Nhà nước cùng chia sẻ rủi ro với các doanh nghiệp khởi nghiệp

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh

Nghị định số 264/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định về Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương (viết tắt là Nghị định 264/2025/NĐ-CP) được Chính phủ ban hành ngày 14/10/2025 đã chính thức đặt nền móng pháp lý cho hoạt động đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam, mở đường hình thành Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia – một bước tiến quan trọng trong nỗ lực thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo.

Nghị định 264/2025/NĐ-CP là bước cụ thể hóa chính sách của Chính phủ về thúc đẩy đầu tư mạo hiểm gắn với mục tiêu phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia. Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia sẽ được cấp tối thiểu 500 tỷ đồng vốn điều lệ ban đầu, hướng tới quy mô 2.000 tỷ đồng trong 5 năm, đồng thời huy động thêm nguồn lực xã hội và khu vực tư nhân.

Tại hội thảo chiều 22/10 tại Hà Nội, ông Lương Văn Thường - Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp khoa học công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho biết Nghị định 264/2025/NĐ-CP quy định rõ việc thành lập, tổ chức, quản lý và sử dụng vốn của Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia cũng như các quỹ địa phương. Mục tiêu là tạo nền tảng tài chính vững chắc hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo phát triển.

Theo quy định, Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia có thể được thành lập dưới hình thức công ty TNHH hai thành viên trở lên hoặc công ty cổ phần. Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ là cơ quan đại diện phần vốn Nhà nước tại quỹ này. Trong khi đó, các quỹ đầu tư mạo hiểm địa phương sẽ do UBND cấp tỉnh quản lý và hoạt động dưới mô hình doanh nghiệp theo Luật Doanh nghiệp.

Nghị định cho phép các quỹ sử dụng vốn để góp vốn, mua cổ phần hoặc phần vốn góp tại các doanh nghiệp khởi nghiệp trong và ngoài nước; đồng đầu tư với các quỹ khác; hoặc góp vốn thành lập các quỹ đầu tư mạo hiểm mới. Chu kỳ đầu tư kéo dài tối đa 10 năm, riêng đối với các dự án có yếu tố lưỡng dụng (phục vụ cả dân sự và quốc phòng), thời gian có thể lên tới 15 năm.

Đáng chú ý, Nghị định 264/2025/NĐ-CP cũng quy định cơ chế miễn trừ trách nhiệm cho tổ chức, cá nhân điều hành quỹ trong trường hợp tổn thất xảy ra do các rủi ro khách quan – một điều kiện cần thiết để bảo đảm tính "mạo hiểm" trong hoạt động đầu tư, thay vì bó buộc bởi các quy định an toàn tài chính truyền thống.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, ông Hoàng Minh, đánh giá việc ban hành Nghị định 264/2025/NĐ-CP là bước chuyển mình quan trọng khi Nhà nước không chỉ dừng lại ở vai trò hỗ trợ mà sẵn sàng trực tiếp tham gia đầu tư, cùng chia sẻ rủi ro với các doanh nghiệp khởi nghiệp. "Chính sách mới cho thấy vai trò tiên phong, kiến tạo của Nhà nước trong thúc đẩy đổi mới sáng tạo", ông Minh nhấn mạnh.

Tuy vậy, theo ông Phạm Tuấn Hiệp - Giám đốc BK Holdings, phần lớn vốn đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam hiện vẫn tập trung vào các startup công nghệ thông tin, trong khi các lĩnh vực công nghệ sâu như robot, công nghệ sinh học, điện toán đám mây hay vật liệu mới còn thiếu vắng. Ông Hiệp cũng chỉ ra rằng phần lớn hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) tại các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay mang tính nội bộ, phục vụ cho sản xuất kinh doanh riêng, chưa tạo ra đột phá cho thị trường - một hình thức "đổi mới sáng tạo đóng".

"Viettel là một điển hình trong R&D, nhưng sản phẩm chủ yếu vẫn nằm trong chuỗi khép kín của doanh nghiệp. Trong khi đó, nhiều tập đoàn lớn khác chủ yếu nhập khẩu công nghệ, còn các viện nghiên cứu trong nước lại gặp khó khi chuyển giao kết quả nghiên cứu cho doanh nghiệp để thương mại hóa", ông phân tích.

Trong bối cảnh đó, sự ra đời của Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia được kỳ vọng sẽ trở thành cú hích mạnh mẽ, góp phần tạo nên một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo năng động hơn. Nhà nước, với vai trò định hướng và đồng hành, được trông đợi sẽ đóng vai trò “kiến tạo thị trường”, dẫn dắt sự phát triển của 11 nhóm công nghệ chiến lược mà Chính phủ đã xác định.