Chuyển đổi xanh là cơ hội để xây dựng chiến lược phát triển doanh nghiệp hiệu quả

Chuyển đổi xanh đang là xu hướng tất yếu của sự phát triển

Tăng trưởng xanh, chuyển dịch xanh đã nhận được sự quan tâm lớn của Đảng, Nhà nước, được thể hiện thông qua các chiến lược quốc gia và khung khổ pháp lý, cụ thể như Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030 và Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1658/QĐ-TTg ngày 01/10/2021 cũng như Quy hoạch tổng thể về năng lượng quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 qua Quyết định số 882/QĐ-TTg ngày 22/7/2022.

Để có cái nhìn tổng quát về kinh tế xanh ở Việt Nam, Báo Điện tử VOV (Đài Tiếng nói Việt Nam) đã tổ chức “Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam: Đẩy mạnh phát triển kinh tế xanh” vào sáng 17/4, tại Hà Nội, với mong muốn Diễn đàn là nơi trao đổi, chia sẻ, lắng nghe giữa cơ quan quản lý nhà nước, các doanh nghiệp, địa phương, các chuyên gia, nhà nghiên cứu để tiếp tục cụ thể hóa các hành động về chính sách cũng như các giải pháp hỗ trợ, thúc đẩy chuyển đổi xanh nền kinh tế của Việt Nam.

Tại Diễn đàn, Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam Đỗ Tiến Sỹ , Ủy viên Trung ương Đảng, Đại biểu Quốc hội, nhận định: "Trước những tác động của biến đổi khí hậu, môi trường, các nguồn tài nguyên đang dần cạn kiệt, chuyển đổi xanh đang là xu hướng tất yếu của sự phát triển. Trong các doanh nghiệp, việc từng bước 'xanh hoá' sản xuất, nhà máy xanh, công nghệ xanh, nguyên liệu sạch, năng lượng xanh… đã và đang trở thành xu thế tất yếu và tạo ra lợi thế cạnh tranh. Vì thế, việc chuyển đổi xanh không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để xây dựng được chiến lược phát triển doanh nghiệp một cách hiệu quả nhất".

Để đạt được mục tiêu phát triển kinh tế xanh, Nhà nước đã có nhiều biện pháp khuyến khích doanh nghiệp trong và ngoài nước tiếp cận và áp dụng mô hình nông nghiệp xanh, phát triển công nghiệp xanh, đầu tư vào năng lượng tái tạo và tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải khí nhà kính... Nhiều doanh nghiệp trong nước đã chủ động đổi mới, đẩy mạnh chuyển đổi mô hình theo chiều sâu, gắn với phát triển bền vững, thân thiện với môi trường.

Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới gắn với các mục tiêu phát triển đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045... Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm (giai đoạn 2021 - 2030) đã đề ra định hướng lớn là phải đổi mới tư duy và hành động, chủ động nắm bắt kịp thời, tận dụng hiệu quả Cách mạng công nghiệp 4.0 gắn với hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng để cơ cấu lại nền kinh tế, phát triển kinh tế xanh, kinh tế số, xã hội số.

Cũng tại Diễn đàn, bà Tạ Thị Yến - Phó Trưởng ban Công tác đại biểu, Đại biểu Quốc hội khóa XV, khẳng định: "Là một trong 6 nước trên thế giới chịu ảnh hưởng lớn nhất do biến đổi khí hậu, Việt Nam đã và đang tiên phong trong việc thực hiện các cam kết 'xanh', được cộng đồng quốc tế đánh giá như là hình mẫu về một nước đang phát triển còn nhiều khó khăn nhưng đã có những đóng góp đi đầu cho 'ngôi nhà chung' an toàn của nhân loại. Tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26), Việt Nam cam kết sẽ xây dựng và triển khai các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính mạnh mẽ bằng nguồn lực của chính mình, cùng với sự hợp tác và hỗ trợ của cộng đồng quốc tế để phấn đấu đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050".

"Phát triển bền vững, phát triển kinh tế số, kinh tế tuần hoàn và tăng trưởng xanh đang là đang là xu hướng chuyển dịch tất yếu của thế giới, là mô hình hình phát triển được nhiều quốc gia lựa chọn. Tuy nhiên, thế giới đang có nhiều thay đổi và diễn biến phức tạp và đối mặt với nhiều nguy cơ về nạn đói, bất bình đẳng, ô nhiễm môi trường, thiên tai, biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp… gây ra không ít khó khăn, thách thức trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững trên phương diện toàn cầu. Ở trong nước, chúng ta đều thấy rõ chính sách của Đảng, Nhà nước về chuyển đổi xanh đã rất rõ ràng, lộ trình bài bản và quyết tâm mạnh mẽ. Nếu chúng ta theo dõi sát, trong rất nhiều chuyến thăm của lãnh đạo cấp cao Việt Nam ra nước ngoài đều đặc biệt nhấn mạnh thông điệp kinh tế số, kinh tế xanh. Đây trở thành một trong những nội dung thảo luận quan trọng khi lãnh đạo Việt Nam thăm các nước Âu châu hay một số nền kinh tế có yếu tố 'xanh' là nòng cốt", bà Yến chia sẻ. 

Chia sẻ với phóng viên, ông Nguyễn Đình Thọ - Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường, cho biết:"Giai đoạn 2017 -2021, khoảng 9 tỷ USD vốn FDI được huy động vào các lĩnh vực xanh tại Việt Nam, tập trung vào năng lượng tái tạo và sản xuất thiết bị, máy móc cho các dự án thuộc lĩnh vực tăng trưởng xanh. Về xếp hạng quốc tế, theo Chi số tăng trưởng xanh ấn bản năm 2023, Việt Nam xếp thứ 73/245 quốc gia và thứ 16/50 quốc gia ở châu Á, với điểm chỉ số là 56,44. Việt Nam đã thực hiện tốt các khía cạnh bảo vệ vốn tự nhiên và hòa nhập xã hội".

Thách thức trong việc thúc đẩy tiến trình phát triển kinh tế xanh

Bên cạnh những kết quả đạt được, ông Thọ đã chỉ ra một số thách thức trong việc thúc đẩy tiến trình phát triển kinh tế xanh tại Việt Nam. Cụ thể:

Thứ nhất, việc thiếu sự phối hợp và thống nhất giữa các ngành và các cấp chính quyền khác nhau dẫn đến các chính sách và kế hoạch chồng chéo và không nhất quán, cản trở việc thực hiện và giám sát hiệu quả các hành động và mục tiêu tăng trưởng xanh.

Thứ hai, hệ thông tài chính xanh còn non trẻ, khiến các dự án xanh gặp khó khăn trong việc huy động các nguồn tài chính bao gồm huy động vốn hay tiếp cận tín dụng ưu đãi. Điều này xuất phát từ khung pháp lý tài chính xanh chưa hoàn thiện (thị trường trái phiếu xanh) và các công cụ huy động tài chính xanh mới chưa được triển khai (thị trường carbon).

Thứ ba, việc thực thi các quy định về môi trường đôi khi còn lỏng lẻo, rườm rà, dẫn đến tình trạng doanh nghiệp không tuân thủ.

Thứ tư, mức độ nhận thức và sự tham gia của cộng đồng vào các vấn để tăng trưởng xanh và bền vững vẫn chưa cao. Điều này hạn chế tiềm năng thay đổi hành vi và đổi mới xã hội có thế hỗ trợ tăng trướng xanh và phát triển ít carbon.

Cuối cùng, việc thích ứng và áp dụng công nghệ xanh có thể bị cản trở bởi những hạn chế về công nghệ và cơ sở hạ tầng của đất nước.

Cũng tại diễn đàn, bà Yến đã nhận định: "Hiện tại, phải thừa nhận rằng các yếu tố như thiên tai, biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng khốc liệt, phức tạp và khó lường, thiếu hụt về tài nguyên, năng lượng, trình độ phát triển khoa học và công nghệ còn thấp; sự phát triển của các doanh nghiệp và cả nền kinh tế có nhiều khó khăn sau đại dịch Covid-19… cũng là thách thức không nhỏ trong trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững và thực hiện cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050". 

Cách nào phát triển kinh tế xanh bền vững?

Nhận biết rõ được những khó khăn nêu trên vừa là thách thức nhưng cũng là cơ hội trong việc thực hiện các mục tiêu tăng trưởng xanh, phát triển bền vững đối với các doanh nghiệp, các nhà đầu tư.

Từ góc nhìn của cá nhân, bà Tạ Thị Yến đã đánh giá tầm quan trọng của một số giải pháp sau để đẩy mạnh phát triển kinh tế xanh:

Thứ nhất, cần hoàn thiện hành lang pháp lý về kinh tế xanh. Đây chính là yếu tố quan trọng, tiên phong quyết định hướng đi “xanh” của nền kinh tế.

Thứ hai, cần tạo được sự đồng thuận, đồng lòng từ Chính phủ đến doanh nghiệp và người dân nhằm giải quyết các thách thức về môi trường như biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, phá rừng, khai thác cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên…

Thứ ba, tập trung khai thác và phát triển hiệu quả nguồn năng lượng tái tạo, thúc đẩy các hoạt động sử dụng năng lượng bền vững thay thế cho nguồn năng lượng ảnh hưởng đến môi trường.

Thứ tư, đẩy mạnh kinh tế tuần hoàn, tập trung thiết kế ra các sản phẩm tái sử dụng được, sửa chữa, tái sản xuất và tái chế để giảm thiểu phát sinh chất thải dễ gây ra ô nhiễm cho môi trường.

Thứ năm, cần tăng cường hợp tác quốc tế ở cấp độ song phương và đa phương, lan tỏa thông điệp về một Việt Nam quyết tâm chuyển đổi xanh, học hỏi công nghệ, là đối tác tích cực của cộng đồng quốc tế chung tay giải quyết bài toán chung của toàn cầu. 

Chia sẻ với phóng viên, ông Nguyễn Đình Thọ đưa ra ý kiến rằng: "Việt Nam muốn tham gia và đầu tư thương mại toàn cầu thì trong thời gian tới, doanh nghiệp Việt sẽ phải thực hiện báo cáo về phát triển bền vững. Đối với những doanh nghiệp không đáp ứng được yêu cầu về báo cáo về phát triển bền vững thì sẽ không thể niêm yết và sẽ không được xuất khẩu hàng hóa sang thị trường châu Âu cũng như nhiều nước phát triển. Chính vì vậy, thách thức hiện giờ đối với các doanh nghiệp sẽ là việc đảm bảo quá trình phát triển bền vững trong thời gian tới". 

Từ góc độ của Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường, ông Thọ thông tin: "Trong chủ trương của Trung ương Đảng, của Quốc hội cũng như của Chính phủ, chúng ta đã vạch ra rất rõ kinh tế tuần hoàn là thách thức để chúng ta đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 đến năm 2050. Điều 142 của Luật Bảo vệ môi trường quy định rất rõ và các ngành, các cấp từ Trung ương đến địa phương phải lồng kinh tế tuần hoàn vào trong qua trình xây dựng quy hoạch, kế hoạch và chiến lược của mình. Kinh tế tuần hoàn này là cả một chuỗi sản xuất bền vững, từ việc điều tra, thăm dò, khai thác, thiết kế, sản xuất, phân phối, tiêu dùng, thu gom, lưu trứ, tái chế, tái sử dụng. Muốn làm được điều này thì các ngành, địa phương cần thực hiện chủ trương Chính phủ trong thời gian tới. Hiện nay Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường đang xây dựng Kế hoạch quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn".

Diễn đàn trao đổi ngày hôm nay được cho là có ý nghĩa rất thiết thực. Những tham luận và ý kiến tại Diễn đàn sẽ là căn cứ khoa học, thực tiễn thật sự có giá trị để kiến nghị với các cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định. Bên cạnh chủ trương, chính sách của Nhà nước, thì các doanh nghiệp cũng cần phải thấy rõ được bối cảnh, thách thức cũng như cơ hội trong phát triển xanh để tự xác định, dự liệu chiến lược, kế hoạch, chương trình, dự án của chính doanh nghiệp mình để nắm bắt được cơ hội, vượt qua được những khó khăn, thách thức trong quá trình chuyển đổi xanh, có những đóng góp thiết thực vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Bảo Bảo