 |
| "Sinh lời" từ vốn đầu tư công |
Trong bối cảnh nền kinh tế cần thêm những cú hích để bứt tốc và duy trì đà tăng trưởng dài hạn, đầu tư công đang được xem là "vốn mồi" chiến lược, không chỉ giải ngân theo mục tiêu mà còn tạo ra hiệu ứng lan tỏa sâu rộng tới khu vực kinh tế tư nhân.
Đây không đơn thuần là dòng vốn từ ngân sách Nhà nước, mà là lời khẳng định vai trò dẫn dắt và mở đường cho doanh nghiệp tư nhân cùng tham gia kiến tạo nền tảng phát triển dài hạn cho đất nước.
Từ thực tiễn triển khai Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, một bước chuyển quan trọng đang diễn ra: Nhà nước không còn làm tất cả, mà chủ động đóng vai trò "kiến tạo", chuẩn bị hạ tầng pháp lý và kỹ thuật, sau đó chuyển giao cho doanh nghiệp tư nhân triển khai. Mô hình hợp tác mới này được kỳ vọng sẽ nhân lên hiệu quả của đầu tư công và khơi thông dòng vốn xã hội hóa trong những lĩnh vực chiến lược.
Theo GS.TS Hoàng Văn Cường – Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, đầu tư công năm nay không chỉ gây ấn tượng với con số gần 1 triệu tỷ đồng được giải ngân, mà còn bởi tác động lan tỏa mà nó mang lại. Với vai trò "vốn mồi", đầu tư công đang khơi dậy kỳ vọng đầu tư từ khu vực tư nhân, tạo ra nguồn lực ít nhất gấp 1,5 – 2 lần, đóng góp quan trọng cho mục tiêu tăng trưởng 8,3 – 8,5% trong năm 2025.
Trong giai đoạn 2021–2025, một trong những mục tiêu then chốt là hoàn thành các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm quốc gia. Mô hình hợp tác công – tư thể hiện rõ trong những dự án quy mô lớn như đường sắt cao tốc Bắc – Nam. Với tổng mức đầu tư khoảng 1,7 triệu tỷ đồng, Nhà nước chỉ đảm nhiệm phần hạ tầng cơ bản, còn khối tư nhân sẽ đảm nhận phần thi công, chế tạo, sản xuất. Từ đó, hình thành hệ sinh thái công nghiệp phụ trợ, góp phần nâng cấp năng lực công nghiệp quốc gia.
Một ví dụ cụ thể là Trung tâm Triển lãm quốc gia mới đi vào hoạt động. Chỉ trong thời gian ngắn, công trình này đã kích hoạt chuỗi dự án tư nhân và dịch vụ liên quan, cho thấy vai trò tạo “hiệu ứng kéo” rõ rệt từ đầu tư công.
Trong quý 3 năm nay, cả nước đã khởi công và khánh thành 250 công trình, đóng góp khoảng 18% GDP. Tuy nhiên, tiềm năng tăng trưởng từ đầu tư công còn lớn hơn nhiều nếu những điểm nghẽn về pháp lý và kết nối hạ tầng sớm được tháo gỡ. Theo thống kê, khoảng 2.200 dự án công và tư đang bị đình trệ với tổng vốn lên tới 6 triệu tỷ đồng. Nếu dòng vốn này được giải phóng, sẽ lập tức tạo thêm sức bật cho nền kinh tế, đặc biệt trong bối cảnh cuối năm cần tăng tốc giải ngân.
Không chỉ dừng lại ở thúc đẩy tăng trưởng ngắn hạn, các dự án hạ tầng đồng bộ như cao tốc, cảng biển còn giúp tăng sức cạnh tranh cho nền kinh tế, nâng tầm vị thế Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Bài học từ Trung Quốc cho thấy, việc sử dụng đầu tư công làm "xương sống" trong chiến lược cải cách thể chế, đổi mới sáng tạo và thu hút tư nhân đã giúp nước này duy trì tốc độ tăng trưởng gần 10% trong nhiều năm. Đây cũng là định hướng Việt Nam có thể tham khảo khi xây dựng chiến lược phát triển kinh tế trong bối cảnh chuyển đổi kép và cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt.
Tuy nhiên, để mô hình hợp tác công – tư vận hành trơn tru, cần đảm bảo cơ chế chia sẻ rủi ro và lợi ích một cách hài hòa. Ông Phan Hữu Duy Quốc – Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty Xây dựng số 1 (CC1) – cho rằng, tiến độ dự án phải được tính toán hợp lý và minh bạch ngay từ khâu lập hợp đồng. Việc dồn tiến độ vào những "cuộc nước rút" không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng công trình mà còn gây áp lực lớn về chi phí nhân công và vật liệu – vốn đang tăng mạnh trong thời gian gần đây.
Ngoài ra, cải cách hành chính và pháp lý tiếp tục là “chìa khóa” để thúc đẩy đầu tư tư nhân. Theo ông Duy Quốc, việc rút ngắn thời gian cấp phép xây dựng xuống còn một tuần sẽ là đòn bẩy quan trọng để khơi thông dòng vốn xã hội hóa và bảo đảm tiến độ thực hiện dự án, đặc biệt trong bối cảnh các địa phương đang tổ chức lại bộ máy.
