 |
| Học viên đầu bếp trẻ chụp hình cùng thành phẩm |
Luật Việc làm (sửa đổi) vừa được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 9 ngày 16.6.2025 đã mang đến hàng loạt điều chỉnh mang tính đột phá, đặc biệt là trong chính sách bảo hiểm thất nghiệp (BHTN). Một trong những điểm nổi bật là lần đầu tiên quy định người lao động thất nghiệp được hỗ trợ tiền ăn trong thời gian tham gia đào tạo nghề – động thái thể hiện sự đổi mới chính sách an sinh xã hội, chú trọng chất lượng tái hòa nhập thị trường lao động.
Điểm mới nổi bật: Hỗ trợ tiền ăn khi học nghề
Khác với quy định hiện hành vốn chỉ hỗ trợ chi phí học nghề, Luật Việc làm sửa đổi đã bổ sung chế độ “Hỗ trợ người lao động tham gia đào tạo, nâng cao trình độ kỹ năng nghề”. Theo đó, người lao động không chỉ được hưởng chi phí học nghề mà còn được hỗ trợ thêm tiền ăn trong suốt thời gian đào tạo.
Chính sách mới này nhằm giảm bớt gánh nặng tài chính, giúp người lao động toàn tâm học nghề, nâng cao kỹ năng, mở rộng cơ hội việc làm mới sau khi bị mất việc. Đây cũng là giải pháp bền vững giúp nâng cao tỷ lệ lao động có kỹ năng – điều kiện then chốt để tăng năng suất lao động và thích ứng với thị trường việc làm đang ngày càng biến động mạnh.
Mở rộng diện bao phủ bảo hiểm thất nghiệp
 |
| Nhóm học viên thực hành nấu ăn – minh họa thực tế buổi học nghề nhóm, cho thấy việc đào tạo kỹ năng và hỗ trợ thiết thực. |
Luật sửa đổi đã mở rộng đối tượng bắt buộc tham gia BHTN nhằm đạt mục tiêu Nghị quyết số 28-NQ/TW của Trung ương đặt ra: đến năm 2030, ít nhất 45% lực lượng lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp.
Các nhóm đối tượng mới được đưa vào diện bao phủ gồm:
Người lao động làm việc theo hợp đồng có thời hạn từ 1 tháng đến dưới 3 tháng;
Người làm việc không trọn thời gian nhưng có mức lương từ mức lương cơ sở trở lên;
Những người làm việc theo thỏa thuận dưới hình thức khác, tuy không gọi là hợp đồng lao động nhưng có bản chất lao động – trả công – chịu quản lý;
Một số đối tượng hưởng lương khác theo quyết định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, dựa trên đề xuất từ Chính phủ.
Việc mở rộng này được đánh giá là bước đi hợp lý, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế số, kinh tế gig (việc làm linh hoạt) phát triển mạnh, khiến hình thức việc làm ngày càng đa dạng.
Quy định trách nhiệm đóng BHTN rõ ràng hơn
 |
| Hướng dẫn nghề trong bếp hoặc xưởng – phản ánh một trong những chế độ hỗ trợ trong Luật Việc làm sửa đổi. |
Luật mới cũng tăng cường quy định về trách nhiệm của người sử dụng lao động trong việc thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đóng BHTN. Cụ thể:
Doanh nghiệp chậm hoặc không đóng BHTN sẽ bị xử lý theo quy định của Luật BHXH 2024;
Trường hợp doanh nghiệp không đóng đủ BHTN trước khi chấm dứt hợp đồng lao động thì phải hoàn trả cho người lao động khoản tiền tương đương với chế độ mà họ đáng ra được hưởng;
Mức đóng tối đa là 1% (thay vì mức cứng 1% như trước), giao Chính phủ quyền linh hoạt điều chỉnh tùy theo điều kiện kinh tế – xã hội, thiên tai, dịch bệnh...
Đáng chú ý, Luật cũng khuyến khích doanh nghiệp tuyển dụng người khuyết tật bằng cách cho phép giảm tiền đóng BHTN trong tối đa 12 tháng kể từ khi ký hợp đồng với lao động là người khuyết tật.
Hỗ trợ đào tạo – bồi dưỡng linh hoạt hơn
 |
| Một lớp học tại trung tâm dịch vụ việc làm - nơi đào tạo gắn với chính sách BHTN và học nghề đối với người thất nghiệp. |
Luật sửa đổi đã mở rộng và điều chỉnh các điều kiện để doanh nghiệp được nhận hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng nâng cao kỹ năng nghề cho người lao động. Theo đó:
Bỏ yêu cầu doanh nghiệp phải chứng minh khó khăn kinh tế hoặc không đủ kinh phí đào tạo;
Giảm thủ tục hành chính, tạo điều kiện dễ tiếp cận chính sách, đặc biệt với các doanh nghiệp nhỏ và vừa;
Mục tiêu là gia tăng số lượng doanh nghiệp hưởng chính sách, từ đó góp phần duy trì việc làm, giảm tỷ lệ thất nghiệp trong bối cảnh thị trường nhiều biến động.
Điều chỉnh chế độ trợ cấp thất nghiệp hợp lý hơn
Bên cạnh việc hỗ trợ học nghề, Luật Việc làm sửa đổi cũng điều chỉnh chế độ trợ cấp thất nghiệp (TCTN) theo hướng nhân văn và hợp lý hơn:
Giảm thời gian chờ từ 15 ngày xuống 10 ngày kể từ khi người lao động nộp đủ hồ sơ. Nhờ đó, thời điểm bắt đầu hưởng TCTN được rút ngắn 5 ngày làm việc, góp phần hỗ trợ kịp thời hơn cho người lao động bị mất việc.
Người lao động đã đủ điều kiện hưởng lương hưu khi nghỉ việc thì không được nhận TCTN – tránh trùng lặp chính sách.
Tăng tính linh hoạt trong điều chỉnh hỗ trợ BHTN, cho phép Chính phủ quyết định hỗ trợ thêm bằng tiền hoặc hình thức khác trong các tình huống đặc biệt như thiên tai, dịch bệnh, khủng hoảng kinh tế.
Tăng cường quản lý, giám sát và giải quyết khiếu nại
Luật cũng bổ sung các điều khoản mới nhằm đảm bảo tính minh bạch, hiệu quả của việc thực thi chính sách BHTN:
Quản lý và giám sát chi phí hoạt động, tổ chức BHTN;
Quản lý, đầu tư Quỹ BHTN an toàn, hiệu quả, minh bạch;
Giải quyết khiếu nại – tố cáo về các vấn đề liên quan đến BHTN tại cơ quan BHXH và trung tâm dịch vụ việc làm công, với quy định rõ ràng để đảm bảo quyền lợi người dân.
Luật Việc làm sửa đổi năm 2025 là một bước tiến lớn trong nỗ lực xây dựng hệ thống an sinh xã hội thích ứng với bối cảnh mới. Việc lần đầu tiên quy định hỗ trợ tiền ăn khi học nghề cho người thất nghiệp là minh chứng cho cách tiếp cận mới – không chỉ chi trả, mà còn hỗ trợ người lao động vượt qua giai đoạn khó khăn để tái thiết lập cuộc sống nghề nghiệp.
