Kinh tế chia sẻ - Lỗ hổng chính sách

 

Bà Dương Thu Hương, đại diện Viện Khoa học Pháp lý, Bộ Tư pháp cho biết, Hiến pháp năm 2013 và các văn bản quy phạm pháp luật Việt Nam đã quy định khá chi tiết về quyền tự do kinh doanh. Tuy nhiên, trong thực tiễn, việc hiện thực hóa quyền tự do kinh doanh đối với một số loại hình kinh doanh mới trong KTCS còn gặp một số vướng mắc.

Về vấn đề quyền tự do kinh doanh, giữa “ghi nhận” quyền tự do kinh doanh và “bảo đảm thực thi” quyền này trên thực tiễn vẫn còn khoảng cách. 

“Tư duy “quản không được” hoặc "chưa hiểu rõ" thì cấm gây cản trở việc thực thi quyền tự do kinh doanh trong nền KTCS”, bà Hương chia sẻ.

Trong quyền lợi cho người tiêu dùng bà Hương cũng nêu rõ, pháp luật Việt Nam hiện hành còn thiếu các quy định về quản lý chất lượng sản phẩm hoặc dịch vụ để bảo vệ người tiêu dùng, đặc biệt là xác định rõ hơn nghĩa vụ về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hoạt động thương mại điện tử có liên quan đến KTCS.

Còn về vấn đề lao động và an sinh xã hội, hầu hết người lao động làm việc tại các doanh nghiệp hoạt động theo mô hình KTCS đều không có bảo hiểm thất nghiệp, có các chương trình hưu trí và không được tham gia các khóa học đào tạo nâng cao kỹ năng như các công ty kinh doanh truyền thống.

Bà Hương đưa ra một số gợi ý chính sách gồm: (1) Cần tư duy lập pháp “mở’ và “linh động” để các “nhà làm chính sách”, các nhà lập pháp “đồng hành” cùng các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo (2) Đối với dịch vụ cho vay ngang hàng P2P lending: cần sớm ban hành khung khổ pháp lý để thuận lợi cho các doanh nghiệp trong việc đăng ký kinh doanh cũng như hoạt động dưới sự quản lý của cơ quan nhà nước (3) Nhà nước cần có chính sách tạo điều kiện và hỗ trợ cho các doanh nghiệp truyền thống chuyển đổi hình thức kinh doanh; (4) Tăng cường bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (5) Bảo vệ quyền lợi người lao động trong nền KTCS (6) Bảo vệ dữ liệu cá nhân (7) Tăng cường quản lý thuế với các nhà cung cấp nền tảng trung gian.

Đại diện Viện Khoa học Pháp lý cũng nhấn mạnh về ảnh hưởng của mô hình KTCS đến việc bảo vệ quyền lợi cá nhân. Cụ thể, Các nền KTCS thu thập nhiều thông tin của người dung, có thể bao gồm vị trí của họ theo thời gian và các thông tin cá nhân khác, dẫn đến nguy cơ dữ liệu sử dụng được thu thập có thể được sử dụng sai mục đích.

Bà Dương Thu Hương khẳng định, KTCS vẫn là một xu hướng mới, cần tiếp tục nghiên cứu, theo dõi sự phát triển của mô hình này. Tư duy lập pháp mở và linh động để người chính sách, các nhà lập pháp đồng hành cùng các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.

Trong bối cảnh khung pháp lý thường đi sau thực tế, việc cho áp dụng thử nghiệm chính sách mới là cách ứng xử của cơ quan nhà nước nên làm đối với những công nghệ mới.

Vấn đề cấp thiết đặt ra là cần sớm ban hành khung khổ pháp lý để thuận lợi cho các doanh nghiệp trong việc đăng ký kinh doanh cũng như hoạt động dưới sự quản lý của cơ quan nhà nước nhằm giảm thiểu rủi ro cho các bên tham gia. 

Nhà nước cần có chính sách tạo điều kiện và hỗ trợ cho các doanh nghiệp truyền thống chuyển đổi hình thức kinh doanh; giải quyết các vấn đề nảy sinh về lao động, việc làm, an sinh xã hội của khu vực kinh doanh truyền thống khi bị thu hẹp thị phần trong cạnh tranh với các loại hình KTCS, giảm thiểu các xung đột xã hội có thể nảy sinh.

Trong bảo vệ dữ liệu cá nhân, cần thống nhất nội hàm dữ liệu cá nhân thay vì sử dụng nhiều thuật ngữ thông tin cá nhân, bí mật cá nhân, bí mật gia đình… như hiện nay. Mở rộng phạm vi các vấn đề được bảo vệ bởi các văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân, đặc biệt các thông tin nhạy cảm.

Để đáp ứng được nhu cầu cấp thiết trong quản lý nhà nước đối với mô hình KTCS, quan trọng nhất là phải xác định rõ quyền, trách nhiệm của từng bên trong mối quan hệ ba bên (bên cung cấp nền tảng số, người cung cấp dịch vụ và khách hàng) của mô hình KTCS nhằm xác định rõ vai trò của từng bên trong từng mối quan hệ

Lâm Nghi