Cải cách hay thách thức khi đánh thuế bất động sản?

Bất động sản (BĐS) đóng vai trò then chốt trong nền kinh tế Việt Nam, vừa là động lực phát triển, vừa là lĩnh vực dễ phát sinh những vấn đề cần giải quyết. Việc cải cách chính sách thuế liên quan đến bất động sản đã và đang được Bộ Tài chính đặt lên bàn nghị sự như một bước đi quan trọng nhằm giải quyết những bất cập hiện tại, đồng thời thúc đẩy sử dụng đất đai và tài sản hiệu quả hơn. Tuy nhiên, cải cách này cũng đặt ra nhiều thách thức không nhỏ trong việc đảm bảo tính đồng bộ, công bằng và khả thi trong bối cảnh kinh tế - xã hội hiện nay.

Hiện tại, hệ thống thuế bất động sản của Việt Nam được chia thành ba giai đoạn chính. Giai đoạn đầu tiên là xác lập quyền sở hữu và sử dụng, với các khoản thu như tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, và lệ phí trước bạ. Đây là bước nền tảng, đảm bảo các quyền hợp pháp cho người sở hữu tài sản. Các khoản thu này không chỉ góp phần tăng nguồn thu ngân sách mà còn là cơ sở để Nhà nước kiểm soát quyền sở hữu và quản lý đất đai.

Tiếp theo là giai đoạn sử dụng tài sản bất động sản, nơi các khoản thuế như thuế sử dụng đất phi nông nghiệp và thuế sử dụng đất nông nghiệp được áp dụng. Dù vậy, một lỗ hổng lớn trong chính sách hiện hành là chưa có quy định riêng về thuế nhà ở, tạo ra khoảng trống trong việc kiểm soát và điều tiết nguồn lực. Điều này dẫn đến tình trạng đầu cơ gia tăng, khi nhiều cá nhân và tổ chức mua bất động sản với mục đích tích trữ thay vì sử dụng hiệu quả. Tình trạng này không chỉ làm méo mó thị trường mà còn khiến nhiều tài nguyên bị bỏ phí trong khi nhu cầu nhà ở của người dân ngày càng tăng.

Đánh thuế bất động sản là một xu hướng tất yếu (Ảnh: Minh họa).

Cuối cùng là giai đoạn chuyển nhượng bất động sản, với các khoản thuế như thuế thu nhập cá nhân (TNCN), thuế giá trị gia tăng (GTGT), và thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN). Những khoản thu này nhằm điều tiết các giao dịch trên thị trường, đảm bảo tính minh bạch và ngăn chặn các hành vi trốn thuế. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều giao dịch vẫn chưa được khai báo đầy đủ, gây thất thu ngân sách và làm giảm hiệu quả quản lý thị trường.

Theo Bộ Tài chính, việc cải cách chính sách thuế bất động sản là một phần trong chiến lược cải cách hệ thống thuế Việt Nam đến năm 2030. Mục tiêu của chiến lược này không chỉ nhằm tăng nguồn thu ngân sách mà còn hướng đến xây dựng một thị trường bất động sản minh bạch, ổn định và bền vững. Trong đó, việc áp dụng thuế bất động sản phù hợp có thể giúp hạn chế đầu cơ, khuyến khích sử dụng hiệu quả đất đai, cũng như giảm tình trạng lãng phí tài nguyên.

Tuy nhiên, quá trình cải cách này không hề đơn giản. Một trong những thách thức lớn nhất là làm sao đảm bảo tính công bằng và tránh gây sốc cho thị trường. Việc áp dụng chính sách thuế không hợp lý, đặc biệt là thuế đánh vào nhà ở hoặc sở hữu nhiều bất động sản, có thể dẫn đến hiện tượng bán tháo trên thị trường, gây bất ổn và tác động tiêu cực đến nền kinh tế. Đây là điều cần phải rút kinh nghiệm từ các quốc gia khác đã triển khai chính sách thuế tương tự.

Ngoài ra, cải cách thuế bất động sản cũng cần đồng bộ với các điều kiện kinh tế - xã hội và đảm bảo tính khả thi trong thực tế. Điều này đòi hỏi việc nghiên cứu kỹ lưỡng, đánh giá tác động chính sách và tham khảo kinh nghiệm quốc tế để tránh tạo ra những lỗ hổng pháp lý mới. Các biện pháp bổ sung như đánh thuế nặng vào đất bỏ hoang, đất chậm đưa vào sử dụng cũng cần được áp dụng song song để đảm bảo hiệu quả quản lý.

Kinh nghiệm từ các quốc gia cho thấy, thuế bất động sản có thể trở thành công cụ quan trọng để cân bằng nguồn thu ngân sách và thúc đẩy quản lý đất đai bền vững. Chẳng hạn, tại Hàn Quốc, các chính sách thuế mạnh mẽ đã giúp giảm đáng kể tình trạng đầu cơ, trong khi Singapore sử dụng thuế để kiểm soát giá bất động sản và đảm bảo nguồn cung nhà ở cho người dân. Những bài học này là cơ sở tham khảo quý giá cho Việt Nam trong quá trình xây dựng chính sách.

Nhìn chung, cải cách thuế bất động sản là một bước đi cần thiết nhưng đòi hỏi sự thận trọng và tính toán kỹ lưỡng. Chính sách cần được xây dựng với mục tiêu dài hạn, đảm bảo tính công bằng và minh bạch, đồng thời không làm ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của thị trường. Với lộ trình đúng đắn và sự đồng thuận từ xã hội, đây có thể là giải pháp để Việt Nam tối ưu hóa nguồn lực, phát triển kinh tế và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân.

Điều chỉnh Thuế thu nhập cá nhân bất động sản là cần thiết

Bên cạnh việc đánh thuế sở hữu nhà đất, Bộ Tài chính đang tích cực nghiên cứu sửa đổi thuế thu nhập cá nhân (TNCN) liên quan đến chuyển nhượng bất động sản (BĐS). Đây là một động thái cần thiết nhằm phù hợp với thực tế thị trường trong nước cũng như thông lệ quốc tế. Thay đổi này không chỉ tạo điều kiện quản lý tốt hơn mà còn góp phần xây dựng một thị trường bất động sản minh bạch và ổn định hơn.

Trong công văn số 12738/BTC-CST, Bộ Tài chính đã chính thức lấy ý kiến từ các tổ chức và cá nhân về dự án Luật thuế TNCN mới. Những nội dung sửa đổi tập trung vào ba khía cạnh chính. Thứ nhất, cách tính thuế thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản sẽ được điều chỉnh để đảm bảo công bằng và minh bạch hơn giữa các nhóm đối tượng. Thứ hai, quy định về khai báo thu nhập và tài sản được thiết kế nhằm tăng cường quản lý nguồn thu, ngăn chặn gian lận thuế. Cuối cùng, các chính sách mới cũng hướng đến việc khuyến khích giao dịch minh bạch, từ đó tạo niềm tin cho người dân và doanh nghiệp tham gia thị trường.

Việc cải cách thuế TNCN không chỉ giúp tăng nguồn thu ngân sách nhà nước mà còn mang lại lợi ích lớn cho thị trường bất động sản. Trong bối cảnh đầu cơ khiến giá nhà đất tăng cao bất thường, chính sách thuế hợp lý sẽ là công cụ quan trọng để kiềm chế tình trạng này. Việc giảm bớt sự mất cân bằng cung - cầu cũng góp phần đảm bảo quyền lợi của người mua nhà thật sự, đặc biệt là những người có nhu cầu thực tế về nhà ở.

Ngoài ra, các cải cách về thuế chuyển nhượng bất động sản còn hướng đến mục tiêu sử dụng tài sản hiệu quả hơn. Với các quy định rõ ràng và mức thuế hợp lý, người dân và doanh nghiệp sẽ có động lực đầu tư bất động sản vào các mục đích thực sự mang lại giá trị kinh tế, thay vì chỉ giữ tài sản để đầu cơ hoặc tích trữ lâu dài. Điều này cũng giúp tận dụng tối đa nguồn lực đất đai, giảm thiểu lãng phí tài nguyên quốc gia.

Cải cách thuế bất động sản, bao gồm cả thuế TNCN, là một phần không thể thiếu trong chiến lược dài hạn của Việt Nam để xây dựng một thị trường minh bạch, ổn định và bền vững. Dù vẫn còn nhiều thách thức, các chính sách này đánh dấu bước đi quan trọng để Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, có thu nhập cao vào năm 2045. Việc triển khai thành công các cải cách này không chỉ cải thiện môi trường kinh doanh mà còn nâng cao chất lượng sống của người dân.