẩy giá hàng hóa tiêu dùng phổ biến leo thang. Thép và nhôm không chỉ dùng trong ngành xây dựng, mà còn là nguyên liệu cho vỏ lon bia, lon đồ hộp, bao bì thực phẩm và thậm chí là hộp đựng thức ăn cho thú cưng.
Giá các mặt hàng như nhà ở, ô tô, máy giặt và thực phẩm có thể sẽ tăng rõ rệt, ảnh hưởng trực tiếp đến túi tiền người tiêu dùng Mỹ. Theo chuyên gia thương mại Usha Haley, giáo sư tại Wichita State University, bang Kansas (Mỹ), giá thực phẩm tăng “sẽ là một phần của hiệu ứng lan tỏa", chưa kể thuế quan có thể làm tăng chi phí sản xuất trong các ngành công nghiệp và làm căng thẳng thêm mối quan hệ giữa Washington với các đồng minh, trong khi nó "không hỗ trợ cho sự phục hồi sản xuất lâu dài của Mỹ".
 |
| Việc tăng thuế nhập khẩu thép và nhôm không phải là điều mới trong chiến lược thương mại của ông Donald Trump |
Ngay sau khi ông Trump công bố quyết định, một loạt quốc gia lên tiếng phản đối mạnh mẽ. Chủ tịch Phòng Thương mại Canada Candace Laing lên án việc tăng thuế quan là "trái ngược với an ninh kinh tế Bắc Mỹ": "Việc tháo gỡ các chuỗi cung ứng xuyên biên giới hiệu quả, có sức cạnh tranh và đáng tin cậy như chúng ta đã làm trong ngành thép và nhôm sẽ khiến cả hai quốc gia phải trả giá rất đắt", Chủ tịch Phòng Thương mại Canada Candace Laing cho biết.
Công đoàn United Steelworkers của Canada gọi động thái này là “cuộc tấn công trực tiếp” vào ngành công nghiệp và người lao động Canada. Sự bất bình của Canada cũng không mấy khó hiểu, khi dữ liệu của Bộ Thương mại Mỹ cho thấy, năm 2024, Mỹ chi 31,3 tỷ USD để nhập khẩu hai kim loại này, trong đó, Canada là nhà cung cấp hàng đầu với giá trị xuất khẩu mặt hàng này sang Mỹ đạt 7,6 tỷ USD
Không chỉ Canada, Liên minh châu Âu cũng tuyên bố đang chuẩn bị các biện pháp trả đũa. Người phát ngôn Ủy ban châu Âu Olof Gill nhấn mạnh: "Quyết định tăng thuế của Mỹ làm gia tăng sự bất ổn cho nền kinh tế toàn cầu và làm tăng chi phí cho người tiêu dùng và doanh nghiệp ở cả hai bờ Đại Tây Dương... EU đã chuẩn bị áp dụng các biện pháp đối phó, bao gồm cả việc đáp trả mức tăng thuế quan mới nhất của Washington".
Bộ trưởng Thương mại Úc Don Farrell cũng lên tiếng, gọi mức thuế 50% là “vô lý và không phải là hành động của một người bạn”.
Dù các nhà đầu tư ngắn hạn tỏ ra phấn khích, thể hiện qua việ giá cổ phiếu của các công ty sản xuất thép tại Mỹ như Cleveland-Cliffs Inc tăng vọt sau tuyên bố của ông Trump, trong khi đó các nhà kinh tế và chuyên gia thương mại lại nhìn thấy một viễn cảnh đáng lo hơn rằng nền kinh tế Mỹ sẽ bị cô lập, các ngành công nghiệp sản xuất phụ trợ bị tổn thương, người dân gánh chịu chi phí cao hơn, và thế giới lại bước vào một vòng xoáy chiến tranh thương mại mới.
Đặc biệt, chính sách thuế này được công bố không lâu sau khi ông Trump cáo buộc Trung Quốc vi phạm các cam kết thương mại, hé lộ khả năng Mỹ sẽ sớm mở thêm nhiều mặt trận căng thẳng về thương mại trong thời gian tới.
Việc tăng thuế nhập khẩu thép và nhôm lên 50% là nước cờ mạnh tay của ông Trump nhằm khơi lại khẩu hiệu “Make America Great Again” bằng cách bảo vệ sản xuất nội địa. Nhưng cái giá phải trả không chỉ là sự phản đối từ các đồng minh, mà còn là nguy cơ lạm phát leo thang, xung đột thương mại và sự bất ổn lan rộng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
