Hà Nội: Khởi công Cụm công nghiệp 50ha tại Sóc Sơn Tập đoàn Xuân Thiện khởi công siêu dự án thép xanh gần 100.000 tỷ đồng tại Nam Định |
Diễn đàn Công nghiệp xanh 2025, do Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy tổ chức vào ngày 9/7, đã trở thành tâm điểm thảo luận về một trong những xu thế cấp bách nhất của kinh tế toàn cầu: Sự chuyển dịch sang mô hình công nghiệp xanh. Các chuyên gia tham dự diễn đàn đều đồng thuận rằng, đối với Việt Nam, công nghiệp xanh không còn là một lựa chọn chiến lược mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc, sống còn trong bối cảnh thế giới đang hướng mạnh mẽ đến một nền kinh tế phát thải thấp, sạch và tuần hoàn.
Sau hơn ba thập kỷ công nghiệp hóa, ngành công nghiệp đã trở thành động lực tăng trưởng chính của Việt Nam, đóng góp khoảng 35% GDP và tạo ra một lượng lớn việc làm. Tuy nhiên, quá trình tăng trưởng nhanh chóng này cũng kéo theo hàng loạt hệ lụy và thách thức lớn. Hiện tại, khoảng 75% năng lượng của Việt Nam vẫn phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, cho thấy một cơ cấu năng lượng chưa bền vững.
![]() |
Công nghiệp xanh không còn là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc |
Bên cạnh đó, giá trị gia tăng nội địa trong ngành công nghiệp còn thấp, công nghiệp hỗ trợ yếu kém, và các lĩnh vực như sản xuất xi măng, luyện kim, khai khoáng vẫn tiếp tục gây ra ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Những vấn đề này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng môi trường mà còn đe dọa đến tính bền vững của tăng trưởng kinh tế trong dài hạn.
Trong khi các ngành như năng lượng và giao thông đã bắt đầu quá trình chuyển đổi xanh một cách mạnh mẽ, ngành công nghiệp – trụ cột sản xuất quốc gia – dường như vẫn chưa được đặt vào trung tâm của chiến lược tăng trưởng xanh hay cam kết Net Zero. Đây là một điểm yếu đáng lo ngại, khiến Việt Nam đối diện với nguy cơ tụt hậu và mất đi lợi thế cạnh tranh khi các thị trường xuất khẩu lớn, đặc biệt là EU và Mỹ, ngày càng siết chặt các tiêu chuẩn về Môi trường, Xã hội và Quản trị (ESG) cũng như áp dụng thuế carbon. Việc không đáp ứng được các tiêu chuẩn này có thể khiến hàng hóa Việt Nam gặp khó khăn khi tiếp cận các thị trường trọng điểm, ảnh hưởng trực tiếp đến kim ngạch xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế.
Theo phân tích từ nhiều nghiên cứu và mô hình thực tiễn được trình bày tại diễn đàn, việc đầu tư vào khu công nghiệp xanh mang lại những lợi ích kinh tế rõ rệt. Các khu công nghiệp xanh có thể giúp tăng năng suất từ 15% đến 25%, đồng thời giảm chi phí vận hành lên đến 30% nhờ ứng dụng công nghệ cao, các mô hình kinh tế tuần hoàn, số hóa và sử dụng năng lượng tái tạo. Đây là những yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp Việt Nam tiếp tục tham gia sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu. Các tập đoàn đa quốc gia hàng đầu như Apple, Samsung, Nike... đều đã đưa các tiêu chí ESG vào danh sách yêu cầu bắt buộc đối với các nhà cung ứng của họ. Điều này đồng nghĩa với việc, nếu doanh nghiệp Việt không chuyển đổi xanh, họ sẽ có nguy cơ bị loại khỏi "cuộc chơi" toàn cầu.
![]() |
Ông Nguyễn Bá Hùng - Chuyên gia Kinh tế trưởng ADB Việt Nam |
Ông Nguyễn Bá Hùng - Chuyên gia Kinh tế trưởng ADB Việt Nam - khẳng định, xu hướng "tách rời tăng trưởng với phát thải" mà nhiều quốc gia phát triển đã thực hiện là hoàn toàn khả thi với Việt Nam. Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết là phải có chính sách thể chế phù hợp, đồng bộ và một lộ trình rõ ràng để thực hiện.
Việt Nam đã và đang từng bước hiện thực hóa cam kết Net Zero vào năm 2050 bằng việc ban hành và triển khai Chiến lược tăng trưởng xanh đến 2030, thí điểm sàn giao dịch carbon từ 2025, cùng các quyết sách mới như Nghị quyết 29-NQ/TW, Quyết định 21/2025/QĐ-TTg… Những nỗ lực này góp phần hình thành một hệ sinh thái thể chế và tiêu chuẩn đầu tư xanh, tạo nền tảng vững chắc cho quá trình chuyển đổi.
Tuy nhiên, để công nghiệp xanh thực sự trở thành yêu cầu bắt buộc và được triển khai hiệu quả trên diện rộng, cần có sự quyết tâm cao độ từ Chính phủ, sự đồng lòng của cộng đồng doanh nghiệp và sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế. Con đường phía trước còn nhiều thách thức, nhưng việc nhận diện đúng bản chất và hành động kịp thời sẽ giúp Việt Nam không chỉ đáp ứng yêu cầu toàn cầu mà còn kiến tạo một tương lai công nghiệp bền vững, thịnh vượng.