Ngân hàng là một trong những ngành hưởng lợi lớn nhất từ môi trường lãi suất thấp. Khi lãi suất giảm, ngân hàng có thể vay vốn từ Ngân hàng Trung ương với mức chi phí thấp hơn, từ đó tiết kiệm được chi phí vốn và tăng lợi nhuận. Đồng thời, lãi suất thấp cũng khuyến khích người dân và doanh nghiệp vay vốn để đầu tư và tiêu dùng, tạo ra nhu cầu vay vốn tăng lên. Điều này giúp ngân hàng tăng cường hoạt động cho vay và thu phí từ dịch vụ tài chính. Bên cạnh đó, lãi suất thấp cũng thúc đẩy giá trị tài sản tăng lên, giúp ngân hàng tăng cường hoạt động cho vay bằng cách sử dụng tài sản làm tài sản thế chấp.
Trong khi đó, các công ty chứng khoán cũng có thể hưởng lợi từ môi trường lãi suất thấp. Khi lãi suất giảm, giá trị các công ty tài chính tăng lên do chi phí vốn giảm, từ đó làm tăng giá trị cổ phiếu của chúng. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho các công ty chứng khoán để tăng cường hoạt động mua bán cổ phiếu và các sản phẩm tài chính khác, đặc biệt là các sản phẩm có liên quan đến lãi suất như trái phiếu. Lãi suất thấp cũng khuyến khích các nhà đầu tư chuyển hướng từ các khoản tiền gửi truyền thống sang các sản phẩm đầu tư có tính rủi ro cao hơn như chứng khoán, tạo ra nhu cầu mua bán chứng khoán tăng lên. Điều này mang lại lợi ích cho các công ty chứng khoán thông qua tăng cường hoạt động môi giới và thu phí giao dịch.
Theo giới chuyên gia tài chính, môi trường lãi suất thấp cũng có thể thúc đẩy hoạt động sáp nhập và mua lại trong cả ngành ngân hàng và chứng khoán. Với chi phí vốn thấp, các công ty có thể dễ dàng vay vốn để thực hiện các thương vụ sáp nhập và mua lại, mở rộng quy mô và đa dạng hóa hoạt động. Điều này tạo ra cơ hội tăng trưởng và tăng cường sức cạnh tranh cho các tổ chức trong ngành.
Theo công bố mới đây của Ngân hàng Nhà nước, năm 2023, lượng tiền gửi vào hệ thống ngân hàng của cư dân và các tổ chức kinh tế đạt hơn 13,5 triệu tỷ đồng, là mức tiền gửi cao nhất trong lịch sử ngành ngân hàng.
Điều đáng nói chính là diễn biến tiền gửi tăng mạnh bất chấp lãi suất huy động đang ở mức thấp kỷ lục. Hiện hầu hết nhà băng niêm yết lãi suất tiết kiệm cao nhất về dưới 4,5%/năm cho kỳ hạn dưới 6 tháng và dưới 6%/năm cho kỳ hạn trên dưới 12 tháng.
Trong năm 2023, trước những diễn biến phức tạp, khó lường của tình hình thế giới, đặc biệt là sức ép lạm phát tăng cao và sự lên giá của các đồng tiền chủ chốt, NHNN đã điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, kịp thời và phối hợp hài hòa với chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác; góp phần tham mưu chuyển hướng chính sách kịp thời, từ "chặt chẽ" sang "nới lỏng, linh hoạt". Lãi suất tiền gửi giảm đã tác động tích cực lên lãi suất vay.
NHNN đã hỗ trợ tích cực doanh nghiệp, người dân vượt qua khó khăn, phục hồi sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bằng nhiều giải pháp, chính sách cụ thể. Nổi bật là thực hiện 4 lần điều chỉnh giảm liên tục các mức lãi suất điều hành; quyết liệt điều hành tăng trưởng tín dụng trong quý 4 và cuối năm 2023 và đến ngày 31/12/2023, tín dụng toàn nền kinh tế tăng khoảng 13,71% so với cuối năm 2022.
Tuy nhiên, môi trường lãi suất thấp cũng mang đến một số thách thách và rủi ro. Trong ngành ngân hàng, lãi suất thấp có thể làm giảm lợi nhuận của các ngân hàng do giảm mức thu nhập từ lãi suất cho vay. Đồng thời, các ngân hàng cũng phải đối mặt với rủi ro tín dụng khi tiếp tục cho vay với mức lãi suất thấp, đặc biệt là trong thời gian kéo dài. Ngoài ra, môi trường lãi suất thấp cũng có thể tạo ra sự lạm phát và tăng rủi ro cho các công ty chứng khoán và các nhà đầu tư.
Một vấn đề khác là sự phụ thuộc quá mức vào môi trường lãi suất thấp. Khi lãi suất tăng lên, các ngân hàng và công ty chứng khoán có thể gặp khó khăn trong việc thích nghi và điều chỉnh hoạt động của mình. Do đó, quản lý rủi ro và đa dạng hóa hoạt động là rất quan trọng để đảm bảo sự bền vững trong môi trường lãi suất biến đổi.
Tóm lại, môi trường lãi suất thấp sẽ mang lại nhiều lợi ích cho ngành ngân hàng và chứng khoán. Tuy nhiên, cần có sự quản lý hiệu quả để tận dụng cơ hội và đối mặt với các thách thức và rủi ro tương ứng. Sự đa dạng hóa hoạt động, quản lý rủi ro và định hướng chiến lược sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra lợi ích bền vững trong môi trường này.
Nhân Hà
