Giới chuyên gia nhận xét, dường như chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump hiện nay đang rơi vào thế “kẹt” do chính sách thuế quan của chính mình tạo ra. Đó là khi Tổng thống Trump muốn duy trì việc gia hạn và mở rộng Đạo luật về Việc làm và Cắt giảm thuế (TCJA) năm 2017 - vốn là thành tựu lập pháp nổi bật của ông Donald Trump trong nhiệm kỳ đầu - thì Chính phủ Mỹ sẽ phải đối mặt với tình trạng nợ công tăng cao và tín nhiệm quốc gia bị suy giảm.
Mới đây, Ủy ban Ngân sách Hạ viện Mỹ đã thông qua dự luật cắt giảm thuế toàn diện được Tổng thống Donald Trump đề xuất, qua đó mở đường cho khả năng văn kiện này sẽ được thông qua tại Hạ viện một cách nhanh chóng. Đây được đánh giá là chiến thắng lớn đối với Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson sau khi dự luật này đã không thể vượt qua cuộc bỏ phiếu tương tự ngày 16/5 vừa qua, do sự phản đối của một số nghị sĩ thuộc Đảng Cộng hòa.
 |
| "Cuộc chiến thuế quan" đem đến “cảm giác chiến thắng” cho Tổng thống Donald Trump. |
Theo Reuters, TCJA dự kiến sẽ hết hiệu lực vào năm 2025. Chính quyền Tổng thống Donald Trump muốn gia hạn vĩnh viễn các khoản cắt giảm thuế trong TCJA, nhưng theo tính toán của Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO), điều này sẽ tiêu tốn khoảng 4.600 tỷ USD trong vòng 10 năm tới. Bên cạnh đó, chính quyền Mỹ cũng muốn mở rộng các khoản cắt giảm thuế, ví dụ như xóa bỏ thuế đối với tiền tip và tiền làm thêm giờ - hai cam kết trong chiến dịch tranh cử của ông Donald Trump, đồng thời tăng chi tiêu quốc phòng và cấp thêm ngân sách cho các biện pháp siết chặt kiểm soát biên giới.
Để có tiền bù vào những khoản này, chính quyền Tổng thống Donald Trump đề xuất cắt giảm mạnh ngân sách dành cho các chương trình an sinh xã hội như Medicaid (chương trình bảo hiểm y tế dành cho người thu nhập thấp), Medicare (chương trình bảo hiểm y tế liên bang dành cho người cao tuổi và một số nhóm đối tượng đặc biệt) và Chương trình Hỗ trợ dinh dưỡng bổ sung (SNAP).
Theo The New York Times, “miếng bánh” giảm thuế luôn hấp dẫn với người Mỹ và chiến lược này đã được ông Donald Trump áp dụng thành công trong nhiệm kỳ đầu tiên. Tuy nhiên, ở nhiệm kỳ này, đề xuất cắt giảm thuế của ông lại vấp phải nhiều ý kiến trái chiều.
Nếu được thông qua, dự luật cắt giảm thuế sẽ khiến khoảng 8,6 triệu người mất quyền tiếp cận Medicaid. Chính vì thế, một số thành viên Đảng Cộng hòa không đồng tình, họ cho rằng điều này sẽ tác động tiêu cực đến lá phiếu của cử tri Mỹ trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2026, khi quyền kiểm soát lưỡng viện Quốc hội sẽ được quyết định lại.
Theo các chuyên gia phân tích, dự luật có thể làm nợ công của Mỹ tăng thêm từ 3.000 - 5.000 tỷ USD trong thập kỷ tới. Hiện tại, nợ công của Mỹ đã đạt mức 36.200 tỷ USD và được dự báo sẽ lên tới 134% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) vào năm 2035.
Đây là lý do khiến Moody’s - cơ quan xếp hạng tín dụng cuối cùng còn giữ mức tín nhiệm cao với Mỹ - hạ bậc xếp hạng của nước này vào hôm 16/5. Các chuyên gia kinh tế cảnh báo việc Moody’s hạ tín nhiệm của Mỹ là dấu hiệu rõ ràng cho thấy quốc gia này đang nợ quá nhiều và cần có hành động điều chỉnh, hoặc tăng thu, hoặc giảm chi tiêu.
Với tình hình này, kế hoạch cắt giảm thuế sâu rộng của Tổng thống Donald Trump có thể sẽ khiến Mỹ đối mặt với cuộc khủng hoảng nợ công nghiêm trọng. Nhà kinh tế học người Ấn Độ Raghuram Rajan nhận định, chính sách cắt giảm thuế mà Washington đang áp dụng có thể giúp tăng thu nhập của tầng lớp lao động trong ngắn hạn, nhưng về lâu dài, chúng sẽ đẩy nền kinh tế Mỹ vào hố sâu nguy hiểm của nợ công.
 |
| Tổng thống Donald Trump kỳ vọng thuế quan có thể giúp nước Mỹ vĩ đại trở lại. |
Giới phân tích cũng đặt ra câu hỏi, liệu Nhà Trắng có thể “lên gân” với chính sách thuế quan trong bao lâu khi đối mặt với những áp lực từ chính trong nước?
Gần đây nhất, ngày 21/5, 12 tiểu bang Mỹ đã yêu cầu tòa án liên bang dừng áp dụng thuế quan “Ngày giải phóng” (tức ngày 2/4 khi ông Trump tuyên bố áp thuế quan lên các đối tác) với lý do rằng ông đã vượt quá thẩm quyền khi tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia để áp đặt thuế quan lên các đối tác.
Chính sách áp thuế quan của Tổng thống Trump cũng vấp phải sự phản ứng từ chính doanh nghệp và người tiêu dùng Mỹ. Mới đây, Walmart - gã khổng lồ ngành bán lẻ Mỹ - đã quyết định tăng giá bán các sản phẩm vì lý do thuế nhập khẩu quá cao. Đáp lại, Tổng thống Trump gửi thông điệp trên mạng xã hội gửi đến CEO Walmart rằng không được tăng giá, cần phải… chia sẻ một phần gánh nặng thuế quan với Chính phủ.
Thực tế, không riêng gì Walmart, kể từ sau động thái tuyên bố áp thuế quan, chính quyền Tổng thống Trump đối mặt với làn sóng thách thức pháp lý đến từ các doanh nghiệp Mỹ, chính quyền tiểu bang và các nhóm vận động. Tính đến nay đã có 8 vụ kiện đã được đệ trình, 6 trong số đó đang được Tòa án Thương mại quốc tế thụ lý.
Có thể thấy, bên cạnh áp lực trong nước, số tiền mà Chính phủ Mỹ thu được từ thuế quan chỉ là “muối bỏ bể” so với thâm hụt ngân sách liên bang. Trong mấy tháng đầu của năm tài khóa này, Chính phủ Mỹ thâm hụt ngân sách 1.310 tỷ USD, tăng 15% so với cùng kỳ năm trước. Tiền trả lãi nợ công tăng lên, cùng với các chương trình liên bang tốn kém như Medicare và Social Security, tiếp tục chiếm một phần lớn trong sự gia tăng khối nợ công của Mỹ.
Giới phân tích thì cho rằng, “cuộc chiến thuế quan” (theo cách gọi của giới truyền thông) mà Mỹ phát động sẽ không bao giờ đưa đến kết quả “win - win” (cùng thắng) mà sẽ là “if the fish dies, the net breaks” (cá chết, lưới rách), nhất là khi ngân sách liên bang của Mỹ luôn trong tình trạng “to be in the red” (thu không đủ chi).
Có chăng, chính sách thuế quan và những thỏa thuận đạt được với các đối tác thương mại (sau khi Mỹ gây áp lực) sẽ đem đến “cảm giác chiến thắng” cho Tổng thống Donald Trump (bằng chính sách thuế quan) và lấy phiếu cử tri tầng lớp trung lưu (bằng chính sách giảm thuế trong nước) dành cho Đảng Cộng hòa trước cuộc đua bầu cử giữa nhiệm kỳ sẽ diễn ra vào năm 2026.
