Hút vốn ngoại, nguy cơ hạ tầng logistics lỡ nhịp

Dòng vốn đầu tư nước ngoài không ngừng chảy vào Việt Nam, nhưng sân bay, cảng biển và các hạ tầng logistics khác chỉ tạm đủ đáp ứng nhu cầu ngắn hạn, về lâu dài có nguy cơ thiếu hụt lớn.

Ông Tobias Gruemmer , Giám đốc Vận hành khu vực của Maersk Việt Nam, chia sẻ không thể phủ nhận sức hút của Việt Nam trong mắt các nhà đầu tư nước ngoài, kể cả khi thương mại toàn cầu đang có xu hướng giảm.

Lâu dài thiếu hụt lớn

"Tuy nhiên, để giữ vững sức hút đó về lâu dài, ngay từ bây giờ Việt Nam cần tập trung nâng cấp cơ sở hạ tầng logistics. Phải nhấn mạnh rằng hạ tầng hiện nay của Việt Nam tạm đủ để đáp ứng nhu cầu vận chuyển ngắn hạn, nhưng về lâu dài thì chắc chắn thiếu hụt rất lớn", ông Tobias cảnh báo.

Còn theo ông Henry Võ, Quản lý vận chuyển đường biển tại công ty Expeditors (Mỹ), chỉ trong vài năm gần đây, rất nhiều doanh nghiệp (DN) đang có ý định dịch chuyển nhà máy từ Trung Quốc qua Đông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam. Việc dòng vốn đầu tư vào Việt Nam tăng quá nhanh cũng là "con dao hai lưỡi" với ngành logistics Việt Nam.

Ngoài cơ hội phát triển, các DN sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm nhân sự đủ trình độ, cũng như xây dựng cơ sở hạ tầng logisics kịp thời để đáp ứng nhu cầu tăng vọt.

Ông Henry lấy ví dụ cụm cảng Cái Mép (tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) và cảng Cát Lái (Tp.HCM), trong khi Cát Lái luôn tấp nập, thậm chí là vượt công suất, thì lượng hàng hóa tại Cái Mép chỉ đạt 70% công suất.

"Lý do chính là vì Cái Mép nằm xa các khu công nghiệp, mà lại chỉ có một con đường duy nhất để tới. Theo tôi, ngoài việc phát triển hạ tầng tại chỗ cần tăng tính kết nối của các cụm logistics với nhau, giúp vận chuyển hàng hóa dễ dàng và nhanh chóng hơn", ông Henry nhấn mạnh.

Theo đề xuất của ông Tobias Gruemmer, trong thời gian tới, để hạ tầng logistics không lỡ nhịp với dòng vốn đầu tư nước ngoài, Việt Nam nên mở rộng sân bay và tập trung đầu tư ba cụm cảng biển cho cả ba miền Bắc – Trung – Nam.

Vấn đề mở rộng sân bay cũng đã được đưa ra thảo luận tại phiên họp trực tuyến của Chính phủ với các địa phương trong tuần qua.

Lãnh đạo Tp. Hải Phòng thì xin được sớm xây dựng nhà ga T2 sân bay quốc tế Cát Bi trong khi thủ tục triển khai, quá trình trình phê duyệt rất chậm.

Chủ tịch UBND Tp. Đà Nẵng cũng đề xuất mở rộng sân bay quốc tế Đà Nẵng khi sân bay chỉ có công suất 8 triệu lượt khách/năm nhưng thực tế khai thác gấp đôi. Thế nhưng tiến độ triển khai mở rộng sân bay này xem ra vẫn rất chậm dù Đà Nẵng đã chủ động ứng trước tiền làm quy hoạch mở rộng.

Về phía Bộ GTVT, Cục Hàng không cho biết trong năm nay, Bộ GTVT có giao lập Đề án quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không toàn quốc giai đoạn đến năm 2030, định hướng đến 2050 và 5 Đề án điều chỉnh quy hoạch các Cảng hàng không Nội Bài, Đà Nẵng, Pleiku, Phú Quốc, Cam Ranh. Những đề án này thuộc quy hoạch quốc gia nên được thực hiện theo nguồn đầu tư công nhưng vẫn chưa được bố trí vốn để thực hiện đề án.

Hạ tầng logistics Việt Nam chỉ tạm đủ đáp ứng nhu cầu ngắn hạn

Đầu tư mạnh, công nghệ mới

Theo giới chuyên gia, các cơ sở hạ tầng logistics ở các địa phương có phát triển thì mới có thể thu hút các nhà đầu tư nước ngoài nhằm tối đa hóa các hoạt động sản xuất kinh doanh của họ. Việc cải thiện logistics sẽ là cơ hội tốt để nhà đầu tư cung cấp các sản phẩm với chi phí cạnh tranh hơn trên thị trường.

Tuy nhiên, việc cải thiện hạ tầng logistics ở các địa phương là công việc không hề đơn giản, khi đây là lĩnh vực đòi hỏi rất nhiều sự đầu tư, quan tâm, cũng như những chiến lược cần thiết từ phía địa phương và các bộ ngành.

Gs. Jong Khil Han, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Logistics và Vận tải biển Hàn Quốc, cho rằng chi phí logistics cao, cơ sở hạ tầng chưa hoàn thiện và việc áp dụng công nghệ số mới đang ở bước đầu là những rào cản khiến Việt Nam còn khó cạnh tranh với các nước khác. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh Việt Nam đã ký kết 12 hiệp định thương mại tự do (FTA) với nhiều quốc gia và cộng đồng kinh tế lớn.

"Các FTA này sẽ đặt ra những thách thức mới cho hạ tầng ngành logistics Việt Nam. Ngay từ bây giờ, Việt Nam cần đầu tư hạ tầng logistics với tầm nhìn đến năm 2035", ông Jong Khil Han nói.

Việc cải thiện cơ sở hạ tầng và áp dụng công nghệ được cho là sẽ giúp ngành logistics Việt Nam phát triển tốt hơn theo xu hướng chung của thế giới. Đây cũng là yêu cầu của phần lớn các nhà đầu tư nước ngoài khi muốn rót vốn vào Việt Nam.

Trong việc phát triển hạ tầng logistics ở Việt Nam hiện nay để theo kịp với đà thu hút đầu tư nước ngoài, giới chuyên gia quốc tế khuyến nghị hạ tầng công nghệ số cũng cực kỳ quan trọng, từ việc áp dụng Internet vạn vật (IoT) đến Dữ liệu lớn (Big Data) hoặc mới nhất là công nghệ blockchain – một công nghệ được coi là "chìa khóa" cho chuyển đổi số trong ngành logistics.

Công nghệ blockchain là xu hướng chung của ngành logistics thế giới. Các báo cáo gần đây cho thấy blockchain có thể giúp DN vận tải giảm đến 15% chi phí vận hành.

"Thời đại 4.0, thương mại điện tử phát triển rầm rộ nên ngành logistics Việt Nam bắt buộc phải nhanh hơn. Bây giờ, khách hàng đều muốn đặt dịch vụ online, nhận thông tin kiện hàng qua smartphone, cập nhật chính xác từng giây và giảm thiểu lượng giấy tờ cần nộp tại các cửa khẩu", ông Mark Cheong, Giám đốc Marketing và Bán hàng tại DHL Global Forwarding, chia sẻ.

Thế Vinh