Đây là đạo luật quan trọng nhằm hoàn thiện thể chế, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nhà nước, đồng thời tạo cơ chế kiểm soát, giám sát chặt chẽ trong hoạt động đầu tư và sản xuất – kinh doanh của khối doanh nghiệp này.
Hài hòa giữa tự chủ doanh nghiệp và giám sát của Nhà nước
Trong báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhấn mạnh tinh thần xuyên suốt là bảo đảm sự cân bằng giữa quyền tự chủ trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp với vai trò giám sát, quản lý vốn của Nhà nước.
Một điểm mới đáng chú ý là quy định cho phép doanh nghiệp có vốn nhà nước được cho vay đối với công ty do mình nắm giữ trên 50% vốn điều lệ. Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, quy định này nhằm gia tăng tính chủ động của doanh nghiệp, giúp tận dụng nguồn lực tài chính sẵn có, đồng thời tạo điều kiện cho các công ty con tiếp cận nguồn vốn hợp lý để phát triển.
Tuy nhiên, để bảo đảm an toàn tài chính và kiểm soát rủi ro, dự thảo Luật giao Chính phủ quy định chi tiết các điều kiện bảo lãnh, điều kiện cho vay. Các nội dung như: mục đích sử dụng vốn vay, hiệu quả sử dụng vốn, biện pháp bảo đảm, cơ chế kiểm tra và thu hồi nợ đều được yêu cầu quy định cụ thể, rõ ràng trong các văn bản dưới luật.
 |
| Quốc hội chính thức cho phép doanh nghiệp Nhà nước được đầu tư bất động sản |
Không hạn chế quyền đầu tư bất động sản đối với doanh nghiệp nhà nước
Liên quan đến hoạt động đầu tư của doanh nghiệp có vốn nhà nước (Điều 20), một số ý kiến đề nghị chỉ cho phép doanh nghiệp nhà nước quy mô lớn đầu tư vào lĩnh vực bất động sản, nhằm hạn chế rủi ro và tránh đầu tư dàn trải.
Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội không đồng tình với quan điểm này. Theo giải trình, doanh nghiệp có vốn nhà nước được quyền hoạt động kinh doanh trong các lĩnh vực phù hợp với pháp luật và chiến lược phát triển được phê duyệt bởi cơ quan đại diện chủ sở hữu. Việc giới hạn quyền đầu tư vào bất động sản sẽ hạn chế quyền tự chủ kinh doanh, đi ngược với chủ trương của Đảng về đổi mới, nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước, vì vậy, nội dung này không được đưa vào Luật.
Siết chặt quy định về chuyển nhượng vốn và dự án
Tại Điều 21 về chuyển nhượng vốn đầu tư và dự án đầu tư của doanh nghiệp, nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị cần có quy định chặt chẽ hơn để tránh thất thoát vốn và tài sản nhà nước.
Tiếp thu ý kiến này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát, chỉnh lý khoản 6 Điều 21 nhằm bảo đảm tính công khai, minh bạch trong chuyển nhượng, đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết để bảo đảm sự linh hoạt trong tổ chức thực hiện và ứng phó với các tình huống thực tế phát sinh.
Bổ sung ngoại lệ trong bảo toàn và phát triển vốn
Đối với Điều 26 về bảo toàn và phát triển vốn, có ý kiến đề nghị không áp dụng tiêu chí bảo toàn vốn đối với một số doanh nghiệp thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh hoặc nhiệm vụ chính trị - xã hội đặc biệt do Đảng, Nhà nước giao.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết đã tiếp thu một phần ý kiến này và chỉ đạo chuyển nội dung liên quan sang khoản 2 Điều 51 của dự thảo Luật. Theo đó, các yếu tố đặc thù ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư và khả năng bảo toàn vốn sẽ được xác định, phân loại cụ thể, giúp tránh áp dụng cơ học các tiêu chí chung cho các doanh nghiệp hoạt động vì mục tiêu phi lợi nhuận.
Việc thông qua Luật Quản lý và đầu tư vốn Nhà nước tại doanh nghiệp đánh dấu một bước tiến mới trong cải cách thể chế kinh tế và quản lý doanh nghiệp nhà nước. Luật không chỉ tháo gỡ các rào cản trong hoạt động đầu tư – kinh doanh, mà còn thiết lập hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch để bảo vệ tài sản công, đảm bảo vốn nhà nước được sử dụng hiệu quả, có khả năng sinh lời và tạo giá trị gia tăng cho nền kinh tế.
