Vì sao khối giáo dục Nông nghiệp – Môi trường sắp được rót hơn 3.000 tỷ đồng?

Công tác đào tạo trong lĩnh vực Nông nghiệp và Môi trường đang đứng trước một ngã rẽ lịch sử, sau khi Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn hợp nhất với Bộ Tài nguyên và Môi trường. Giai đoạn tái cấu trúc này không chỉ là thách thức về tổ chức mà còn mở ra cơ hội vàng để hệ thống giáo dục ngành này nâng cao hiệu quả, chất lượng và đáp ứng yêu cầu phát triển xanh, bền vững của đất nước. Hội nghị giao ban công tác đào tạo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức ngày 29/5 đã xác định rõ các định hướng cải cách mang tính đột phá cho giai đoạn tới.

Tại Hội nghị giao ban công tác đào tạo vừa diễn ra, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam nhấn mạnh,tinh thần cần thiết lúc này là chủ động, không e ngại thách thức. Ông khẳng định mỗi cơ sở đào tạo cần nắm bắt thời cơ để phát huy lợi thế sau hợp nhất, trong đó, tuyển sinh được xác định là khâu then chốt cần đặc biệt chú trọng. Việc tái cấu trúc tổ chức phải dựa trên thực tiễn, phân tích rõ các yếu tố khách quan và chủ quan để xác định các điểm nghẽn trọng yếu, từ đó mạnh dạn kiến nghị các chính sách mang tính đột phá. Lãnh đạo Bộ cũng yêu cầu Vụ Kế hoạch Tài chính sớm ban hành hướng dẫn cụ thể để tạo lộ trình thuận lợi cho các cơ sở đào tạo trong việc thực hiện tự chủ tài chính và tái cấu trúc bộ máy hiệu quả.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam

Vấn đề nổi bật và cấp thiết nhất trong giai đoạn này là việc triển khai cơ chế tự chủ theo Nghị định 60/2021/NĐ-CP. Hiện tại, 100% các trường trực thuộc Bộ là đơn vị sự nghiệp công lập đều tự đảm bảo một phần chi thường xuyên. Một số đơn vị như Học viện Nông nghiệp Việt Nam còn được giao thí điểm cơ chế đổi mới. Dù đạt được nhiều chuyển biến tích cực, quá trình triển khai tự chủ vẫn vấp phải không ít rào cản từ cơ chế chính sách, đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt của Bộ và Chính phủ.

Để hỗ trợ khối đào tạo vượt qua giai đoạn này, Bộ dự kiến đầu tư một nguồn vốn lớn. Giai đoạn 2026-2030, Bộ dự kiến đầu tư hơn 3.000 tỷ đồng cho khối giáo dục đào tạo, trong đó khối nông nghiệp chiếm 1.725 tỷ, khối môi trường 1.367 tỷ đồng. Nguồn vốn này sẽ ưu tiên cải tạo cơ sở vật chất, bổ sung thiết bị chuyên dùng cho các trường có đặc thù kỹ thuật cao và nằm ở vùng khó khăn.

Ông Phạm Tân Tuyến, Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, cho biết việc sắp xếp lại bộ máy hành chính cấp tỉnh, như giảm số tỉnh thành, tác động đáng kể đến mạng lưới đào tạo. Ông đề nghị các đơn vị cần chủ động đề xuất mô hình tổ chức phù hợp, khắc phục tình trạng chồng chéo và phân tán nguồn lực để đảm bảo sự tinh gọn và hiệu quả.

Ông Phạm Tân Tuyến, Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ phát biểu tại Hội nghị.

Tuyển sinh vẫn là bài toán khó nhất đối với các trường ngành Nông nghiệp và Môi trường. Tình trạng giảm sút học sinh, sinh viên theo học vẫn tiếp diễn, chủ yếu do điều kiện làm việc vất vả, thu nhập thấp, và vị thế ngành đào tạo chưa đủ hấp dẫn so với các ngành kinh tế khác. Áp lực này càng lớn hơn khi các trường phải thực hiện tự chủ theo cơ chế mới, tạo áp lực tài chính không nhỏ.

Một số trường đã tìm cách chủ động thích ứng. Trường Cao đẳng Cơ điện Hà Nội lựa chọn giữ nguyên thương hiệu để duy trì uy tín, đồng thời tăng cường hợp tác doanh nghiệp, ứng dụng công nghệ như thực tế ảo vào giảng dạy. Đơn vị này cũng kiến nghị Bộ làm việc với Bộ Giáo dục và Đào tạo để cho phép các trường nghề được tự mở mã ngành, áp dụng hậu kiểm thay vì tiền kiểm nhằm gỡ bỏ rào cản hành lang pháp lý.

Thứ trưởng Trần Thanh Nam khẳng định các cơ sở đào tạo phải tận dụng thời cơ mở rộng hợp tác với các thị trường lao động lớn như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức – nơi có nhu cầu cao về nhân lực kỹ thuật chất lượng. Đồng thời, cần tránh tư duy bị động, chủ động xây dựng kế hoạch liên kết, phối hợp chặt chẽ với các địa phương để đồng bộ hóa khâu đào tạo và phân phối nhân lực.

Một chiến lược quan trọng khác là gắn đào tạo lý thuyết với thực tế sản xuất. Bộ khuyến khích giảng viên, cán bộ tham gia hoạt động thực tiễn cùng các ngành chuyên môn của Bộ, tạo nên chuỗi giá trị hoàn chỉnh từ trường học tới thị trường lao động.

Tự chủ – liên kết – mở rộng chính là con đường chiến lược để ngành đào tạo Nông nghiệp và Môi trường vượt qua thách thức, thích ứng linh hoạt và phát triển bền vững trong giai đoạn mới.