Trung Quốc khó có thể thoát khỏi "bóng đen" doanh nghiệp nước ngoài trong quá trình tự phát triển chip

Trên thực tế, Trung Quốc vẫn còn một chặng đường dài ngay cả khi tiến gần hơn một bước tới khả năng tự cung tự cấp. Theo một chuyên gia trong ngành cho biết, quốc gia này phụ thuộc nhiều vào công nghệ nước ngoài và tụt hậu trong lĩnh vực chip vốn mang lại lợi thế về nhiều mặt. Chất bán dẫn là thành phần quan trọng trong mọi thứ, từ điện thoại thông minh, tủ lạnh hiện đại đến ô tô đồng thời cũng là trọng tâm chính trong cuộc chiến công nghệ rộng lớn hơn giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới trong nhiều năm đã đầu tư rất nhiều vào việc thúc đẩy ngành công nghiệp chip nội địa nhưng phải vật lộn để bắt kịp các đối thủ ở Hoa Kỳ và các khu vực khác của châu Á. Cho đến nay, chất bán dẫn càng được coi là chìa khóa cho an ninh quốc gia và là một minh chứng cho sức mạnh công nghệ.

Đã có một loạt thông báo từ các công ty công nghệ lớn của Trung Quốc trong năm nay liên quan đến chip sản xuất trong nước. Tháng 8, Baidu đã ra mắt Kunlun 2, chip trí tuệ nhân tạo thế hệ thứ hai của mình. Alibaba phát hành một con chip được thiết kế cho máy chủ và điện toán đám mây. Nhà sản xuất điện thoại thông minh Oppo cũng đang phát triển bộ vi xử lý cao cấp của riêng mình cho các thiết bị cầm tay. Trong khi các công ty cố gắng thiết kế chip riêng, họ vẫn có thể phải dựa vào các công cụ nước ngoài để thực hiện. Nhưng khi nói đến sản xuất và chuỗi cung ứng rộng lớn hơn, “những gã khổng lồ” internet của Trung Quốc không thoát khỏi cái bóng của doanh nghiệp quốc tế.

Peter Hanbury, một đối tác của Bain & Company trả lời CNBC qua email: “Đây là một bước trong công cuộc trở nên tự chủ hơn trong lĩnh vực bán dẫn. Cụ thể, đây là những ví dụ về chip được thiết kế trong nước nhưng rất nhiều IP - tài sản trí tuệ, sản xuất, thiết bị và vật liệu vẫn có nguồn gốc quốc tế”. Lý do các công ty thiết kế chip riêng là vì họ có thể tạo ra chất bán dẫn cạnh tranh với vô vàn đối thủ.

Chuỗi cung ứng do nước ngoài chi phối

Chip Yitian 710 mới của Alibaba dựa trên kiến trúc của hãng Arm, Anh quốc. Như vậy, dù được xây dựng trên quy trình 5 nanomet, công nghệ chip tiên tiến nhất ở thời điểm hiện tại nhưng đây không hẳn được tính là chip do Trung Quốc làm ra từ đầu đến cuối.  Đây chính là thách thức đối với Trung Quốc. Quốc gia này không có công ty nào có khả năng sản xuất chất bán dẫn hàng đầu, họ sẽ phải dựa vào ba công ty gồm Intel từ Mỹ, TSMC từ Đài Loan và Samsung ở Hàn Quốc. Nhà sản xuất chip lớn nhất Trung Quốc SMIC vẫn còn thua xa về công nghệ sản xuất.

Thế nhưng, ngay cả các công ty như TSMC và Intel cũng dựa vào thiết bị và công cụ quá trình sản xuất từ các công ty khác. Trong lĩnh vực đó, quyền lực tập trung vào tay một số ít như ASML, một công ty đến từ Hà Lan, là công ty duy nhất trên thế giới có khả năng chế tạo máy làm chip tiên tiến nhất.

Các lỗ hổng địa chính trị

Việc phụ thuộc vào các công ty nước ngoài khiến các công ty Trung Quốc dễ bị tổn thương trước bất kỳ căng thẳng địa chính trị nào, như trường hợp của cả Huawei và SMIC. Huawei đã thiết kế bộ vi xử lý điện thoại thông minh của riêng mình được gọi là Kirin. Những con chip này thường dựa trên công nghệ mới nhất và đã giúp gã khổng lồ điện thoại thông minh Trung Quốc trở thành một trong những người chơi điện thoại thông minh lớn nhất thế giới.

Tuy nhiên, Hoa Kỳ đã đưa Huawei vào danh sách đen thương mại năm 2019, khiến công ty Trung Quốc bị loại khỏi một số công nghệ nhất định của Hoa Kỳ. Năm ngoái, Washington đã đưa ra một quy tắc yêu cầu các nhà sản xuất nước ngoài sử dụng thiết bị sản xuất chip của Mỹ phải có giấy phép trước khi bán chất bán dẫn cho Huawei. Chip của Huawei do TSMC sản xuấ nhưng khi quy định của Hoa Kỳ được áp dụng, TSMC không còn có thể sản xuất chất bán dẫn cho Huawei nữa. Điều đó làm tê liệt hoạt động kinh doanh điện thoại thông minh của hãng trên toàn cầu. SMIC cũng nằm trong danh sách đen của Hoa Kỳ hạn chế quyền tiếp cận công nghệ của Hoa Kỳ. Các biện pháp trừng phạt này có thể là mối lo ngại đối với các công ty Trung Quốc hiện đang phát triển chip riêng.  

Mối quan tâm về chuỗi cung ứng

Các chính phủ trên thế giới hiện coi chất bán dẫn là công nghệ cực kỳ chiến lược và quan trọng hàng đầu. Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đã kêu gọi đầu tư 50 tỷ đô la vào sản xuất và nghiên cứu chất bán dẫn và tìm kiếm các nhà sản xuất chip đầu tư vào nước này. Vào tháng 3, Intel đã công bố kế hoạch chi 20 tỷ đô la để xây dựng hai nhà máy sản xuất chip mới, được gọi là fabs, ở Mỹ.

Washington đã tìm cách đưa ngành sản xuất chất bán dẫn trở lại Mỹ, coi đây là chìa khóa cho an ninh quốc gia, do chuỗi cung ứng tập trung rất nhiều ở châu Á. Nhưng các quốc gia cùng chí hướng cũng đang cố gắng làm việc cùng nhau để đảm bảo chuỗi cung ứng chất bán dẫn của họ được an toàn. Các nhà lãnh đạo của Hoa Kỳ, Ấn Độ, Nhật Bản và Úc, đã công bố kế hoạch vào tháng 9 để thiết lập một sáng kiến chuỗi cung ứng chất bán dẫn nhằm xác định các lỗ hổng và đảm bảo quyền truy cập vào chất bán dẫn và các thành phần quan trọng. Nhiều cuộc thảo luận gần đây về chuỗi cung ứng chất bán dẫn được khơi mào bởi sự thiếu hụt chip toàn cầu đã ảnh hưởng đến các ngành công nghiệp từ ô tô đến điện tử tiêu dùng và các nhà lãnh đạo lo lắng về khả năng bảo đảm chất bán dẫn của quốc gia khi được yêu cầu.

Vị thế nào cho Trung Quốc?

Trung Quốc có thể đi trước các quốc gia khác trong một số lĩnh vực phát triển chip nhưng nước này sẽ gặp khó khăn khi bắt kịp công nghệ tiên tiến, ít nhất là trong ngắn hạn. Ví dụ, SMIC có thể sản xuất chip 28 nanomet trên quy mô lớn. Chúng có thể được sử dụng trong TV hoặc thậm chí ô tô, một lĩnh vực mà Trung Quốc có lợi thế, đặc biệt là với tình trạng thiếu chất bán dẫn hiện nay. Tuy nhiên, để quy trình được hoàn tất, TSMC đã và đang làm việc trên công nghệ 3 nanomet. SMIC sẽ phải nắm vững các quy trình sản xuất mà TSMC đã làm trong nhiều năm trước khi có thể bắt kịp.

Duy Đức