Thứ tư 02/07/2025 18:50
Hotline: 024.355.63.010
Thời cuộc

Mục tiêu cải cách điều kiện kinh doanh: Chọn cắt bỏ hay đơn giản hóa?

12/10/2020 00:00
Mục tiêu cắt giảm 50% điều kiện kinh doanh của các bộ, ngành có vẻ không quá khó khăn, nhưng câu hỏi hiệu quả của công việc này thế nào thì cho tới nay vẫn chưa thể trả lời.

Bức tranh không mới

Hội thảo Cải cách điều kiện kinh doanh: Nhận diện vấn đề và dự địa cải cách tiếp theo, do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) và Aus4Reform tổ chức hôm qua (27/2), đã không có thêm nét vẽ mới nào trong bức tranh hiện hữu về điều kiện kinh doanh.

Bộ Công thương tiếp tục đi đầu trong thực hiện nhiệm vụ này, khi ngày 5/2, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Nghị định số 17/2020/NĐ-CP về sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định liên quan đến điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công thương. Cũng mới có một thông tin tốt như vậy. Còn lại, bức tranh vẫn tương tự cuối năm 2019. Đó là, với 30 văn bản về điều kiện kinh doanh được ban hành, cắt giảm hơn 50% số điều kiện kinh doanh (theo báo cáo của các bộ, ngành), về cơ bản, giải quyết được các điều kiện chung chung, can thiệp sâu vào hoạt động sản xuất, kinh doanh hay dễ tạo sự tùy ý trong thực thi…

Điều đáng nói là, vẫn không có một đánh giá nào về hiệu quả thực tế của các văn bản, nỗ lực cắt giảm này. Bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Nghiên cứu Môi trường kinh doanh và Năng lực cạnh tranh (CIEM), người được giao trực tiếp nghiên cứu các vấn đề liên quan đến điều kiện kinh doanh thừa nhận như vậy.

Phân tích ở góc độ quyết liệt của Chính phủ, có thể nói, cải cách điều kiện kinh doanh là một trọng tâm luôn nóng. Trong 3 năm (2017-2019), có tới 40 văn bản của Chính phủ chỉ đạo về nội dung cải cách, trong đó, năm 2018 có tới 20 văn bản, năm 2019 có 10 văn bản.

“Có lẽ, khó có nội dung cải cách nào được Chính phủ quan tâm và chỉ đạo sát sao, liên tục như điều kiện kinh doanh. Cũng chưa có mục tiêu nào mạnh mẽ như yêu cầu cắt giảm 50% số điều kiện kinh doanh. Nhưng thực tế, doanh nghiệp có cảm nhận được kết quả này không? Câu trả lời rất đáng tiếc là chưa?”, bà Thảo nói.

Cơ sở của nhận định trên là kết quả khảo sát doanh nghiệp của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) thực hiện cuối năm 2019. Dù tỷ lệ doanh nghiệp phải xin giấy phép kinh doanh có điều kiện và tỷ lệ doanh nghiệp than phiền khó khăn khi xin giấy phép kinh doanh có điều kiện năm 2019 giảm hơn năm 2018, song theo bà Thảo, con số trên vẫn quá cao.

Có nên thay đổi mục tiêu?

Phải nhắc lại, cuối năm 2017, khi các cuộc đấu trí liên quan đến cắt giảm, bãi bỏ điều kiện kinh doanh rất căng thẳng giữa các bộ, ngành, doanh nghiệp và cơ quan nghiên cứu, thì Bộ Công thương đã ghi điểm khi là cơ quan đầu tiên ban hành Quyết định 3610a/2017/QĐ-BCT, công bố danh mục 675 điều kiện kinh doanh đề xuất bãi bỏ, đơn giản hóa.

Có thể nói, chính quyết định này đã tạo sức ép để các bộ, ngành phải tham gia rà soát, đề xuất đơn giản hóa, bãi bỏ điều kiện kinh doanh trong 3 năm (2017-2019). Nhưng có lẽ, Nghị định số 17/2020/NĐ-CP không có được tác động tương tự.

Vấn đề nằm ở chỗ, khi đánh giá mức độ cải cách các quy định về điều kiện kinh doanh, bà Thảo và cộng sự hầu như chỉ nhìn thấy hình thức “đơn giản hóa”, theo kiểu giảm mức độ yêu cầu về số lượng nhân sự, giảm yêu cầu về quy mô diện tích của cơ sở vật chất…

Trên thực tế, mặc dù các bộ đều báo cáo đã hoàn thành chỉ tiêu cắt giảm điều kiện kinh doanh, nhưng chưa có báo cáo đánh giá nào về hiệu quả và tác động của cải cách. Bộ Công thương cũng vậy.

Ông Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng CIEM cho rằng, lý do có thể nằm ở mục tiêu cải cách điều kiện kinh doanh chưa rõ ràng.

“Nếu xác định mục tiêu là cắt bỏ, đơn giản hóa 50% điều kiện kinh doanh, thì chỉ cắt bỏ 1 điều kiện, còn lại là đơn giản hóa, cũng là hoàn thành nhiệm vụ”, ông Cung phân tích.

Năm 2018, khi CIEM đề xuất cách làm mới về cải cách điều kiện kinh doanh, mô hình “lê máy chém” của Hàn Quốc và nhiều nền kinh tế khác được chọn để học tập. Theo đó, bên cạnh xác định rõ mục tiêu là cắt bỏ 50%, các bộ, ngành được yêu cầu, nếu đề xuất thêm 1 điều kiện kinh doanh thì phải đồng thời bãi bỏ 1 điều kiện kinh doanh.

“CIEM đã trình phương án bãi bỏ 50% điều kiện kinh doanh hiện hành, chưa được chấp thuận, nhưng hiện tại, có lẽ phải làm rõ yêu cầu này trong năm nay, để cải cách điều kiện kinh doanh đi vào thực chất. Điều quan trọng là, chỉ khi điều kiện kinh doanh không phù hợp được bãi bỏ, các cơ quan quản lý nhà nước mới tư duy khác về công cụ quản lý nhà nước, từ đó tạo điều kiện để thực thi cam kết mà Chính phủ đã đưa ra là giảm chi phí cho doanh nghiệp”, ông Cung đề xuất.

Nguyên tắc để bãi bỏ, theo ông Cung, là những điều kiện không có cơ sở khoa học, không có hiệu lực quản lý thực tiễn và không phù hợp với thông lệ quốc tế.

“Nhiều người nói tôi cực đoan, nhưng tôi nghĩ, đó là cách để bảo vệ lợi ích của nền kinh tế, chứ không vì lợi ích của một bên nào. Đây là lúc phải đặt lợi ích chung của nền kinh tế lên trên hết”, ông Cung nói.

Theo bà Nguyễn Thị Hồng Minh, Viện trưởng CIEM, các vấn đề này sẽ được CIEM đưa ra trong hội nghị tới đây về cắt giảm chi phí kinh doanh cho doanh nghiệp, dự kiến tổ chức trong tháng 3/2020.

Khánh An

Tin bài khác
Hộ kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu trở lên bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử vào năm 2027

Hộ kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu trở lên bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử vào năm 2027

Doanh thu miễn thuế cho hộ kinh doanh có thể nâng lên 400 triệu đồng. Các hộ có doanh thu từ 200 triệu đến dưới 1 tỉ đồng sẽ dùng hóa đơn điện tử năm 2027.
Điện sạch cần được bảo vệ bằng chính sách minh bạch, ổn định và nhất quán

Điện sạch cần được bảo vệ bằng chính sách minh bạch, ổn định và nhất quán

Năng lượng tái tạo, với hai trụ cột là điện mặt trời và điện gió đang là xu hướng toàn cầu không thể đảo ngược. Tại Việt Nam, đây không chỉ là giải pháp bảo đảm an ninh năng lượng và giảm phát thải khí nhà kính, mà còn là động lực thúc đẩy một nền kinh tế xanh, sạch và bền vững.
Doanh nghiệp Việt cần làm gì để ứng phó hiệu quả với các rào cản phi thuế quan ?

Doanh nghiệp Việt cần làm gì để ứng phó hiệu quả với các rào cản phi thuế quan ?

Dù hầu hết hàng hóa xuất khẩu sang thị trường ASEAN đều được hưởng ưu đãi với mức thuế quan 0%, nhiều doanh nghiệp Việt vẫn gặp khó khi xuất khẩu nông sản, thủy sản và hàng tiêu dùng do vướng rào cản phi thuế quan.
Chính thức luật hóa cơ chế sandbox để thử nghiệm mô hình, công nghệ và chính sách mới

Chính thức luật hóa cơ chế sandbox để thử nghiệm mô hình, công nghệ và chính sách mới

Sáng nay, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST), đánh dấu một bước chuyển thể chế quan trọng nhằm thúc đẩy sáng tạo, ứng dụng công nghệ và tăng cường bảo hộ kết quả nghiên cứu. Luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1/10/2025.
“Chốt” thành lập Trung tâm Tài chính Quốc tế tại TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng

“Chốt” thành lập Trung tâm Tài chính Quốc tế tại TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng

Với đa số đại biểu tán thành, Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết về việc thành lập Trung tâm Tài chính Quốc tế tại Việt Nam, đặt tại hai thành phố trọng điểm là Thành phố Hồ Chí Minh và Thành phố Đà Nẵng.
Gỡ "nút thắt" về rào cản phi thuế quan tạo lực đẩy cho doanh nghiệp ASEAN vươn xa

Gỡ "nút thắt" về rào cản phi thuế quan tạo lực đẩy cho doanh nghiệp ASEAN vươn xa

Gỡ rào cản phi thuế quan được đánh giá là giúp giảm chi phí giao dịch, thu hút đầu tư, tăng trưởng bền vững và mở rộng thị trường cho doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Xu hướng tiêu dùng mới thị trường Halal: Doanh nghiệp làm gì để thích nghi?

Xu hướng tiêu dùng mới thị trường Halal: Doanh nghiệp làm gì để thích nghi?

Mức chi tiêu và nhu cầu sử dụng các sản phẩm Halal có xu hướng ngày càng tăng, thúc đẩy tăng quy mô nền kinh tế Halal toàn cầu dự kiến đạt 3.200 tỷ USD năm 2025, với tốc độ tăng trưởng thị trường bình quân hàng năm đạt 6,2%, nhưng tại sao doanh nghiệp Việt khó tiếp cận?
Định hướng ứng phó cho doanh nghiệp Việt trước chính sách thuế quan của Hoa Kỳ

Định hướng ứng phó cho doanh nghiệp Việt trước chính sách thuế quan của Hoa Kỳ

Trước sức ép từ chính sách thuế quan mới của Hoa Kỳ, các doanh nghiệp Việt đang triển khai ba nhóm giải pháp chủ đạo nhằm giảm thiểu rủi ro và duy trì khả năng cạnh tranh dài hạn: giảm phụ thuộc thương mại, nâng cao hiệu quả hoạt động và tái định vị chiến lược thị trường.
Bộ Tài chính lên tiếng sau lùm xùm loại Sơn Hải khỏi dự án cao tốc

Bộ Tài chính lên tiếng sau lùm xùm loại Sơn Hải khỏi dự án cao tốc

Bộ Tài chính chỉ ra những bất thường trong vụ Tập đoàn Sơn Hải bị loại khỏi cao tốc TP.HCM - Chơn Thành. Nghi vấn minh bạch, hiệu quả trong đấu thầu lớn.
Trái phiếu xanh: Cơ hội vàng để Việt Nam đạt mục tiêu Net Zero

Trái phiếu xanh: Cơ hội vàng để Việt Nam đạt mục tiêu Net Zero

Thị trường trái phiếu xanh Việt Nam đang mở rộng mạnh mẽ, hướng đến mục tiêu Net Zero 2050 với nhiều thương vụ phát hành thành công và cơ hội đầu tư hấp dẫn.
Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả: Mục tiêu trong “kỷ nguyên vươn mình”

Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả: Mục tiêu trong “kỷ nguyên vươn mình”

Sáng ngày 26/6/2025, tại Hà Nội, Bộ Công Thương tổ chức Diễn đàn “Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả: Thành quả và mục tiêu trong kỷ nguyên vươn mình”. Đây là sự kiện nhằm phổ biến thông tin về Luật Sử dụng Năng lượng tiết kiệm, hiệu quả vừa được thông qua tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khoá XIV.
Thứ trưởng Bộ Công Thương cảnh báo “ve sầu thoát xác” trên sàn thương mại điện tử

Thứ trưởng Bộ Công Thương cảnh báo “ve sầu thoát xác” trên sàn thương mại điện tử

Trong bối cảnh thương mại điện tử đang phát triển bùng nổ cả về quy mô giao dịch lẫn tốc độ lan tỏa, cơ quan quản lý nhà nước bắt đầu đối diện với một nguy cơ mới – hiện tượng “ve sầu thoát xác”: các gian thương sau khi bị phát hiện và xử lý vi phạm đã nhanh chóng quay trở lại thị trường dưới danh nghĩa mới, tiếp tục hành vi sai trái.
Quốc hội thông qua Luật sửa 8 luật thuộc lĩnh vực tài chính, đầu tư: Tăng phân cấp, phân quyền, giảm thủ tục đầu tư

Quốc hội thông qua Luật sửa 8 luật thuộc lĩnh vực tài chính, đầu tư: Tăng phân cấp, phân quyền, giảm thủ tục đầu tư

Quốc hội vừa thông qua Luật sửa đổi 8 luật lớn, mở rộng phân quyền, đơn giản hóa thủ tục, linh hoạt cơ chế PPP. Kỳ vọng lớn cho kinh tế bứt phá.
UBND cấp tỉnh được duyệt chủ trương sân bay, Nhà nước linh hoạt cùng PPP

UBND cấp tỉnh được duyệt chủ trương sân bay, Nhà nước linh hoạt cùng PPP

Quốc hội vừa thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 8 luật liên quan đến lĩnh vực tài chính – đầu tư, đáng chú ý là việc trao quyền cho UBND cấp tỉnh quyết định chủ trương đầu tư với nhiều nhóm dự án quy mô lớn, trong đó có cả sân bay.
Quốc hội tăng phân cấp, phân quyền cho Chính phủ, địa phương

Quốc hội tăng phân cấp, phân quyền cho Chính phủ, địa phương

Quốc hội thông qua Luật Ngân sách sửa đổi, tăng phân cấp cho Chính phủ, địa phương. Đây là bước đột phá nhằm chủ động điều hành, thúc đẩy phát triển và chống lãng phí.