Thứ năm 04/12/2025 21:23
Hotline: 024.355.63.010
Email: banbientap.dnhn@gmail.com
Ngày 26/8 Chính phủ ban hành Nghị định số 232/2025/NĐ-CP (Nghị định 323) sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP (Nghị định 24) ngày 03/4/2012 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Ngay sau nghị định này được ban hành, giá vàng trong nước vẫn liên tục nhảy múa, tăng rất cao, phá vỡ mọi kỷ lục, vượt 130,6 triệu đồng/lượng (ngày 30/8); chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới lên cao ngất đến hơn 21 triệu đồng/lượng.
 |
| Năm 2024 tổng kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng vàng trang sức, các sản phẩm bằng vàng bạc, đồ kỹ nghệ vàng, bạc vẫn đạt 332,2 triệu USD, dù nguồn nguyên liệu vàng rất khan hiếm và giá chênh lệch với thế giới rất cao. |
Điều này cũng dễ hiểu, vì Nghị định 323 đến ngày 10/10/2025 mới này có hiệu lực. Lợi dụng độ trễ của nghị định này, giá vàng vẫn cứ tăng, vàng miếng SJC vẫn khan hiếm và bất chấp rủi ro có thể xảy ra, người dân vẫn đổ xô mua vàng!
Việc xóa bỏ độc quyền vàng SJC theo Nghị định 323 là quá chậm. Tại cuộc họp Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ Quốc gia ngày 28/3/2024 - tức cách nay hơn 1 năm rưỡi, chính Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đề xuất bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng SJC, thực hiện cấp phép sản xuất vàng miếng cho một số doanh nghiệp (DN) và ngân hàng đủ điều kiện xuất nhập khẩu và sản xuất vàng miếng. Vậy mà đến nay mới có khung pháp lý.
Việc chậm trễ này gây nhiều hệ lụy cho thị trường vàng, làm giá vàng nhảy múa liên tục, gây bất ổn thị trường; ảnh hưởng đến nền kinh tế, đặc biệt trong các chính sách điều hành tiền tệ. Đặc biệt càng tạo điều kiện cho việc nhập khẩu trái phép vàng vào nước ta, làm “chảy máu” ngoại tệ. Thời gian qua có một số vụ án nhập khẩu vàng trái phép được đưa ra xét xử, cũng chỉ là những vụ bị cơ quan pháp luật “sờ gáy”, cũng chỉ là những vụ bị phát hiện, thực chất thị trường vàng “ngầm” nhập lậu vàng rất nóng, số lượng nhập lập trót lọt là rất lớn.
Tại sao Nghị định 24 tồn tại từ năm 2012, đã rất lạc hậu về nhiều phương diện với thị trường vàng trong nước và thế giới mà vẫn tồn tại kéo dài đên hơn 13 năm? Chính vì vậy dư luận đặt nghi vấn về sự thiếu minh bạch của thi trường vàng trong nhiều năm qua; thậm chí đặt nghi vấn ai đã thao túng thị trường vàng?
Trước dư luận đó, Chính phủ chỉ đạo cho NHNN phải thanh tra 6 đơn vị kinh doanh vàng lớn trên thị trường trong 4 năm gần đây. Ngày 30/5, NHNN công bố kết quả thanh tra với 6 đơn vị kinh doanh vàng lớn, gồm: Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC), Tập đoàn Vàng bạc đá quý DOJI, Công ty Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ), Bảo Tín Minh Châu, Ngân hàng Tiên Phong (TPBank) và Ngân hàng Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank).
Kết quả thanh tra cho thấy nhiều vấn đề bất cập trong kinh doanh vàng, xác định giá mua vàng… NHNN đã chuyển những thông tin có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự tại Công ty PNJ, Công ty SJC, Công ty Bảo tín Minh Châu sang Bộ Công an để xác minh, điều tra, xử lý. Thủ phạm chi phối thị trường vàng trong đã hiện ra thấp thoáng.
Đích thân Tổng Bí thư Tô Lâm đã có buổi làm việc với Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương về cơ chế, chính sách quản lý hiệu quả thị trường vàng hôm 28/5/2025. Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương - khi đó là ông Trần Lưu Quang - khẳng định quan điểm của Nhà nước là quản lý thị trường vàng theo nguyên tắc của thị trường, có sự quản lý phù hợp của nhà nước; bảo đảm sự minh bạch trên thị trường.
Tổng Bí thư Tô Lâm trong phần kết luận của mình, đã thẳng thắn nhìn nhận rằng, các cơ chế, chính sách quản lý, điều tiết thị trường vàng chậm được đổi mới, chưa theo kịp sự phát triển của thị trường và đòi hỏi của thực tiễn; thiếu những hình thức kinh doanh hiện đại, bắt kịp xu hướng của thế giới.
Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: Thời gian qua việc quản lý thị trường vàng kém linh hoạt, không phù hợp với diễn biến cung cầu chung trên thị trường thế giới, gây hệ lụy cho nền kinh tế, nhất là tình trạng buôn lậu vàng, “chảy máu” ngoại tệ; tồn tại tình trạng độc quyền trên thị trường, không kích thích cạnh tranh và thúc đẩy hoạt động kinh doanh vàng lành mạnh; cơ chế, chính sách quản lý chưa tạo được động lực để huy động các nguồn lực nhàn rỗi trong dân cho phát triển kinh tế - xã hội, người dân đầu tư nhiều vào vàng; phương thức quản lý chủ yếu vẫn theo cách truyền thống.
Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu chuyển mạnh từ tư duy hành chính sang tư duy thị trường có kỷ cương, từ “siết để kiểm soát” sang “mở để quản trị”; nhất định phải quán triệt, xóa bỏ tư duy “không quản được thì cấm”; đồng thời phải đưa thị trường vàng vận động phù hợp với các nguyên tắc của thị trường, có sự quản lý của Nhà nước.
Cũng tại cuộc họp này, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu phải nhanh chóng sửa đổi Nghị định 24 theo hướng thị trường hóa có lộ trình và có kiểm soát chặt chẽ; tạo sự kết nối hiệu quả hơn giữa thị trường vàng trong nước và thị trường quốc tế.
Câu hỏi này rất khó trả lời, dù đến 10/10/2025 Nghị định 232 mới có hiệu lực. Vấn đề này phụ thuộc vào việc NHNN có thực hiện các giải pháp căn cơ như cấp giấy phép cho các DN, các ngân hàng đủ điều kiện xuất nhập khẩu vàng hay không, vì chỉ còn hơn 1 tháng nữa Nghị định 232 có hiệu lực. Một vấn đề khác, các DN, ngân hàng có thực sự muốn nhảy vào lĩnh vực kinh doanh vàng?
Nghị định 232 rất mở. Theo đó xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu vàng nguyên liệu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng.
Nghị định cũng xác định khái niệm về vàng miếng: "Vàng miếng là sản phẩm vàng được dập thành miếng, có đóng chữ, số chỉ khối lượng, chất lượng, có ký mã hiệu của và ngân hàng (kể cả ngân hàng thương mại -NHTM) được NHNN cho phép sản xuất. Quy định này cho phép các NHTM được thực hiện hoạt động sản xuất vàng miếng, hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu vàng. Nghị định cũng quy định, hoạt động sản xuất vàng miếng là hoạt động kinh doanh có điều kiện và phải được NHNN cấp phép.
Theo đó, DN được phép sản xuất vàng miếng phải có các điều kiện sau chủ yếu sau: Có giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng; có vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên.
Các ngân hàng cũng được cấp phép sản xuất vàng miếng với các điều kiện chủ yếu sau: Có giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng; có vốn điều lệ từ 50.000 tỷ đồng trở lên.
Nghị định còn bắt buộc DN, NHTM sản xuất vàng miếng có trách nhiệm công bố tiêu chuẩn áp dụng, khối lượng, hàm lượng của sản phẩm theo quy định của pháp luật và chịu trách nhiệm trước pháp luật về tiêu chuẩn khối lượng, hàm lượng sản phẩm đã sản xuất đúng với tiêu chuẩn khối lượng, hàm lượng đã công bố. Chịu hoàn toàn trách nhiệm về sản phẩm vàng miếng do mình sản xuất, bảo hành sản phẩm vàng miếng cho khách hàng theo quy định pháp luật.
Cứ cho là sẽ có một số DN, ngân hàng nhảy vào lĩnh vực kinh doanh vàng, trong điều kiện xóa bỏ độc quyền vàng miếng của SJC, liệu giá vàng trong nước có liên thông với thế giới, mức chênh lệch giá vàng thế giới với giá trong nước có thu hẹp?
Chưa chắc! Theo các chuyên gia tài chính, tiền tệ, như vậy vẫn chưa đủ công cụ để giá vàng trong nước liên thông với thế giới, mà cần những công cụ khác như phải thành lập sàn vàng để kinh doanh mua bán vàng, thậm chí có thể triển khai việc mua bán “vàng giấy” trên không gian này, mới hy vọng san lấp được sự chênh lệch gái vàng với thế giới.
Chính Tổng Bí thư Tô Lâm trong cuộc họp nói trên cũng đã gợi ý cần thành lập sàn vàng. Tổng Bí thư chỉ đạo: Tập trung nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm quốc tế để đề xuất việc triển khai thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia; hoặc cho phép đưa vàng vào giao dịch trên Sở giao dịch hàng hóa; hoặc lập sàn giao dịch vàng trong Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. Cấp phép cho nhiều DN đủ điều kiện tham gia sản xuất vàng miếng nhằm tạo ra môi trường cạnh tranh bình đẳng; cần mở rộng quyền nhập khẩu có kiểm soát để tăng cung vàng, góp phần giảm chệnh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới, đồng thời hạn chế tình trạng buôn lậu vàng qua biên giới.
Tổng Bí thư Tô Lâm cũng đề nghị nghiên cứu, áp dụng thuế đối với giao dịch mua bán vàng để nâng cao tính minh bạch thị trường, tiến tới xóa bỏ thuế xuất khẩu đối với vàng trang sức mỹ nghệ để khuyến khích phát triển sản xuất và xuất khẩu vàng trang sức của Việt Nam.
 |
| Bộ Tài chính đang nghiên cứu, đề xuất giảm thuế xuất khẩu đối với mặt hàng vàng trang sức, mỹ nghệ để hỗ trợ doanh nghiệp giảm chi phí, tăng sức cạnh tranh của mặt hàng vàng trang sức. Ảnh: TTXVN . |
Những chỉ đạo này rất chính xác, NHNN hoàn toàn có thể nghiên cứu hoạt động các sàn vàng quốc tế như Sàn Giao dịch vàng Thượng Hải, hay còn gọi là SGE (Shanghai Gold Exchange), là một trong những sàn giao dịch vàng lớn và quan trọng nhất thế giới, để học tập kinh nghiệm.
Một khi giá vàng trong nước và thế giới liên thông, việc buôn lậu vàng qua biên giới sẽ bị triệt tiêu; cũng là điều kiện để ngành sản xuất đầy tiền năng là xuất khẩu vàng trang sức, mỹ nghệ sẽ phát triển vượt bậc. Đó là cách đưa vàng vào sản xuất và xuất khẩu, tránh tình trạng người dân mua vàng chỉ để tích lũy như hiện nay.
Cần biết rằng nhiều năm qua, nguồn nguyên liệu vàng trong nước ở tình trạng rất khan hiếm, nhưng năm 2024 tổng kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng vàng trang sức, các sản phẩm khác bằng vàng bạc, đồ kỹ nghệ vàng bạc vẫn đạt 332,2 triệu USD. Cho thấy tiềm năng của ngành kinh tế này rất lớn, hoàn toàn có thể đạt tỷ USD, nếu có chính sách thuế phù hợp.
Một thị trường vàng minh bạch, liên thông với thế giới lúc này là rất cần thiết và cũng đã quá muộn để điều hành và quản lý thị trường này một cách minh bạch, đòi hỏi NHNN phải có tư duy đổi mới mạnh mẽ. Đó cũng là cách kích hoạt để nguồn lực vàng trong nước phát huy sức mạnh qua xuất khẩu vàng bạc mỹ nghệ, trang sức, chứ không để nguồn lực này nằm im dưới hình thức tích lũy trong dân.
