RCEP mở ra cho nền kinh tế và các doanh nghiệp Việt những cơ hội đặc biệt trong bối cảnh dịch Covid-19

Trong khuôn khổ Chương trình Australia Hỗ trợ Cải cách Kinh tế Việt  Nam (Aus4Reform) của Đại sứ quán Australia tại Việt Nam, sáng ngày 05/11/2021, tại Hà Nội, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Viện Nghiên cứu Quản lý Trung ương (CIEM) đã tổ chức Hội thảo  “Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) – Những điều doanh  nghiệp cần biết”.  

Hội thảo được tổ chức nhằm cung cấp cho doanh nghiệp và các đơn vị liên  quan thông tin những nội dung cơ bản, cốt lõi của Hiệp định RCEP, cũng như các vấn đề doanh nghiệp cần quan tâm, lưu ý khi thực thi Hiệp định này. Tại Hội  thảo, VCCI cũng công bố Cẩm nang doanh nghiệp “Tóm lược Hiệp định EVFTA” - ấn phẩm đầu tiên tại Việt Nam hướng dẫn chi tiết và đầy đủ về các cam kết quan  trọng của RCEP cho doanh nghiệp. 

Khai mạc buổi Hội thảo, ông Hoàng Quang Phòng – Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam phát biểu: "Từ 1 năm trở lại đây, chúng ta có hy vọng vào FTA mới, FTA có quy mô lớn nhất toàn cầu với các đối tác thương mại đầu tư hàng đầu thế giới. Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) mở ra cho nền kinh tế Việt Nam, cho các doanh nghiệp của chúng ta những cơ hội đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 khó khăn này".

"Với mong muốn giúp các doanh nghiệp Việt hiểu được các nội dung cam kết của RCEP để chuẩn bị tâm thế và hành động sẵn sàng cho việc tận dụng Hiệp định quan trọng này, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam đã xây dựng cẩm nang doanh nghiệp 'Tóm lược Hiệp định RCEP'. Cẩm nang này được các chuyên gia biên soạn không chỉ những kiến thức chuyên môn sâu về RCEP, các thông tin thực tiễn, phong phú từ quá trinh tư vấn doanh nghiệp về FTA và cả những kinh nghiệm mà VCCI tích lũy từ việc thực hiện các cẩm nang tóm lược về CPTPP, EVFTA, những cuốn từ điển về FTA thế hệ mới cho doanh nghiệp Việt Nam. Trong Hội thảo ngày hôm nay, quý vị sẽ được nghe những giới thiệu những vấn đề cốt lõi cần biết về Hiệp định RCEP, đó không chỉ là những cam kết cơ bản của RCEP mà còn được giới thiệu về thực trạng tổng thể hơn với các mục tiêu đặc biệt, các tiến trình tham gia RCEP của Việt Nam, đồng thời cũng sẽ biết được những tác động của RCEP đến kinh tế và doanh nghiệp Việt", ông chia sẻ. 

RCEP là Hiệp định thương mại tự do (FTA) thu hút sự quan tâm đặc biệt  của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam thời gian qua. Thứ nhất, RCEP là một  FTA thế hệ mới có quy mô lớn nhất thế giới với 15 thành viên (gồm 10 nước  ASEAN và Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia, New Zealand), chiếm  khoảng 30% dân số thế giới và 30% GDP toàn cầu. Thứ hai, RCEP bao gồm gần  như toàn bộ các đối tác thương mại và đầu tư quan trọng nhất của Việt Nam: thương mại giữa Việt Nam với các đối tác RCEP chiếm hơn một nửa (55%) tổng  thương mại của Việt Nam năm 2020 (trong đó xuất khẩu chiếm 41%, nhập khẩu chiếm 71%); đầu tư trực tiếp từ các nước RCEP vào Việt Nam lũy kế đến tháng 10/2021 cũng chiếm tới 62% tổng đầu tư trực tiếp nước ngoài của Việt Nam. Thứ ba, được ký kết vào tháng 11/2020 và dự kiến có hiệu lực đầu năm 2022 trong  bối cảnh thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đang phải đối mặt với những  tác động chưa từng có tiền lệ của đại dịch COVID-19, RCEP mang nhiều kỳ vọng  trở thành một xung lực mới cho nền kinh tế và các doanh nghiệp Việt Nam để có  thể phục hồi và tăng trưởng sau đại dịch.

Tại Hội thảo, bà Trần Thị Hồng Minh – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương, Giám đốc quốc gia Chương trình Aus4Reform nhận định: "RCEP nhận được sự quan tâm từ các cơ quan, cộng đồng doanh nghiệp và các học giả Việt Nam. Hiệp định RCEP không phải là một nội dung mới, việc ký kết Hiệp định RCEP là kết quả mà chúng ta có được sau hơn 7 năm kể từ phiên đàm phán đầu tiên. Ý tưởng từ RCEP được hình thành trong bối cảnh nỗ lực tự do hóa thương mại và đầu tư khu vực châu Á Thái Bình Dương, đặc biệt là sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009. Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương không chỉ nghiên cứu về RCEP mà chúng tôi còn là một thực thể trong tiến trình hội nhập ASEAN+6, chúng tôi cũng là thành viên sáng lập của Viện nghiên cứu kinh tế ASEAN và Đông Á. Viện chúng tôi cũng là cơ quan đầu tiên thực hiện báo cáo Đánh giá tác động của RCEP đến với Việt Nam và báo cáo này đã được công bố vào năm 2015".

Được xây dựng trên nền tảng các FTA riêng lẻ đã có giữa ASEAN với từng đối tác Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia và New Zealand (còn gọi là  các FTA ASEAN+), RCEP là một FTA bao trùm gồm 20 Chương và 04 Phụ lục,  với nhiều cam kết cao hơn các FTA ASEAN+, và bổ sung thêm nhiều lĩnh vực  mới mà các FTA này chưa có hoặc có quy định không đáng kể (như Thương mại  điện tử, Mua sắm công, Cạnh tranh, Sở hữu trí tuệ …). Với việc thiết lập nên các  tiêu chuẩn và cơ chế thống nhất cho toàn bộ khu vực, RCEP sẽ mở thêm nhiều  cơ hội kết nối thương mại và đầu tư của Việt Nam với các nền kinh tế thành viên,  tạo điều kiện cho các doanh nghiệp của Việt Nam tham gia sâu hơn, rộng hơn vào  các chuỗi giá trị trong khu vực này.  

Tuy nhiên, để có thể tận dụng được các cơ hội kỳ vọng từ RCEP, trước hết  doanh nghiệp cần hiểu về Hiệp định, tiến trình, các cam kết cụ thể cũng như các  tác động dự kiến của các cam kết này. Thực tế thực hiện 14 FTA đã có hiệu lực  của Việt Nam cho thấy một trong những lý do mà nhiều cơ hội FTA đã bị bỏ lỡ là do các doanh nghiệp chưa biết đến hoặc chưa hiểu rõ về các cam kết FTA.  Theo một Khảo sát của VCCI năm 2020, tỷ lệ hiểu biết ở mức tương đối về các  cam kết FTA của các doanh nghiệp Việt Nam trung bình chỉ đạt 23%. Các cam kết FTA, đặc biệt là các FTA thế hệ mới như RCEP thường không dễ tìm hiểu do  số lượng các cam kết đồ sộ, nội dung phức tạp. 

Cũng tại Hội thảo, ông Lương Hoàng Thái, Vụ trưởng Vụ Chính sách Thương  mại Đa biên, Bộ Công Thương – đơn vị phụ trách chính về đàm phán RCEP đã  cung cấp những thông tin hữu ích về các mục tiêu, đặc điểm và tiến trình tham  gia RCEP của Việt Nam. Bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO  và Hội nhập của VCCI, đã giới thiệu súc tích nội dung các cam kết cốt lõi của  RCEP có ảnh hưởng trực tiếp tới doanh nghiệp. Cũng tại đây, những đánh giá và  các tác động dự kiến của RCEP với nền kinh tế và doanh nghiệp Việt Nam được chia sẻ bởi ông Nguyễn Ánh Dương, Trưởng Ban Nghiên cứu tổng hợp, Viện  Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương.  

Hội thảo và Cẩm nang “Tóm lược Hiệp định RCEP” nằm trong chuỗi các  hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp về RCEP của VCCI. Trong thời gian tới, VCCI sẽ tiếp tục triển khai các hoạt động thông tin về cam kết RCEP và hướng dẫn tận  dụng Hiệp định này cho các ngành, lĩnh vực cụ thể với mức độ sâu hơn, chi tiết  hơn, và đầy đủ hơn để từng ngành, từng doanh nghiệp đều được chuẩn bị hành  trang kỹ càng cho việc hiện thực hóa các cơ hội của FTA đầy tiềm năng này.

Bảo Bảo