Xuất khẩu gạo có nhiều cơ hội tăng cả về sản lượng lẫn giá bán trong năm 2021

Xuất khẩu gạo đã có một năm 2020 thành công với sản lượng đạt 6,15 triệu tấn, trị giá khoảng 3,07 tỷ USD, giảm 3,5% về lượng, nhưng tăng 9,3% về giá trị so với năm 2019.

Nhờ đó, cả 2 mục tiêu lớn mà Chính phủ đặt ra đối với sản xuất, xuất khẩu gạo năm 2020 đều đã đạt được, đó là an ninh lương thực được bảo đảm tuyệt đối trong năm 2020, kể cả trong những thời điểm khó khăn nhất, khi Covid-19 bùng phát và nước ngoài tăng mạnh mua gạo từ Việt Nam, đồng thời vẫn xuất khẩu được trên 6 triệu tấn với giá tăng 13,3% so với năm 2019.

Đánh giá của liên bộ Công Thương - Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho thấy: “Giá xuất khẩu gạo bình quân của Việt Nam năm 2020 ước đạt 499 USD/tấn, tăng 13,3% so với năm 2019, là mức giá bình quân cao nhất trong những năm gần đây, mang lại lợi ích to lớn cho người dân trồng lúa. Thậm chí, giá gạo 5% tấm của Việt Nam trong suốt một thời gian dài của năm 2020 đã vượt qua gạo Thái Lan”.

Bà Nguyễn Thị Quỳnh Hoa, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương nhận định, xuất khẩu gạo của Việt Nam trong quý I/2021 vẫn tiếp tục ghi nhận những kết quả tốt trong bối cảnh tình hình dịch Covid-19 vẫn còn diễn biến phức tạp. Nhu cầu về lương thực vẫn tiếp tục tăng khi các thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam như Philippines, các nước Đông Nam Á, châu Phi... tiếp tục ký hợp đồng mua gạo của Việt Nam. Đồng thời các thị trường gạo châu Á cũng bắt đầu nóng trở lại khi hàng loạt khách hàng rất tiềm năng đang ráo riết mua vào; trong đó điển hình phải kế đến Trung Quốc và Bangladesh...

Trung Quốc đang có nhu cầu tăng nhập khẩu gạo do giá trong nước tăng mạnh vì dịch Covid-19 và thời tiết bất lợi. Nhu cầu nhập khẩu gạo của Trung Quốc tăng sẽ là cơ hội tốt cho Việt Nam, nhất là khi hai nước đang thiết lập một đường dây nóng để tạo thuận lợi cho thương mại các loại nông sản, sau giai đoạn hoạt động giao thương giữa hai bên gặp khó khăn vì Covid-19.

Cơ hội xuất khẩu gạo của Việt Nam không chỉ ở các thị trường có nhu cầu lớn như Philippines hay châu Phi, mà vừa qua, hàng loạt các Hiệp định Thương mại tự do được thực thi sẽ góp phần thúc đẩy xuất khẩu cũng như nâng cao giá trị cho gạo Việt. Điển hình như Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) hay Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Vương quốc Anh (UKVFTA)… so với sản lượng sản xuất trong nước thì hạn ngạch các loại gạo vào các thị trường này là rất nhỏ.

Tập đoàn Lộc Trời - một trong những nhà xuất khẩu gạo lớn cũng có đơn hàng đều đặn từ đầu năm 2021. Năm nay, Lộc Trời chú trọng các đơn hàng xuất sang EU với các loại gạo thơm như Jasmine 85 để được hưởng thuế ưu đãi 0% theo EVFTA. Ngoài ra, tập đoàn này vừa sản xuất thành công 400 tấn lúa đạt tiêu chuẩn xuất đi Mỹ thông qua Dự án do Lộc Trời chủ trì với sự tham gia canh tác của 31 hộ nông dân trên tổng diện tích 65 ha.

Ông Huỳnh Văn Thòn, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Lộc Trời cho biết, việc sản xuất lúa đủ tiêu chuẩn xuất đi Mỹ khẳng định năng lực sản xuất lúa của bà con nông Việt Nam. Bởi để xuất sang thị trường này, có đến 46 hoạt chất phải được kiểm soát dư lượng trong quá trình canh tác, đòi hỏi người trồng lúa phải tuân thủ nghiêm ngặt quy trình.

Dẫn dự báo của Bộ Nông nghiệp Mỹ và một số tổ chức quốc tế, ông Nguyễn Trung Kiên cho biết, nhu cầu gạo của thế giới trong năm 2021 sẽ vượt so với phía cung. Điều này, sẽ giúp ngành lúa gạo Việt Nam tiếp tục gặt hái được nhiều thành công trong năm 2021.

Hơn nữa, năm 2021, xuất khẩu gạo có nhiều cơ hội tăng cả về sản lượng lẫn giá bán nhờ tác động tích cực từ các hiệp định thương mại tự do như EVFTA, UKVFTA...

Thị trường EU mỗi năm nhập khẩu gạo với tổng trị giá 1,4 tỷ euro. Theo cam kết trong EVFTA, EU dành cho Việt Nam hạn ngạch 80.000 tấn gạo/năm (gồm 30.000 tấn gạo xay xát, 20.000 tấn gạo chưa xay xát và 30.000 tấn gạo thơm) và sẽ tự do hóa hoàn toàn đối với gạo tấm, giúp Việt Nam có thể xuất khẩu khoảng 100.000 tấn vào thị trường này hằng năm.

Ngoài ra, các doanh nghiệp Việt Nam có thêm lượng hạn ngạch xuất khẩu gạo 10.000 tấn trong năm 2021 mà thị trường thuộc Liên minh Kinh tế Á - Âu (EAEU) đã phân bổ cho Việt Nam. Với thị trường Anh, doanh nghiệp Việt có cơ hội xuất khẩu hơn 13.000 tấn trong năm 2021 theo hạn ngạch thuế quan và được hưởng thuế 0%. 

Bên cạnh đẩy mạnh xuất khẩu, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho rằng, thời gian tới, ngành nông nghiệp cần tiếp tục cố gắng hơn để hạt gạo Việt Nam đem lại giá trị chân thực cho người nông dân. Người nông dân vốn chịu thiệt thòi vì hiệu quả sản xuất của khâu này so với các đối tượng sản xuất khác chưa cao. Do đó cần đảm bảo hiệu quả kinh tế bền vững cho người sản xuất cũng như cho những người tham gia chuỗi cung ứng lúa gạo.

Những ngày đầu năm 2021, giá chào bán gạo xuất khẩu của Việt Nam vẫn duy trì đà tăng. Theo Báo cáo diễn biến giá cả thị trường gạo thế giới của Hiệp hội Các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan, mức giá chào bán của Ấn Độ và Pakistan đang thấp hơn nhiều so với gạo Việt Nam.

Cụ thể, gạo 5% tấm và 25% tấm của Ấn Độ lần lượt được chào bán với giá 368 - 372 và 328 - 332 USD/tấn; của Pakistan lần lượt là 423 - 427 và 381 - 385 USD/tấn. Trong khi đó, mức giá chào bán gạo 5% tấm và 25% tấm của Việt Nam là 508 - 512 USD/tấn và 483 - 487 USD/tấn, bỏ khá xa so với “đối thủ”.

Theo các doanh nghiệp xuất khẩu, gạo 5% tấm của Việt Nam hiện bán với giá trên 500 USD/tấn và vẫn được các thị trường nhập khẩu như Trung Quốc, Philippines, Trung Đông, Malaysia, Indonesia đón nhận.

Đây là kết quả tích cực từ quá trình chuyển dịch cơ cấu gạo xuất khẩu của Việt Nam trong thời gian qua. Theo đó, doanh nghiệp chú trọng xuất khẩu các loại gạo thơm, gạo chất lượng cao, mang về giá trị gia tăng cao hơn. Cùng với đó, người nông dân và các thương nhân xuất khẩu gạo cũng ngày càng quan tâm hơn tới việc nâng cao chất lượng, truy xuất nguồn gốc và hướng tới đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của các thị trường khó tính như EU, Hàn Quốc, Mỹ…

Gia Minh