Điểm mặt chỉ tên nhiều “ông trùm” ngành vàng vi phạm kinh doanh

Ngân hàng Nhà nước vừa mới công bố kết luận thanh tra đối với sáu doanh nghiệp và tổ chức tín dụng có hoạt động kinh doanh vàng miếng quy mô lớn gồm SJC, DOJI, PNJ, Bảo Tín Minh Châu, TPBank và Eximbank. Dù được đánh giá có sự cải thiện trong công tác báo cáo, quản lý giao dịch và chống rửa tiền, các đơn vị này vẫn tồn tại nhiều sai phạm nghiêm trọng, dẫn đến việc bị xử phạt hành chính từ hàng trăm triệu đến hàng tỷ đồng, thậm chí một số hồ sơ đã được chuyển sang Bộ Công an để điều tra, làm rõ dấu hiệu vi phạm hình sự.

Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC) là trường hợp điển hình cho những bất cập trong cơ chế xác lập giá vàng. Theo kết luận thanh tra, giá mua – bán vàng miếng tại doanh nghiệp này do cá nhân Tổng giám đốc quyết định mà không có căn cứ minh bạch hay cơ chế phân quyền nội bộ rõ ràng. Thực tế này tạo ra nguy cơ thao túng thị trường khi SJC là đơn vị nắm giữ thị phần lớn. Bên cạnh đó, SJC còn bị chỉ ra vi phạm quy định về thuế, phòng chống rửa tiền và hệ thống chứng từ kế toán. Tổng mức phạt hành chính đối với doanh nghiệp này là 2,14 tỷ đồng, và Ngân hàng Nhà nước đã chuyển hồ sơ sang Bộ Công an để điều tra dấu hiệu vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hóa đơn và thuế.

Điểm mặt chỉ tên nhiều “ông trùm” ngành vàng vì vi phạm kinh doanh.

Với Tập đoàn DOJI, cơ quan thanh tra phát hiện doanh nghiệp đã triển khai các hoạt động kinh doanh vàng online trên ứng dụng và website Egold mà chưa được cấp phép chính thức. Không chỉ vậy, có dấu hiệu bất thường khi một số cá nhân bán vàng nguyên liệu với khối lượng lớn, không phù hợp với nghề nghiệp hoặc năng lực tài chính. Một số giao dịch được thực hiện qua trung gian để che giấu nguồn gốc vàng, trốn kê khai thuế và tránh xuất hóa đơn. Vi phạm này không chỉ gây thất thoát thuế mà còn tiềm ẩn nguy cơ làm méo mó thị trường vàng trong nước. DOJI bị phạt 1,365 tỷ đồng và cũng bị đề nghị điều tra thêm bởi Cục Cảnh sát điều tra về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu.

Tại Eximbank, Ngân hàng Nhà nước phát hiện hiện tượng "làm khống" giao dịch vàng. Theo đó, một số nhân viên của ngân hàng này đã rút ngắn quy trình kiểm đếm, giao nhận vàng và tiền, từ đó cho phép khách hàng thực hiện các giao dịch mua – bán vàng miếng với số lượng lớn mà không thực sự phát sinh luân chuyển tài sản vật lý. Các giao dịch này thực chất là chốt lời theo chênh lệch giá trong ngày. Chỉ ba khách hàng đã chiếm đến 15% doanh số vàng miếng của Eximbank trong một thời điểm. Dù mức phạt chỉ là 400 triệu đồng, tính chất của vi phạm được đánh giá là nghiêm trọng vì gây sai lệch số liệu kinh doanh, đồng thời tiềm ẩn rủi ro hệ thống nếu được lặp lại ở quy mô lớn.

TPBank cũng nằm trong danh sách bị xử phạt do nhiều hành vi thiếu chuẩn mực trong hoạt động nhận giữ hộ vàng. Cụ thể, ngân hàng này không niêm phong hoặc ghi số series vàng miếng SJC mà khách hàng gửi, vi phạm nghiêm trọng quy trình quản lý tài sản. Bên cạnh đó, một số cá nhân thực hiện giao dịch vàng miếng với ngân hàng này với tần suất dày đặc, tổng doanh số trong năm lên đến hàng nghìn tỷ đồng. Tuy chưa có quy định cụ thể cấm hành vi này, nhưng Ngân hàng Nhà nước cũng đặt dấu hỏi về mục đích và minh bạch của các giao dịch. TPBank bị xử phạt 380 triệu đồng, và vụ việc được yêu cầu tiếp tục giám sát.

Công ty Bảo Tín Minh Châu bị xử phạt nặng nhất với số tiền lên tới 2,64 tỷ đồng. Doanh nghiệp này bị kết luận vi phạm hàng loạt quy định trong hoạt động thương mại điện tử, bao gồm không công bố thông tin vận chuyển, thiếu quy trình xử lý khiếu nại, không có cơ chế đảm bảo an toàn dữ liệu khách hàng, vi phạm quy định về bảo mật thông tin cá nhân và chưa có chính sách giải quyết tranh chấp hợp đồng rõ ràng. Ngoài ra, các vi phạm về kế toán, hóa đơn và phòng chống rửa tiền cũng được xác lập, với nhiều giao dịch lớn thiếu căn cứ chứng từ hợp lệ. Hồ sơ vi phạm của Bảo Tín Minh Châu cũng đã được chuyển sang Bộ Công an.

Cuối cùng, Công ty Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ) bị phát hiện vi phạm chế độ báo cáo trong hoạt động mua bán vàng miếng, có dấu hiệu đưa thông tin sai lệch nhằm cạnh tranh không lành mạnh. Doanh nghiệp cũng vướng vi phạm về hóa đơn, kế toán và chống rửa tiền, dẫn đến mức phạt hành chính 1,34 tỷ đồng. Cũng như SJC và Bảo Tín Minh Châu, PNJ nằm trong nhóm bị đề nghị điều tra làm rõ hành vi có thể cấu thành tội phạm theo luật định.

Hiện tại, hồ sơ vi phạm của các doanh nghiệp này đang được cơ quan thuế chủ trì kiểm tra, xác minh. Đại diện một số đơn vị cho biết các vấn đề chủ yếu liên quan đến cách xác định giá kê khai, chứng từ kế toán và thuế, đồng thời khẳng định đang phối hợp đầy đủ với đoàn thanh tra và cơ quan điều tra. Dù các mức phạt cụ thể đã được công bố, giới chuyên gia đánh giá đây là hồi chuông cảnh tỉnh đối với hoạt động kinh doanh vàng tại Việt Nam, nhất là trong bối cảnh thị trường vàng có nhiều biến động và có nguy cơ bị thao túng bởi những hành vi thiếu minh bạch từ phía doanh nghiệp lẫn cá nhân.

Việc công bố thanh tra công khai và mạnh tay xử lý vi phạm cho thấy quyết tâm của Ngân hàng Nhà nước trong việc siết chặt hoạt động kinh doanh vàng, bảo vệ thị trường và người tiêu dùng, cũng như củng cố tính minh bạch và ổn định của hệ thống tài chính quốc gia.