Đưa nền kinh tế Việt Nam bước vào kỷ nguyên phát triển mới trong năm 2025

Toàn cảnh tọa đàm “Kinh tế vĩ mô Việt Nam nhìn lại 2024 và triển vọng 2025”.

Bước qua năm 2024, nền kinh tế Việt Nam đã để lại nhiều dấu ấn với những chuyển biến tích cực và ổn định vĩ mô. Tại Tọa đàm “Kinh tế vĩ mô Việt Nam nhìn lại 2024 và triển vọng 2025” diễn ra vào sáng 3/1, các chuyên gia kinh tế có chung một nhận định rằng dù đối mặt với không ít thách thức, nền kinh tế đã thể hiện sức bật mạnh mẽ, từ tăng trưởng xuất nhập khẩu, thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài, đến sự phục hồi ấn tượng của ngành dịch vụ và tiêu dùng nội địa. Đây chính là những điểm sáng góp phần định hình lộ trình phát triển bền vững và nâng cao vị thế của Việt Nam trong khu vực.

Điểm sáng trong bức tranh kinh tế năm 2024

TS. Nguyễn Quốc Việt - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR) thuộc Trường Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội).

Tại Tọa đàm, TS. Nguyễn Quốc Việt - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR) thuộc Trường Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) thông tin, kim ngạch xuất khẩu trong 11 tháng đầu năm tăng 14,4%, trong khi nhập khẩu tăng 16,4%. Đáng chú ý, cán cân thương mại hàng hóa tiếp tục thặng dư, đạt con số ấn tượng 24,31 tỷ USD. Tuy nhiên, hoạt động xuất nhập khẩu trong các tháng cuối năm có phần trầm lắng hơn, không còn sôi động như giai đoạn tháng 7 và 8.

"Về đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), tính đến ngày 30/11/2024, tổng vốn FDI đăng ký đạt 31,4 tỷ USD, tăng nhẹ 1% so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, vốn FDI thực hiện đã đạt mức 21,68 tỷ USD, tăng 7,1%, đánh dấu mức cao nhất trong 5 năm qua.

TS. Nguyễn Quốc Việt cũng nhấn mạnh thêm, lĩnh vực bán dẫn đã thu hút sự chú ý đặc biệt với 174 dự án FDI, tổng vốn đăng ký gần 11,6 tỷ USD tính đến đầu tháng 12/2024.

Bên cạnh đó, tiêu dùng nội địa cũng cho thấy những động lực tăng trưởng mạnh mẽ. Doanh thu dịch vụ lưu trú và ăn uống đã tăng 13,0%, trong khi doanh thu du lịch lữ hành tăng 17,3%. Đây là những con số rất khả quan, thể hiện sự phục hồi đáng kể của ngành dịch vụ sau đại dịch", TS. Nguyễn Quốc Việt nhận định.

Trong bối cảnh kinh tế hiện nay, các động lực tăng trưởng của Việt Nam đang cho thấy sự phục hồi khá đồng đều. Nhận định về các điểm sáng của kinh tế Việt Nam năm 2024 vừa qua, tại toạ đàm, TS. Cấn Văn Lực - Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV kiêm Giám đốc Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV thông tin thêm, nhu cầu tiêu dùng đã có sự phục hồi mạnh mẽ cả trong và ngoài nước, cùng với sự gia tăng đáng kể của hoạt động xuất khẩu. Đồng thời, đầu tư tư nhân và dòng vốn FDI cũng có những tín hiệu tích cực, trong khi kiều hối đang góp phần quan trọng vào nền kinh tế. Các lĩnh vực như du lịch, lưu trú – ăn uống, logistics, tài chính – ngân hàng đều ghi nhận sự tăng trưởng ổn định.

"Nền tảng vĩ mô của Việt Nam đang được củng cố với khả năng quản trị rủi ro tài khóa ở mức trung bình, tạo ra dư địa cho các chính sách tài khóa trong tương lai. Lạm phát và lãi suất duy trì trong tầm kiểm soát, tín dụng tăng trưởng khá, trong khi tỷ giá và nợ xấu được kiểm soát tốt. Bên cạnh đó, thị trường chứng khoán và bất động sản cũng bắt đầu phục hồi, hứa hẹn triển vọng phát triển bền vững hơn. Một điểm nhấn quan trọng khác là sự thúc đẩy mạnh mẽ các lĩnh vực kinh tế số, kinh tế xanh, và kinh tế tuần hoàn, cùng với quá trình chuyển đổi năng lượng. Hoạt động đối ngoại và hội nhập quốc tế được đẩy mạnh với việc nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược với các quốc gia như Mỹ, Nhật Bản, Úc, và Malaysia. Điều này mở ra nhiều cơ hội mới từ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng, đầu tư, và sản xuất toàn cầu", TS. Cấn Văn Lực nhận định.

TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh thêm, trong năm 2024, những đột phá về thể chế, cải cách tổ chức bộ máy, cùng việc sớm hiệu lực hóa các luật quan trọng như Luật Đất đai, Luật Nhà ở, và các cơ chế đặc thù, đang tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hoạt động doanh nghiệp. Việc cơ cấu lại nền kinh tế cũng đang được đẩy mạnh, hướng đến một môi trường kinh doanh lành mạnh và bền vững hơn.

Với những nỗ lực ấy, sự phát triển của các doanh nghiệp đã được coi là một điểm sáng trong bức tranh kinh tế năm 2024. Cụ thể, số lượng doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại thị trường đã tăng trưởng mạnh mẽ, vượt cả giai đoạn trước đại dịch. Tuy nhiên, một vấn đề đáng lưu ý là số lượng doanh nghiệp rút khỏi thị trường vẫn ở mức cao và có xu hướng tiếp tục tăng trong năm nay.

Thách thức từ biến động kinh tế toàn cầu

Bối cảnh kinh tế toàn cầu năm 2025 được dự đoán sẽ có nhiều biến động và thay đổi sâu sắc, đặc biệt là từ chính sách đối ngoại của các cường quốc. Trong đó, sự kiện Tổng thống đắc cử Donald Trump trở lại Nhà Trắng dự kiến sẽ mang đến nhiều tác động đến Việt Nam, cả tích cực lẫn tiêu cực.

Tại Toạ đàm TS. Cấn Văn Lực đã đề cập đến những tác động tiềm tàng từ chính sách đối ngoại và kinh tế của Tổng thống đắc cử Donald Trump đối với Việt Nam. Các chính sách giảm thuế và tăng đầu tư hạ tầng của Mỹ có thể kích cầu đầu tư, tiêu dùng và tạo cơ hội xuất khẩu cho hàng hóa, dịch vụ từ Việt Nam. Ngoài ra, xu hướng dịch chuyển dòng vốn và chuỗi cung ứng do cạnh tranh thương mại – công nghệ giữa các cường quốc cũng mang lại lợi thế cho Việt Nam.

TS. Cấn Văn Lực - Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV kiêm Giám đốc Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV.

Dù vậy, những thách thức cũng không hề nhỏ. Theo TS. Cấn Văn Lực, các chính sách bảo hộ thương mại, điều tra bán phá giá, và áp thuế cao hơn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến ngoại thương. Đồng thời, việc tăng cường kiểm soát nhập cư có thể tác động không tốt đến du lịch và du học. Ngoài ra, nguy cơ bị gán mác "thao túng tiền tệ" cũng đặt Việt Nam trước những áp lực giải trình và điều chỉnh chính sách.

Ở góc độ khác, TS. Nguyễn Quốc Việt đã đưa ra những dự báo và nhận định về rủi ro kinh tế mà Việt Nam phải đối diện trong năm 2025. Trước hết, biến động kinh tế thế giới và chính sách bảo hộ thương mại từ các cường quốc có thể làm giảm đà tăng trưởng của Việt Nam. Thêm vào đó, mặc dù lạm phát dự kiến duy trì ở mức dưới 4,5%, nhưng áp lực từ giá dầu, hàng hóa thế giới và biến động tỷ giá vẫn có thể ảnh hưởng mạnh đến hoạt động xuất nhập khẩu và sức mua của người tiêu dùng trong nước.

Ngoài ra, các xung đột địa chính trị, chiến tranh thương mại và chiến tranh công nghệ đang khiến nền kinh tế toàn cầu phân mảnh hơn bao giờ hết. Điều này tác động nặng nề đến những quốc gia phụ thuộc vào xuất khẩu. Không chỉ vậy, biến đổi khí hậu và quá trình già hóa dân số đang gia tăng nhanh chóng, đòi hỏi Việt Nam phải xây dựng chiến lược dài hạn để đối phó với những thách thức này, nhằm bảo đảm sự ổn định tài chính vĩ mô trong tương lai.

Tận dụng cơ hội và đối phó thách thức kinh tế năm 2025

Năm 2025 dự báo sẽ là một năm đầy biến động đối với kinh tế Việt Nam, khi các thách thức toàn cầu và biến động chính sách của các cường quốc tiếp tục tạo áp lực lớn. Trong bối cảnh đó, tại toạ đàm các chuyên gia kinh tế đã đưa ra nhiều khuyến nghị để giúp Việt Nam tận dụng cơ hội, đồng thời ứng phó hiệu quả với những khó khăn sắp tới. Cụ thê, TS. Nguyễn Quốc Việt đã đưa ra một loạt khuyến nghị quan trọng:

Thứ nhất, ôn định vĩ mô đi đôi với tăng trưởng bền vững: Các chính sách vĩ mô cần được ban hành cẩn trọng, có đánh giá tác động đa chiều và lộ trình cụ thể.

Thứ hai, cải cách và tinh gọn bộ máy nhà nước: Xây dựng hệ thống thể chế và quản lý nhà nước hiệu lực, hiệu quả, hiện đại, minh bạch, dễ hiểu và dễ thực thi, từ đó giảm rủi ro kinh doanh và chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.

Thứ ba, thúc đẩy phát triển bền vững: Đổi mới mô hình tăng trưởng và gắn kết chặt chẽ với xu hướng thương mại và đầu tư toàn cầu, đảm bảo sự phát triển kinh tế lâu dài.

Thứ tư, với những rủi ro ngắn hạn, đảm bảo dư địa chính sách điều chỉnh kinh tế vĩ mô để hỗ trợ hoạt động kinh tế trong nước và các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương.

Thứ năm, trong trung hạn, nâng cấp cơ sở hạ tầng, nâng cao trình độ và kỹ năng cho lực lượng lao động và phát triển khoa học công nghệ nhằm cải thiện năng lực cạnh tranh. Qua đó, thúc đẩy kinh doanh sáng tạo và bền vững.

Thứ sáu, trong dài hạn, xây dựng chiến lược và thực hiện các chính sách phát triển có mục tiêu, có trọng tâm, trọng điểm đồng thời đảm bảo việc giải ngân đầu tư công một cách có hiệu quả.

Trong năm 2025, các doanh nghiệp cần nâng cao chất lượng quản trị và quản lý rủi ro.

Từ phía doanh nghiệp, theo TS. Cấn Văn Lực, để tận dụng tốt các cơ hội và ứng phó hiệu quả với thách thức hiện nay, trong năm 2025, doanh nghiệp cần chú trọng cơ cấu lại hoạt động và kiểm soát rủi ro tài chính, dòng tiền thông qua các chính sách hỗ trợ về thuế, phí, và lãi suất. Đồng thời, cần nắm bắt các xu hướng lớn như phát triển kép "xanh hóa và số hóa" bằng cách xây dựng và thực hiện chiến lược chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, cũng như tuân thủ các tiêu chuẩn về môi trường, xã hội và quản trị (ESG). Việc đa dạng hóa thị trường, đối tác, chuỗi cung ứng, sản phẩm – dịch vụ, và nguồn vốn khả thi cho chuyển đổi xanh, kinh doanh tuần hoàn, hay tham gia thị trường tín chỉ carbon cũng là yếu tố quan trọng.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cần nâng cao chất lượng quản trị và quản lý rủi ro, đặc biệt là các rủi ro pháp lý, tài chính, thông tin - dữ liệu, xuất xứ hàng hóa, yêu cầu xanh hóa, và các biện pháp bảo hộ thương mại. Nâng cao năng lực cạnh tranh cũng được xem là yếu tố then chốt, với trọng tâm là phát triển nguồn nhân lực, văn hóa doanh nghiệp, ứng dụng công nghệ thông tin, đẩy mạnh chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, cải thiện chiến lược quản trị, nâng cấp sản phẩm – dịch vụ và kiểm soát rủi ro hiệu quả.

Ngoài ra, TS. Cấn Văn Lực cũng nhấn mạnh rằng doanh nghiệp cần tận dụng cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, cũng như lợi ích từ việc nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược toàn diện của Việt Nam với các quốc gia như Mỹ, Nhật Bản, Úc, Malaysia... để thúc đẩy phát triển kinh doanh bền vững và gia tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Với những khuyến nghị chiến lược rõ ràng và giải pháp cụ thể được đưa ra tại Toạ đàm, các chuyên gia đều tin tưởng rằng trong năm 2025, Chính phủ và doanh nghiệp Việt Nam sẽ có thể chủ động đối phó với những thách thức toàn cầu, đồng thời tận dụng tối đa các cơ hội từ xu hướng phát triển kinh tế và thương mại quốc tế, góp phần xây dựng một nền kinh tế vững mạnh và bền vững trong tương lai.