Một sản phụ 33 tuổi ở thôn Trại Cá, xã Tà Long, khi đến Trung tâm Y tế (TTYT) huyện Đakrông để sinh con lần thứ 4, đã được cán bộ y tế tư vấn về việc cho mẹ và con da kề da đủ 90 phút. Tuy nhiên, trong lúc nữ hộ sinh đi rửa dụng cụ, sản phụ đã mặc áo quần cho con vì lo sợ con bị lạnh. Người nhà của sản phụ cũng đi xin sữa ngoài vì nghĩ rằng sữa mẹ không đủ. Nữ hộ sinh sau đó đã giải thích và động viên để sản phụ và người nhà tiếp tục cho con nằm da kề da và bú sữa mẹ.
Những tình huống như vậy thường xuyên xảy ra tại TTYT huyện Đakrông, phản ánh những khó khăn trong thực hành nuôi con bằng sữa mẹ. Tuy nhiên, với quyết tâm vì lợi ích của trẻ sơ sinh và người mẹ, TTYT huyện Đakrông đã đạt được danh hiệu Bệnh viện thực hành nuôi con bằng sữa mẹ xuất sắc, trở thành cơ sở y tế cấp huyện đầu tiên ở tỉnh Quảng Trị đạt được danh hiệu này.
Chương trình được triển khai từ tháng 11/2022 và đăng ký xây dựng danh hiệu từ tháng 4/2023 với sự tài trợ của Chính phủ Ireland thông qua Tổ chức Alive & Thrive khu vực Đông Á-Thái Bình Dương. TTYT huyện Đakrông đã thực hiện nhiều giải pháp nhằm đạt các tiêu chí thực hành nuôi con bằng sữa mẹ xuất sắc.
Các giải pháp bao gồm: 100% nhân viên y tế có chứng chỉ tập huấn về tư vấn và hỗ trợ bà mẹ nuôi con bằng sữa mẹ; truyền thông chăm sóc sức khỏe phụ nữ mang thai; tư vấn về nuôi con bằng sữa mẹ qua các phương tiện nghe nhìn, tranh, ảnh, tờ rơi và các buổi họp hội đồng người bệnh; tổ chức nói chuyện chuyên đề về chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em tại cộng đồng.
TTYT huyện Đakrông cũng khuyến khích chăm sóc dinh dưỡng trong 1.000 ngày đầu đời với nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và cho trẻ dưới 2 tuổi ăn bổ sung hợp lý, đồng thời theo dõi tăng trưởng và phát triển của trẻ. Các khoa Ngoại tổng hợp-Phụ sản và Khoa Khám bệnh tăng cường tư vấn sản phụ và người nhà về nuôi con bằng sữa mẹ.
Bác sĩ Trần Thị Hoa, cán bộ phụ trách Khoa Ngoại tổng hợp- Phụ sản của TTYT huyện Đakrông, cho biết: “Vì lợi ích lớn nhất của trẻ sơ sinh và người mẹ, TTYT huyện Đakrông không quảng cáo sữa bột, sữa công thức cho trẻ dưới 24 tháng tuổi và căng tin của TTYT không bán sữa công thức cùng các loại bình bú, vú ngậm nhân tạo. Nhân viên y tế không tiếp thị sữa công thức, thường xuyên quan sát và hỗ trợ thực hành bú mẹ. Hộ sinh thường xuyên giám sát nhằm phát hiện các trường hợp sản phụ dùng sữa công thức hoặc bình bú để can thiệp kịp thời. Toàn bộ quá trình thực hành nuôi con bằng sữa mẹ tại đơn vị được cơ quan chuyên môn theo dõi, giám sát chặt chẽ”.
Qua phỏng vấn bà mẹ sau sinh trong quý 4/2023 tại TTYT huyện Đakrông, kết quả cho thấy 100% cặp mẹ-con đều thực hiện da kề da đủ 90 phút sau sinh, không cách ly mẹ con, con được bú sữa mẹ trong 1 giờ đầu sau sinh và bú sữa mẹ hoàn toàn trong thời gian ở TTYT. 100% nhân viên y tế tư vấn nuôi con bằng sữa mẹ ngay sau sinh, không tư vấn dùng sữa công thức và các loại bình bú hoặc vú ngậm nhân tạo.
Bên cạnh đó, kết quả khảo sát do Tổ chức Alive & Thrive thực hiện cho thấy, tỉ lệ mẹ và trẻ được tiếp xúc da kề da ngay sau sinh luôn ở mức 100% từ đầu năm, tỉ lệ da kề da đủ 90 phút tăng từ 0% trong quý 4/2022 lên mức 100% trong hai quý đầu năm 2024. Tỉ lệ trẻ được bú sữa mẹ sớm đã tăng gần 80% trong 18 tháng vừa qua và 96% bà mẹ có thể duy trì nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong suốt thời gian lưu viện.
Sở Y tế tỉnh Quảng Trị đã tiến hành đánh giá chất lượng bệnh viện về thực hành nuôi con bằng sữa mẹ và kết luận rằng, Trung tâm Y tế (TTYT) huyện Đakrông đạt 8/8 bảng kiểm mức yêu cầu. Đồng thời, trung tâm cũng đạt mức yêu cầu trong việc khảo sát bà mẹ sau sinh qua điện thoại và đạt mức 4 về nuôi con bằng sữa mẹ theo Bộ Tiêu chí Đánh giá chất lượng bệnh viện Việt Nam. Trên cơ sở đó, Sở Y tế tỉnh Quảng Trị đã công nhận TTYT huyện Đakrông đạt danh hiệu Bệnh viện thực hành nuôi con bằng sữa mẹ xuất sắc từ ngày 19/7/2024.
Tại lễ trao danh hiệu diễn ra vào sáng ngày 15/8/2024, ông Roger Mathisen, Giám đốc Tổ chức Alive & Thrive khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, phát biểu: “Nuôi con bằng sữa mẹ là kết nối tự nhiên và thiêng liêng nhất của tình mẫu tử từ giây phút một em bé chào đời. Dòng sữa mẹ là huyết mạch của sự sống và là nền tảng của sức khỏe lâu dài của mỗi con người.
Chúng tôi rất cảm động khi biết đội ngũ y, bác sĩ của TTYT huyện Đakrông đã vượt qua nhiều thử thách và khó khăn do hạn chế về cơ sở vật chất và rào cản ngôn ngữ để truyền đạt những thông điệp, kiến thức và kỹ năng nuôi con bằng sữa mẹ thiết yếu tới các sản phụ.
Các y, bác sĩ không chỉ tư vấn với người mẹ mà còn kiên trì tư vấn với các thành viên khác trong gia đình để họ kịp thời hỗ trợ người mẹ nuôi con bằng sữa mẹ khi cần. Sự bền bỉ này đã mang lại những kết quả xứng đáng và TTYT huyện Đakrông đang tích cực đóng góp để giải quyết tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em dưới 5 tuổi trong cộng đồng dân tộc ít người của chúng ta”.
Lê Hoàn
