Triển khai mô hình TOD: Giải pháp cho tương lai đô thị bền vững

Trong bối cảnh hiện nay, việc hoàn thành hơn 600km đường sắt đô thị tại Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh trong vòng 12 năm đang trở nên khó khả thi. Tình trạng chậm tiến độ, chi phí phát sinh, và thiếu tính liên kết với không gian đô thị là những vấn đề đang gây trở ngại cho việc phát triển hệ thống giao thông đô thị. Với sự cần thiết của việc thay đổi cách làm và phương thức đầu tư, mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông (TOD) đang nổi lên như một giải pháp khả thi và có thể giúp giải quyết các vấn đề này. Ông Nguyễn Phi Thường, Giám đốc Sở Giao thông - Vận tải Hà Nội chia sẻ về tình hình và giải pháp mà TOD có thể mang lại.

Vấn đề của giao thông đô thị hiện tại

Mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông (TOD) đã được nhiều quốc gia và thành phố trên thế giới áp dụng như một giải pháp căn cơ và bền vững để giải quyết các vấn đề về phát triển đô thị. Mô hình này tập trung vào việc tích hợp các chức năng sử dụng đất như khu nhà ở, văn phòng, thương mại vào các nhà ga đường sắt và khu vực xung quanh nhằm tạo sự liên kết và hiệu quả sử dụng không gian đô thị. Mục tiêu của TOD là thúc đẩy phát triển đô thị theo chiều đứng (đô thị nén) thay vì phát triển theo chiều ngang.

Ông Nguyễn Phi Thường cho biết rằng mô hình TOD chủ yếu dựa trên hệ thống đường sắt, nhưng cũng có thể áp dụng cho hệ thống xe buýt nhanh. Mục tiêu của TOD là tạo mối quan hệ giữa giao thông công cộng và việc sử dụng đất, đồng thời thúc đẩy sự phát triển bền vững của đô thị thông qua giao thông công cộng.

Áp dụng TOD cho Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh

Ông Nguyễn Phi Thường cho rằng, các nghị quyết và kế hoạch phát triển đô thị của Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh đã tạo cơ sở cho việc áp dụng mô hình TOD. Những nhiệm vụ và mục tiêu đề ra trong các nghị quyết này đặt nền móng cho việc gắn kết phát triển đô thị với hệ thống giao thông công cộng.

Từ kinh nghiệm thế giới, TOD có thể giúp Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh giải quyết các vấn đề như quá tải hạ tầng, ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường, và thiếu hụt nhà ở xã hội. Mô hình này tập trung vào tạo sự liên kết giữa giao thông công cộng và sử dụng đất, thúc đẩy sự phát triển bền vững của đô thị và tạo nguồn lực cho việc duy trì và phát triển hệ thống giao thông công cộng.

Với mô hình TOD, cả Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh có thể tận dụng hệ thống đường sắt hiện có để tích hợp các chức năng sử dụng đất, giúp tối ưu hóa không gian đô thị và tạo sự gắn kết giữa các khu vực trong phạm vi bán kính tối đa 800-1.000m từ các nhà ga.

Theo ông Thường, để thực hiện mô hình TOD thành công, cần phải có một quá trình dài, có sự tham gia của nhiều chủ thể ở nhiều cấp độ và cần phải đối mặt với nhiều rủi ro và thách thức. Tuy nhiên, TOD đã được chứng minh là một giải pháp tiềm năng để giải quyết các vấn đề phát triển đô thị hiện nay.

Ông Nguyễn Phi Thường đã đề xuất một số biện pháp để thúc đẩy triển khai mô hình TOD tại Việt Nam:

1. Hoàn thiện hành lang pháp lý: Cần thiết rà soát và hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan đến mô hình TOD, đảm bảo tính đồng bộ và tương thích giữa các lĩnh vực như đất đai, quy hoạch, đầu tư, xây dựng, và kinh doanh bất động sản.

2. Xây dựng chiến lược phát triển TOD: Chính phủ cần chỉ đạo các bộ, ngành liên quan xây dựng chiến lược phát triển TOD phù hợp với điều kiện cụ thể của Việt Nam. Điều này bao gồm thí điểm triển khai mô hình TOD tại một số thành phố, như Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, để thu thập kinh nghiệm và điều chỉnh.

3. Tạo cơ chế hợp tác và phối hợp: Mô hình TOD yêu cầu sự hợp tác giữa nhiều chủ thể khác nhau, bao gồm cả chính phủ, doanh nghiệp tư nhân và công dân. Cần tạo cơ chế phối hợp hiệu quả để đảm bảo sự tham gia và đóng góp của tất cả các bên liên quan.

4. Huy động nguồn lực tài chính: Cần thiết xem xét các cơ chế để huy động nguồn lực tài chính cho việc triển khai TOD. Điều này có thể bao gồm sử dụng cơ chế đối tác công tư (PPP), thu thuế tài sản, phí chuyển nhượng, cho thuê quyền sử dụng đất và các hình thức huy động vốn khác.

Tuy mô hình TOD vẫn còn mới mẻ và cần điều chỉnh cho phù hợp với tình hình Việt Nam, ông Nguyễn Phi Thường tin rằng với sự ưu tiên và quyết tâm từ phía chính phủ, cùng với sự tham gia và hợp tác của nhiều bên liên quan, mô hình TOD có thể trở thành một lối đi tiềm năng để giải quyết các vấn đề phát triển đô thị, tạo ra những thành phố bền vững và hiệu quả về giao thông.

Vũ Quý t/h