Chủ nhật 18/05/2025 13:13
Hotline: 024.355.63.010
Kinh doanh

Điểm mặt "tứ đại gia " giàu nhất Sài Gòn

12/10/2020 00:00
Điểm mặt "tứ đại gia " giàu nhất Sài Gòn

Cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20, ở Sài Gòn nổi lên tứ đại hào phú lẫy lừng: “Nhất Sỹ, nhì Phương, tam Xường, tứ Định”.

Họ không chỉ giàu nhất Sài Gòn, mà còn giàu nhất Nam Kỳ lục tỉnh và Đông Dương. Tuy nhiên, theo một số tài liệu, vị trí thứ tư còn được dành cho một số đại phú hộ khác: Tứ Trạch, Tứ Hóa hoặc Tứ Bưởi. Nhất Sỹ - Lê Phát Đạt (1841-1900) Lê Phát Đạt, còn có tên gọi là Sỹ, về sau được Pháp phong Huyện hàm, nên còn được gọi là Huyện Sỹ và có tên thánh Philipphê. Huyện Sỹ sinh ra trong một gia đình theo đạo công giáo tại Cầu Kho (Sài Gòn) nhưng quê quán ở Tân An (Long An). Thuở nhỏ, ông được đi học trường Dòng tại Penang (Malaysia), nên thông thạo các ngôn ngữ: La tinh, Pháp, Hán và quốc ngữ (chữ Việt mới sơ khai). Do trùng tên với một người thầy dạy nên đổi tên thành Lê Phát Đạt. Khi về nước, ông được Chính phủ Nam Kỳ bổ dụng làm thông ngôn, rồi làm Ủy viên Hội đồng Quản hạt Nam Kỳ (từ năm 1880). Tuy nhiên, phần lớn thời gian ông dành cho hoạt động phát triển nông nghiệp và truyền bá đạo thiên chúa. Nhà thờ Huyện Sỹ (tại quận 1, TP HCM ngày nay) và nhà thờ Hạnh Thông Tây (tại quận Gò Vấp) do ông bỏ tiền ra xây cất trên đất của mình. Các con của Huyện Sỹ như: bà Lê Thị Bính (mẹ của Nam Phương hoàng hậu), Lê Phát Thanh, Lê Phát Vĩnh, Lê Phát Tân… đều là những đại điền chủ có rất nhiều đất đai ở Tân An, Đức Hòa, Đức Huệ và Đồng Tháp Mười… Riêng con cả Lê Phát An được vua Bảo Đại phong tước An Định Vương, là người duy nhất trong lịch sử Nam Kỳ thuộc hàng dân dã, không là “hoàng thân, quốc thích” được lên ngôi vị cao quý nhất của triều đình. Tương truyền, năm 1934, nhân dịp gả cháu gái Nguyễn Hữu Thị Lan cho vua Bảo Đại, Lê Phát An đã tặng cho Nam Phương hoàng hậu 1 triệu đồng tiền mặt để làm của hồi môn (tương đương 20.000 lượng vàng lúc bấy giờ). Năm 1900, ông Lê Phát Đạt mất. Sau khi vợ ông - bà Huỳnh Thị Tài qua đời năm 1920, người ta mới đưa xác hai ông bà chôn ở gian chái sau cung thánh nhà thờ Huyện Sĩ như một nhà mồ. Nhì Phương - Đỗ Hữu Phương (1844-1914) Do được Pháp phong Tổng đốc hàm nên Đỗ Hữu Phương còn được gọi là Tổng đốc Phương. Ông sinh tại Chợ Đũi (Sài Gòn), gốc người Minh Hương, biết chữ Hán, nói được một số tiếng Pháp. Hình ảnh Điểm mặt tứ đại gia giàu nhất Sài Gòn số 1 Đỗ Hữu Phương còn được gọi là Tổng đốc Phương, được mệnh danh là người giàu thứ nhì Sài Gòn xưa. Năm 1872, Đỗ Hữu Phương được Thống đốc Nam Kỳ chỉ định làm hội viên Hội đồng thành phố Chợ Lớn. Năm 1879, ông làm phụ tá cho Xã Tây Chợ Lớn. Ở chức việc này, ông Phương không bỏ qua cơ hội để làm giàu, làm trung gian để các thương gia hối lộ cho viên chức Pháp. Nhờ vậy, sự nghiệp của ông trở nên đồ sộ nhất nhì ở Sài Gòn thời đó. Đỗ Hữu Phương chính là một trong những người đề xướng và đã bỏ tiền ra xây trường Collège de Jeunes Filles Indigènes vào năm 1915, tức trường Nữ Trung học Sài Gòn, mà người dân thường gọi là trường Áo Tím (nay là Trường Trung học Phổ thông Nguyễn Thị Minh Khai)… Trước 1975, ở Chợ Lớn có con đường Tổng Đốc Phương, mà bây giờ là Châu Văn Liêm thuộc quận 5. Tam Xường - Lý Tường Quan (1842-1896) Bá hộ Xường, tên thật là Lý Tường Quan, tự Phước Trai, sinh năm 1842, mất năm 1896. Cuộc đời và sự nghiệp của Bá hộ Xường, sách vở biên chép rất ít, chỉ biết đại khái ông là người Minh Hương, lánh nạn phong kiến nhà Thanh, sang đất Nam Kỳ, vào học trường Tây, rồi làm thông ngôn cho chính quyền Pháp - rất được yêu mến và trọng dụng bởi sự thông minh, đắc dụng. Năm 30 tuổi, ông bỏ nghề thông ngôn bước vào lĩnh vực kinh doanh lương thực dịch vụ, thầu cung cấp vật dụng thức ăn, độc quyền cung cấp thịt cá cho Sài Gòn và các tỉnh lân cận. Sách Sài Gòn năm xưa của Vương Hồng Sển chép: Hộ Xường vốn là thông ngôn xuất thân. Sớm xin thôi, ra lãnh thầu cung cấp vật dụng thức ăn cho thị xã, rồi mua đất xây cất biệt thự tại vùng Chợ Lớn để cho thuê và bán. Nhờ khéo tay thêm gặp thời, ông trở thành cự phú không mấy hồi… Thế nhưng, sau khi ông chết, số tài sản kếch sù đều bị con cháu nhanh chóng bán tiêu xài hết. Cái mà nay còn lại là khu nhà mồ cổ khá kiên cố do “tôn tử tương tề đồng tâm” xây dựng vào tháng 12/1896, hiện ở gần di tích Địa đạo Phú Thọ Hòa, thuộc phường 18, quận Tân Bình, Thành phố Hồ Chí Minh. Tứ Định – Trần Hữu Định Người xếp hạng tư là bá hộ Định, tên thật Trần Hữu Định. Xuất thân là chủ tiệm cầm đồ (hoá ra thời ấy đã có dịch vụ “cầm, cắm”), rồi được chính quyền Pháp cho làm Hộ trưởng (bấy giờ, Chợ Lớn là một tỉnh riêng biệt gồm 20 hộ, độc lập cùng với tỉnh Gia Định) kinh doanh đất đai, xuất nhập khẩu vải sợi, ông phất lên nhanh chóng nhờ biết nắm thời cơ những lúc hàng khan hiếm. Có biệt thự ở nhiều nơi và cũng như bá hộ Xường, danh xưng bá hộ Định hay Hộ Định là do dân Chợ Lớn thấy ông giàu có nên gọi như vậy. Sau khi ông mất, con cháu không biết giữ của, tiêu xài và xoá sạch vết tích của nhà cự phú này. Năm 1960, trong tác phẩm Sài Gòn năm xưa, Vương Hồng Sển mô tả cơ ngơi của Trần Hữu Định như sau: “Nhà ở khoảng giữa đường Trần Thanh Cần, gần dốc cầu Palikao một đầu và chợ Quách Đàm một đầu. Ngôi nhà năm căn trệt chạm trổ thật khéo, cột cẩm lai bóng ngời ngó thấy mặt; trong nhà từ cái bàn, cái ghế, cái đôn sành đều có vẻ cũ xưa. Mấy năm trước chính mắt tôi còn thấy làu làu vững chắc tuy khuỷnh vườn sân trước đã bị cắt xén sát mặt tiền nhường chỗ làm thềm và đường cái mở rộng nên lấp kênh. Gần đây, vì đất chợ cao giá nên tuy nhà lập làm phần hương hoả mà con cháu đã bán và dỡ đi. Thay vào đó là một dãy phố lầu tiệm buôn khách trú. Phần hoa lợi tuy có thêm, nhưng thiệt hại về cổ tích từ đây và cứ theo đà này, đô thành Sài Gòn ngày một mất dần những dấu vết xưa...”. Theo An Đông Đất Việt
Bài liên quan
Tin bài khác
Savico đẩy mạnh dịch vụ hậu mãi, thử nghiệm cho thuê xe

Savico đẩy mạnh dịch vụ hậu mãi, thử nghiệm cho thuê xe

Savico đẩy mạnh dịch vụ hậu mãi, thử nghiệm mô hình cho thuê xe tự lái và mở rộng hệ sinh thái ô tô nhằm thích ứng trước áp lực cạnh tranh khốc liệt từ thị trường và các hãng xe điện.
Habeco chia cổ tức hơn 260 tỷ, cổ phiếu vẫn rơi tự do

Habeco chia cổ tức hơn 260 tỷ, cổ phiếu vẫn rơi tự do

Dù sắp chia cổ tức tiền mặt tỷ lệ 11,5%, cổ phiếu BHN vẫn giảm kịch sàn, phản ánh tâm lý lo ngại của nhà đầu tư trước hiệu quả kinh doanh sụt giảm của Habeco.
Đề xuất miễn, giảm thuế để nuôi dưỡng hệ sinh thái khởi nghiệp

Đề xuất miễn, giảm thuế để nuôi dưỡng hệ sinh thái khởi nghiệp

Đại biểu Trần Thị Vân đề xuất kéo dài thời gian miễn, giảm thuế cho doanh nghiệp khởi nghiệp, nhằm nuôi dưỡng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển.
Ngành thuế tạm dừng một số ứng dụng công nghệ thông tin từ 23/5 đến 15/6

Ngành thuế tạm dừng một số ứng dụng công nghệ thông tin từ 23/5 đến 15/6

Từ ngày 23/5 đến 15/6/2025, một số hệ thống ứng dụng công nghệ thông tin của ngành thuế sẽ tạm ngưng hoạt động nhằm phục vụ quá trình chuyển đổi.
Sầu riêng "rớt chuẩn" xuất khẩu: Có nên đưa về tiêu thụ trong nước?

Sầu riêng "rớt chuẩn" xuất khẩu: Có nên đưa về tiêu thụ trong nước?

Xuất khẩu sầu riêng sụt giảm nghiêm trọng, nhiều lô hàng bị trả về do không đạt chuẩn, buộc quay đầu về tiêu thụ trong nước. Tuy nhiên, vấn đề không chỉ là tìm đầu ra, mà còn nằm ở chất lượng và niềm tin của người tiêu dùng, khi người Việt sẵn sàng chi tiền, nhưng sản phẩm phải xứng đáng, sạch, an toàn và minh bạch.
Boeing thắng lớn với đơn hàng kỷ lục tại Qatar nhờ ông Trump hậu thuẫn

Boeing thắng lớn với đơn hàng kỷ lục tại Qatar nhờ ông Trump hậu thuẫn

Boeing vừa ký thỏa thuận lịch sử với Qatar Airways trị giá 96 tỷ USD, nhờ sự hậu thuẫn của Tổng thống Donald Trump, đánh dấu bước ngoặt sau giai đoạn khủng hoảng kéo dài của hãng sản xuất máy bay của Mỹ.
Sầu riêng “hụt hơi”, xuất khẩu rau quả Việt nguy cơ “lỡ hẹn” 8 tỷ USD

Sầu riêng “hụt hơi”, xuất khẩu rau quả Việt nguy cơ “lỡ hẹn” 8 tỷ USD

Mục tiêu xuất khẩu 8 tỷ USD trong năm 2025 của ngành rau quả đang đứng trước thách thức lớn khi “át chủ bài” là sầu riêng gặp trắc trở tại thị trường chủ lực, đà tiến của toàn ngành cũng theo đó chững lại.
Doanh nghiệp bán lẻ tăng tốc hiện thực hóa tinh thần Nghị quyết 68

Doanh nghiệp bán lẻ tăng tốc hiện thực hóa tinh thần Nghị quyết 68

Các doanh nghiệp bán lẻ đang nổi lên như một "đầu tàu" kinh tế tư nhân, hiện thực hóa Nghị quyết 68 với chiến lược khép kín từ sản xuất đến bán lẻ, thúc đẩy hàng Việt phát triển.
Ông Thân Đức Việt:“May 10 không chỉ là thương hiệu, đó là bản sắc Việt Nam”

Ông Thân Đức Việt:“May 10 không chỉ là thương hiệu, đó là bản sắc Việt Nam”

Theo ông Thân Đức Việt, Tổng giám đốc May 10 kiêm Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP. Hà Nội khẳng định thương hiệu May 10 không chỉ đại diện cho ngành dệt may, mà còn là hình mẫu của chiến lược Made by Vietnam trong hội nhập và phát triển bền vững.
Đối mặt thuế quan từ Mỹ: Doanh nghiệp cần đầu tư cho thương hiệu hàng Việt

Đối mặt thuế quan từ Mỹ: Doanh nghiệp cần đầu tư cho thương hiệu hàng Việt

Chiến lược thương hiệu của các doanh nghiệp Việt cần chuyển đổi hình ảnh từ một nhà sản xuất chi phí thấp sang một nhà cung ứng thay thế đáng tin cậy, có khả năng cung cấp các mặt hàng đặc sản độc đáo có giá trị cao như hàng thủ công mỹ nghệ, nông sản và thủy sản.
Sầu riêng Việt gặp “nút thắt vàng”: Cần gì để giữ vững ngôi vương 3,3 tỷ USD?

Sầu riêng Việt gặp “nút thắt vàng”: Cần gì để giữ vững ngôi vương 3,3 tỷ USD?

Để khẳng định và giữ vững vị thế sầu riêng Việt Nam trên thị trường quốc tế, ngành sầu riêng cần xây dựng một nền tảng pháp lý vững chắc, hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật đồng bộ và một cơ chế quản lý xuất khẩu minh bạch, linh hoạt, giúp vượt qua thách thức và nắm bắt cơ hội phát triển bền vững.
Toyota dự báo lợi nhuận giảm mạnh dưới tác động thuế quan

Toyota dự báo lợi nhuận giảm mạnh dưới tác động thuế quan

Toyota cảnh báo lợi nhuận năm tài khóa 2025–2026 sẽ giảm 21% do tác động từ thuế quan của Mỹ, trong bối cảnh hãng cân nhắc thương vụ thâu tóm lớn trị giá 42 tỷ USD.
Thúc đẩy công nghệ xanh – Động lực mới cho ngành giấy và bao bì

Thúc đẩy công nghệ xanh – Động lực mới cho ngành giấy và bao bì

Ngày 7/5, Triển lãm Quốc tế Giấy và Bao bì Việt Nam – VPPE 2025 chính thức khai mạc tại Trung tâm Triển lãm quốc tế WTC Expo (thành phố mới Bình Dương), thu hút sự quan tâm lớn từ cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước.
Bộ Tài chính ban hành mức giá dịch vụ trong lĩnh vực chứng khoán

Bộ Tài chính ban hành mức giá dịch vụ trong lĩnh vực chứng khoán

Bộ trưởng Bộ Tài chính đã ký Quyết định số 1541/QĐ-BTC về việc ban hành mức giá dịch vụ trong lĩnh vực chứng khoán, áp dụng tại Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam (VNX) cùng các công ty con, và tại Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC).
Doanh nghiệp Mỹ phản ứng mạnh mẽ để đối phó với cuộc chiến thuế quan

Doanh nghiệp Mỹ phản ứng mạnh mẽ để đối phó với cuộc chiến thuế quan

Cuộc chiến thuế quan Mỹ – Trung bùng nổ từ đầu tháng 4/2025 đã khiến giới tài chính toàn cầu chao đảo, buộc các doanh nghiệp Mỹ như Apple, Amazon và Ford cấp tốc vận động hành lang để bảo vệ lợi ích.