Hoàn thiện chính sách giá điện năng lượng tái tạo tạo động lực cho thị trường năng lượng xanh

Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ, ngành ban hành nhiều chính sách, giải pháp cụ thể nhằm khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo. Nguồn ảnh: VIR

Việc phát triển năng lượng tái tạo đã và đang trở thành một trong những ưu tiên hàng đầu của Việt Nam trong chiến lược phát triển năng lượng quốc gia. Chính phủ đã xác định đây là con đường quan trọng để đảm bảo an ninh năng lượng bền vững và đóng góp vào các cam kết giảm phát thải khí nhà kính tại Hội nghị COP26. Tuy nhiên, để năng lượng tái tạo phát triển mạnh mẽ và bền vững, một trong những yếu tố quyết định không thể bỏ qua là xây dựng một cơ chế giá điện hợp lý, hài hòa lợi ích của các bên liên quan.

Ngày 11/2/2020, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 55-NQ/TW về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đây là nền tảng quan trọng để thúc đẩy sự chuyển đổi năng lượng, đặc biệt là năng lượng tái tạo, nhằm thay thế tối đa các nguồn năng lượng hóa thạch. Các chính sách và cơ chế khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo, như điện gió, điện mặt trời, điện sinh khối, và điện từ chất thải rắn, đã được Chính phủ triển khai mạnh mẽ. Đặc biệt, Việt Nam đã ưu tiên sử dụng năng lượng gió và mặt trời để phát điện, đồng thời khuyến khích đầu tư vào các nhà máy điện sử dụng rác thải đô thị, sinh khối.

Kết quả là, đến cuối năm 2023, tổng công suất nguồn năng lượng tái tạo trong hệ thống điện đạt 21.664 MW, chiếm khoảng 27% tổng công suất hệ thống. Sản lượng điện từ nguồn năng lượng tái tạo, bao gồm điện gió và điện mặt trời, đạt khoảng 27.317 triệu kWh, chiếm gần 13% tổng sản lượng điện cả nước. Những thành tựu này không chỉ đáp ứng mục tiêu giảm phát thải mà còn góp phần quan trọng vào việc bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Các dự án năng lượng tái tạo tại Việt Nam đang được nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước quan tâm. Dự án Điện mặt trời của Tập đoàn Aqua One tại Hậu Giang. Nguồn ảnh: Diễn đàn doanh nghiệp

Định giá điện tái tạo: Bài toán khó cần giải quyết hài hòa lợi ích cho tất cả các bên

Dù có nhiều chính sách khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo, nhưng cơ chế giá điện hiện nay vẫn chưa đủ hấp dẫn để thúc đẩy các nhà đầu tư. Các chuyên gia trong ngành năng lượng cho rằng một trong những yếu tố quan trọng để thu hút đầu tư là xây dựng và ban hành một biểu giá điện phù hợp. Phó Vụ trưởng Vụ Kinh tế công nghiệp, dịch vụ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ông Phạm Minh Hùng, đã chỉ ra rằng việc bảo đảm giá điện hợp lý, phản ánh đầy đủ chi phí sản xuất và kinh doanh, sẽ giúp các nhà đầu tư có thể ổn định lợi nhuận. Ông cũng nhấn mạnh rằng Việt Nam cần tạo ra một môi trường cạnh tranh công bằng giữa các doanh nghiệp điện lực, đồng thời xây dựng một khung giá điện không phân biệt đối xử giữa các nguồn năng lượng tái tạo.

Phiên họp cấp cao Diễn đàn và Triển lãm kinh tế xanh (GEFE) vào tháng 10/2024. Nguồn ảnh: BTC

Các chuyên gia cũng khuyến nghị, ngoài việc điều chỉnh giá điện, cần xây dựng một hệ thống giao dịch năng lượng minh bạch và rõ ràng. Chính sách này không chỉ giúp các nhà đầu tư an tâm mà còn thúc đẩy việc ứng dụng công nghệ số trong việc quản lý lưới điện và vận hành hệ thống điện một cách hiệu quả.

Những bước tiến trong cải cách luật pháp

Với mục tiêu tháo gỡ những khó khăn trong việc đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo, cuối tháng 11/2024, Luật Điện lực sửa đổi đã được thông qua với 439 đại biểu tán thành, chiếm 91,65% tổng số đại biểu Quốc hội. Luật này sẽ có hiệu lực từ tháng 2/2025 và được kỳ vọng sẽ tháo gỡ các điểm nghẽn trong đầu tư các dự án năng lượng tái tạo, từ quy hoạch đến cơ chế giá, hợp đồng mua bán điện. Điều này sẽ giúp thúc đẩy sự tham gia của các thành phần kinh tế khác nhau trong việc phát triển năng lượng tái tạo, đồng thời đảm bảo quyền lợi cho các nhà đầu tư.

Một trong những điểm quan trọng trong Luật Điện lực (sửa đổi) là việc khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo thông qua các cơ chế hợp đồng mua bán điện dài hạn và các chính sách đảm bảo bảo vệ quyền lợi cho nhà đầu tư. Cùng với đó, Luật cũng yêu cầu các chính sách giá điện phải công khai, minh bạch, và loại bỏ các trợ cấp cho điện từ nhiên liệu hóa thạch nhằm khuyến khích các doanh nghiệp chuyển sang sử dụng năng lượng tái tạo.

Luật Điện lực (sửa đổi) khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo thông qua các cơ chế hợp đồng mua bán điện dài hạn và các chính sách đảm bảo bảo vệ quyền lợi cho nhà đầu tư

Để đạt được mục tiêu phát triển năng lượng tái tạo bền vững, Việt Nam cần xây dựng một cơ chế giá điện phù hợp, đảm bảo hài hòa lợi ích của ba bên quan trọng: Chủ đầu tư (bên bán điện), EVN (người mua điện), và Chính phủ với mục tiêu phát triển nguồn điện xanh, không phát thải khí nhà kính. Một hệ thống giá điện hợp lý, minh bạch sẽ không chỉ giúp các nhà đầu tư có lợi nhuận ổn định mà còn thúc đẩy sự phát triển của thị trường năng lượng tái tạo tại Việt Nam.

Hy vọng rằng, với việc hoàn thiện hệ thống pháp lý, các chính sách và cơ chế khuyến khích sẽ tiếp tục được hoàn thiện, từ đó thúc đẩy sự phát triển của năng lượng tái tạo tại Việt Nam, góp phần thực hiện cam kết quốc gia trong việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững trong tương lai.