Xu hướng CPI và những giải pháp kiểm soát lạm phát những tháng cuối năm

Việt Nam - điểm sáng kiểm soát lạm phát của châu Á

Nhìn nhận về tình hình kinh tế thế giới trong 9 tháng qua, bà Nguyễn Thu Oanh, Vụ trưởng Vụ Thống kê Tổng hợp, Tổng cục Thống kê cho rằng: Các nền kinh tế lớn đang phải đối mặt với tăng trưởng thấp, cầu tiêu dùng trên toàn cầu suy giảm. Điều này ảnh hưởng đến xuất khẩu, cung – cầu và thị trường thế giới. Thời gian qua, thiên tai diễn ra ở nhiều nơi làm phát sinh nhiều mối đe dọa đến an ninh lương thực. Tất cả các yếu tố này tác động tới lạm phát thế giới.

Mặc dù lạm phát thế giới đang giảm dần nhưng so với mục tiêu dài hạn của các nước thì mức hiện tại vẫn đang cao với nhiều quốc gia. Tại châu Á vào tháng 8, chỉ số CPI của Lào tăng 25,9%, Philipin tăng 5,3%, Hàn Quốc tăng 3,4% và Việt Nam tăng 3,6% so với cùng kỳ năm trước. Bình quân 9 tháng đầu năm, CPI Việt Nam ở mức 3,16%, có thể thấy Việt Nam vẫn thuộc nhóm nước kiểm soát tốt lạm phát.

Vụ trưởng Vụ Thống kê Tổng hợp đã phân tích những yếu tố giúp Việt Nam kiểm soát lạm phát trong 9 tháng qua. Thứ nhất, Việt Nam có độ mở kinh tế lớn, nên khi kinh tế thế giới có sự thay đổi sẽ tác động rất nhanh tới kinh tế Việt Nam. Trong đó có thể kể tới giá xăng dầu thế giới trong thời gian vừa qua. Xăng dầu là mặt hàng chiếm tỷ trọng khá lớn trong rổ hàng hóa tính CPI. Cụ thể, khi giá xăng dầu tăng/giảm 10% sẽ tác động làm cho CPI tăng/giảm 0,36 điểm %. Do đó, chỉ số giá nhóm xăng dầu trong nước 9 tháng qua giảm 15,26% so với cùng kỳ năm trước đã tác động làm cho CPI chung giảm 0,55 điểm %. Bên cạnh đó, giá gas trong nước giảm 10,21% đã tác động làm CPI giảm 0,15 điểm %. Như vậy, riêng mặt hàng xăng dầu và mặt hàng gas thì đã làm CPI giảm 0,7 điểm %.

Nguyên nhân thứ hai theo Vụ trưởng là từ nhóm hàng lương thực thực phẩm. Nhóm hàng này chiếm tỷ trọng lớn trong rổ tính CPI và chiếm khoảng 25% tổng chi tiêu của người dân. Mặt hàng này thường xuyên được Bộ, ngành, địa phương quan tâm ổn định giá cả. Việc đáp ứng đầy đủ nhu cầu của người dân giúp kiềm chế lạm phát, kiềm chế tốc độ tăng CPI trong thời gian vừa qua.

Thứ ba, các dịch vụ do nhà nước quản lý trong thời gian qua được Chính phủ điều hành rất thận trọng, để có thể kiểm soát lạm phát, ổn định cuộc sống người dân. Như việc thời gian qua giá dịch vụ y tế không tăng, giữ ổn định học phí, hay như việc giá điện từ tháng 5 cũng chỉ tăng 3% nên tác động của giá điện và CPI không lớn.

Nhiều giải pháp để kiểm soát lạm phát cuối năm

Đánh giá về tình hình lạm phát cuối năm, Vụ trưởng Nguyễn Thu Oanh dự báo: "Chúng tôi quan sát chỉ số CPI từ đầu năm tới nay thì thấy trong 6 tháng đầu năm giảm dần. Nếu tháng 1 là 4,8% thì tháng 6 chỉ còn 2%. Nhưng từ tháng 7 lại có xu hướng tăng dần và tới tháng 9 tới mức 3,66%. Chúng tôi dự báo các tháng còn lại của năm sẽ có xu hướng tiếp tục tăng lên".

Theo đó, Vụ trưởng đưa ra những yếu tố sẽ làm tăng lạm phát trong những tháng cuối năm. Thứ nhất là việc tăng lương cơ bản 20% sẽ tác động đến các hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng, ví dụ như giá dịch vụ khám chữa bệnh thời gian tới sẽ tăng theo mức lương cơ sở.

Thứ hai là giá các mặt hàng may mặc thường sẽ tăng vào cuối năm do nhu cầu sử dụng tăng cao, đặc biệt là trong dịp lễ Tết.

Thứ ba là giá xăng dầu. Vì giá xăng dầu rất khó dự đoán, hiện đang có xu hướng tăng trở lại. Cơ quan năng lượng quốc tế cũng dự báo nguồn cung năm 2023 vẫn sẽ thiếu hụt, một số nước cũng đang tích cục bổ sung dự trữ xăng dầu. Nên nếu giá xăng dầu thế giới tiếp tục tăng sẽ tác động ngay tới giá xăng dầu trong nước.

Thứ tư là giá gạo trong nước tăng theo giá gạo của thế giới do lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ, Nga hay là UAE làm hạn chế nguồn cung.

Thứ năm là du lịch sẽ tiếp tục phục hồi, tiếp tục tác động tới giá của nhiều nhóm hàng trong tính CPI (ăn uống ngoài gia đình, văn hóa, giải trí,…).

Thứ sáu là thiên tai và dịch bệnh.  Có khả năng làm tăng giá lương thực, thực phẩm cục bộ ở một số địa phương bị ảnh hưởng.

Tuy nhiên, bên cạnh những yếu tố có thể gây lạm phát trên, Tổng cục Thống kê cho rằng, vẫn có những thuận lợi cho Việt Nam kiểm soát lạm phát khi mà lạm phát thế giới hiện nay vẫn trong xu hướng hạ nhiệt. Xu hướng này giúp giảm bớt áp lực cho Việt Nam về kênh nhập khẩu lạm phát, cùng với đó là yếu tố tâm lý.

Trao đổi câu hỏi của PV Doanh nghiệp & Hội nhập về kiểm soát lạm phát cuối năm tại buổi Họp báo của Tổng cục Thống kê diễn ra ngày 29/9, Vụ trưởng Nguyễn Thu Oanh đề xuất: Trước hết, Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương kiểm soát chặt chẽ diễn biến giá cả thế giới để kịp thời cảnh báo các nguy cơ có thể tác động vào lạm phát của Việt Nam. Từ đó các biện pháp ứng phó phù hợp nhằm đảm bảo nguồn cung và điều hành giá trong nước.

Các Bộ, ngành, địa phương phải chuẩn bị đầy đủ nguồn hàng làm sao đáp ứng kịp thời nhu cầu của người dân, nhất là mặt hàng lương thực, thực phẩm, dịch vụ thiết yếu.

Cần kiểm soát giá nguyên, nhiên vật liệu đầu vào phục vụ sản xuất. Cần tăng cường sử dụng nguyên, nhiên vật liệu thay thế cho nhập khẩu.

Qua kết quả CPI 9 tháng đầu năm, có thể thấy còn dư địa cho điều chỉnh giá dịch vụ do nhà nước quản lý trong những tháng cuối năm. Tuy nhiên cần quyết định mức độ, thời điểm điều chỉnh hợp lý làm sao phù hợp, đảm bảo ổn định xã hội và cuộc sống người dân.

Và cuối cùng, Vụ trưởng cho rằng, Chính phủ cần tiếp tục thực hiện chính sách tiền tệ thận trọng, linh hoạt, chủ động. Phối hợp chính sách tiền tệ với chính sách tài khóa và các chính sách khác để đảm bảo mục tiêu mà Quốc hội đề ra trong năm nay.

Hà Linh