 |
| Hệ thống vận hành tấm pin mặt trời tại Nhà máy điện mặt trời Hồng Phong 4, xã Hồng Phong, huyện Bắc Bình, Bình Thuận. (Ảnh: Nguyễn Thanh) |
Trong bối cảnh chuyển đổi năng lượng xanh trở thành mục tiêu then chốt của nhiều quốc gia, Việt Nam không phải là ngoại lệ. Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu này, các chuyên gia khẳng định rằng việc xây dựng một chiến lược tổng thể, đồng bộ và hiệu quả trong phân bổ nguồn lực là vô cùng cần thiết. Việc xác định và huy động các nguồn lực chủ yếu như thể chế, tài chính, hạ tầng, công nghệ và nhân lực sẽ là yếu tố quyết định đến thành công của quá trình chuyển đổi năng lượng xanh tại Việt Nam. Thế nhưng, hiện nay, tình trạng thiếu sự phối hợp, cơ chế chưa đồng bộ và sự yếu kém trong các nguồn lực này vẫn đang làm giảm tốc độ chuyển đổi năng lượng xanh ở Việt Nam.
 |
| Tổ hợp điện năng lượng tái tạo của Tập đoàn Trung Nam đầu tư tại huyện Thuận Bắc (Ninh Thuận). (Ảnh: Công Thử) |
Vấn đề thể chế là một trong những "nút thắt" lớn trong quá trình chuyển đổi năng lượng xanh của Việt Nam. Mặc dù Nghị quyết số 55-NQ/TW về chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã được Đảng ban hành từ năm 2020, nhưng quá trình thể chế hóa nghị quyết này lại diễn ra khá chậm. Theo Tiến sĩ Nguyễn Đức Hiển, Phó Bí thư Tỉnh ủy Cà Mau, mặc dù Chính phủ đã nhanh chóng ban hành Nghị quyết số 140/NQ-CP về Chương trình hành động để triển khai Nghị quyết 55, nhưng đến nay, nhiều đề án vẫn đang gặp khó khăn trong quá trình thực thi. Một số đề án đã được giao cho các Bộ, ngành và địa phương, nhưng nhiều trong số đó vẫn còn chậm tiến độ, hoặc thậm chí chưa được triển khai.
Bà Ramla Khalidi, Trưởng Đại diện Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam, cũng nhận định, một hệ thống thể chế và quản trị hiệu quả sẽ là yếu tố tiên quyết để thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng xanh. Hợp lý hóa quy trình quản lý và tạo ra một môi trường hợp tác liên ngành là điều cần thiết để phát huy tối đa tiềm năng của các sáng kiến năng lượng xanh.
 |
| Nhân lực cho ngành năng lượng tái tạo ở Việt Nam vẫn còn mỏng và yếu. (Ảnh: Nguyễn Thanh) |
Một yếu tố quan trọng khác là nguồn nhân lực. Nguồn lao động trong ngành năng lượng tái tạo hiện nay chủ yếu thiếu kỹ năng và kiến thức chuyên môn. Cơ cấu lao động trong ngành này chủ yếu gồm nhóm lao động tay nghề thấp hoặc không có tay nghề, dẫn đến thiếu hụt kỹ sư và chuyên gia có năng lực để đảm nhận các công việc chuyên môn cao, như xây dựng nhà máy điện, đấu nối lưới điện hay vận hành và giám sát hệ thống từ xa.
Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Tạ Đình Thi, việc chuyển đổi việc làm xanh và phát triển các cơ hội việc làm trong lĩnh vực năng lượng tái tạo là rất quan trọng. Để đảm bảo chuyển dịch năng lượng thành công, Việt Nam cần có một chiến lược mạnh mẽ trong việc nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, nhằm đáp ứng yêu cầu khắt khe của ngành năng lượng tái tạo.
 |
| Nhà máy Điện gió Bạc Liêu được xây dựng trên diện tích rộng trên 100ha, công suất 99MW, sản xuất khoảng 320 triệu kW/năm. (Nguồn: TTXVN) |
Một yếu tố không thể thiếu trong quá trình chuyển đổi năng lượng xanh là tài chính. Các dự án năng lượng xanh ở Việt Nam hiện tại chủ yếu thiếu sự đồng bộ và chưa có một cơ chế hỗ trợ xuyên suốt. Theo ông Lê Hoàng Lân, đại diện Vụ Tài chính Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, các dự án xanh hiện nay còn dàn trải, thiếu sự tập trung và cơ chế hỗ trợ mạnh mẽ. Các doanh nghiệp gặp rất nhiều khó khăn trong việc tiếp cận vốn vay với lãi suất ưu đãi từ các ngân hàng hay các quỹ đầu tư đổi mới sáng tạo. Điều này đã làm chậm lại quá trình chuyển đổi năng lượng xanh và khiến các doanh nghiệp chưa thể phát triển bền vững trong lĩnh vực năng lượng tái tạo.
 |
| TS. Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam |
Để giải quyết các vấn đề trên, TS. Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần có một chiến lược toàn diện và đồng bộ, như một Nghị quyết chuyên đề của Quốc hội về phát triển năng lượng, cho phép triển khai đồng thời các dự án trong quá trình hoàn thiện khung pháp lý. Đây là điều cần và đủ để quá trình hiện thực hóa các mục tiêu chuyển đổi năng lượng. Một chiến lược như vậy sẽ tạo ra một cơ chế linh hoạt và bền vững cho các doanh nghiệp và giúp tăng cường hợp tác giữa các bộ, ngành để giải quyết hiệu quả các thách thức về thể chế, tài chính, hạ tầng và nhân lực.
