Nhiều yếu tố tạo sức ép lên thị trường lao động năm 2025

Báo cáo Triển vọng Việc làm và Xã hội Thế giới 2025 của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) đã chỉ ra bức tranh ảm đạm về thị trường lao động toàn cầu, trong bối cảnh nền kinh tế thế giới tăng trưởng chậm lại và đối mặt với nhiều thách thức địa chính trị cũng như biến đổi khí hậu. Năm 2024, tỷ lệ thất nghiệp toàn cầu được duy trì ổn định ở mức 5%, chủ yếu nhờ sự gia tăng lực lượng lao động. Tuy nhiên, tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên vẫn ở mức cao, lên tới 12,6%, và tình trạng việc làm phi chính thức cũng như nghèo đói trong lao động đã quay trở lại mức trước đại dịch. Đặc biệt, các quốc gia thu nhập thấp đang gặp khó khăn lớn trong việc tạo ra việc làm đủ sống, dẫn đến sự gia tăng khoảng cách giữa các nhóm lao động.

Nhiều yếu tố tạo sức ép lên thị trường lao động trong năm 2025.

Mặc dù lạm phát tại một số nền kinh tế tiên tiến đã hạ nhiệt, giá trị tiền lương thực tế vẫn bị suy giảm ở nhiều nơi, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển và mới nổi. Hầu hết các nước vẫn đang trong giai đoạn phục hồi sau đại dịch và chưa thể bù đắp hoàn toàn những tổn thất từ các đợt lạm phát kéo dài. Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động ghi nhận sự sụt giảm tại các quốc gia thu nhập thấp, trong khi tại các quốc gia thu nhập cao, nhóm phụ nữ và lao động lớn tuổi có xu hướng gia tăng tham gia. Tuy nhiên, khoảng cách giới vẫn là một rào cản lớn trong việc nâng cao mức sống, với số lượng phụ nữ tham gia lực lượng lao động ít hơn đáng kể so với nam giới. Đặc biệt, tỷ lệ thanh niên không được giáo dục, không có việc làm, hoặc không được đào tạo (NEET) đã tăng mạnh, đặc biệt tại các quốc gia thu nhập thấp. Đến năm 2024, con số này đã đạt 20,4% đối với nam thanh niên và 37% đối với nữ thanh niên, phản ánh những khó khăn nghiêm trọng mà nhóm này phải đối mặt trong việc tiếp cận các cơ hội kinh tế và xã hội.

Trong bối cảnh đó, lĩnh vực năng lượng tái tạo và công nghệ số nổi lên như những điểm sáng, mang lại cơ hội lớn cho việc tạo việc làm. Việc làm trong lĩnh vực năng lượng tái tạo toàn cầu đã tăng lên 16,2 triệu, chủ yếu nhờ đầu tư vào năng lượng mặt trời và hydro, cùng các chương trình phát triển cơ sở hạ tầng công cộng như trạm sạc điện và lưới điện. Tuy nhiên, những cơ hội này không được phân bổ đồng đều. Gần một nửa số việc làm xanh mới tập trung tại Đông Á, trong đó Trung Quốc chiếm tới 46%. Các khu vực khác, đặc biệt là các nền kinh tế đang phát triển, chưa thể hưởng lợi tương xứng do thiếu cơ sở hạ tầng và các chính sách hỗ trợ phù hợp. Tương tự, công nghệ số được coi là lĩnh vực mang lại tiềm năng lớn, nhưng nhiều quốc gia vẫn đang loay hoay với bài toán phát triển kỹ năng lao động và xây dựng hạ tầng kỹ thuật để tận dụng tối đa lợi ích mà công nghệ này mang lại.

Tổng Giám đốc ILO, ông Gilbert F. Houngbo, đã nhấn mạnh tính cấp thiết của các hành động nhằm giải quyết những thách thức hiện tại của thị trường lao động. Theo ông, việc làm thỏa đáng và năng suất là chìa khóa để đạt được công bằng xã hội và thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững. Nếu không hành động kịp thời, căng thẳng xã hội, tác động từ biến đổi khí hậu và các vấn đề nợ công sẽ càng gia tăng, làm sâu sắc thêm khủng hoảng và đẩy hàng triệu người vào tình trạng khó khăn.

Báo cáo đề xuất một loạt giải pháp, bao gồm tăng năng suất lao động, đầu tư vào đào tạo kỹ năng và giáo dục, phát triển cơ sở hạ tầng, mở rộng an sinh xã hội, và sử dụng hiệu quả các nguồn tài chính tư nhân. Đặc biệt, các quốc gia thu nhập thấp có thể tận dụng kiều hối và các quỹ cộng đồng từ người dân làm việc ở nước ngoài để thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương. Những nỗ lực này, nếu được triển khai đồng bộ, sẽ góp phần giảm bất bình đẳng, cải thiện điều kiện lao động, và tạo nền tảng cho một tương lai công bằng và bền vững hơn.