Kinh tế Việt Nam vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng chắc chắn

Thực trạng kinh tế vĩ mô của Việt Nam thời gian qua

Về tăng trưởng kinh tế, trong khoảng một thập kỷ qua, Việt Nam đã đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế ấn tượng, trung bình khoảng 6-7% mỗi năm. Kinh tế Việt Nam đã trở thành một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất khu vực Đông Nam Á. Các ngành công nghiệp chủ chốt như chế biến, xuất khẩu, dịch vụ tài chính và du lịch đã tăng trưởng mạnh mẽ.

Trong đó, lạm phát là một thách thức đối với kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, Chính phủ đã triển khai các biện pháp kiểm soát lạm phát và đã đạt được một số thành công. Từ năm 2017, lạm phát đã được kiểm soát ổn định và giữ ở mức dưới 4%.
Về thương mại, Việt Nam đã đạt được một số thành tựu đáng kể trong lĩnh vực thương mại quốc tế. Việt Nam đã ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do, bao gồm CPTPP và EVFTA, mở rộng cơ hội xuất khẩu và thu hút đầu tư nước ngoài. Sản lượng xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam cũng đã tăng lên đáng kể trong những năm gần đây.

Trong công tác thu hút đầu tư nước ngoài, Việt Nam đã thu hút một lượng lớn vốn đầu tư nước ngoài, đặc biệt từ các công ty đa quốc gia. Môi trường kinh doanh cải thiện, các chính sách hỗ trợ đầu tư và sự gia tăng trong việc thực hiện cải cách kinh tế đã thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư.

Đáng chú ý, mặc dù hoạt động xuất và nhập khẩu hàng hóa đều giảm, nhưng do nhập khẩu giảm mạnh hơn nên nền kinh tế vẫn xuất siêu ở mức 28 tỷ đô - mức cao kỷ lục trong lịch sử, cao gấp 2,3 lần mức năm 2022.

Năm 2023 là một năm nỗ lực vượt khó của cả nền kinh tế, với thành tích đáng kể khi các chỉ tiêu phát triển kinh tế-xã hội đều ở mức tốt. Tuy nhiên, các thách thức đa chiều cũ và mới cho Việt Nam sẽ là bài toán phức tạp cần được giải quyết cho năm 2024 và giai đoạn sau. Theo các báo cáo kinh tế vĩ mô tính đến nay, các tổ chức trong nước và quốc tế vẫn thể hiện sự lạc quan cho sự phát triển kinh tế-xã hội ở Việt Nam, đánh giá khả năng tăng trưởng cao so với hầu hết các quốc gia trên thế giới.

Theo TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV kiêm Giám đốc Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV cùng Nhóm tác giả Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV cho biết, kể từ sau Đại hội XIII của Đảng đến nay, tình hình thế giới và khu vực có nhiều diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường. Khó khăn, thách thức mới xuất hiện nhiều hơn là cơ hội, nặng nề hơn so với dự báo, cũng như so với các nhiệm kỳ gần đây. Đó là chiến tranh (xung đột Nga-Ukraine), dịch bệnh (nhất là đại dịch COVID-19), thiên tai (khí hậu thất thường, khắc nghiệt và nhiều thiên tai hơn). Thời kỳ này đã khiến kinh tế - xã hội (KT-XH) thế giới và Việt Nam bất thường hơn, bấp bênh và rủi ro hơn.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam phải thực hiện đa mục tiêu: vừa phòng chống dịch bệnh, vừa phục hồi, phát triển KT-XH, đảm bảo an sinh xã hội, an ninh quốc phòng và tự chủ, tự cường gắn với hội nhập quốc tế… Với sự đồng lòng, quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị, sự lãnh đạo của Đảng, sự đồng hành của Quốc hội, sự quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, nhiều chính sách, giải pháp quyết liệt, quy mô, kể cả chưa có tiền lệ, được các cấp có thẩm quyền ban hành đi kèm việc thành lập, kiện toàn tổ chức - bộ máy chỉ đạo, thực hiện. Nhờ đó, Việt Nam cơ bản đã vững vàng vượt qua khó khăn, thách thức và đạt được nhiều kết quả quan trọng, khá toàn diện, được quốc tế và trong nước ghi nhận.

TS. Cấn Văn Lực nêu rõ, để có thể đạt được các mục tiêu, chỉ tiêu mà Nghị quyết Đại hội Đảng XIII và của Quốc hội đã đề ra, việc khôi phục các động lực tăng trưởng hiện hữu và tìm kiếm các động lực mới là vấn đề vừa mang tính cấp bách vừa mang tính chiến lược đối với Việt Nam trong bối cảnh hiện nay cũng như đến năm 2025 và năm 2030.

Triển vọng của kinh tế Việt Nam năm 2024

Bước sang thềm 2024, kinh tế Việt Nam đứng trước 5 thách thức đặc thù cần được giải quyết. Theo đó, năm 2024 là năm nhiều thách thức, nhưng cũng sẽ là năm nhiều cơ hội cho sự bứt phá và chuyển đổi căn bản của nền kinh tế Việt Nam theo hướng linh hoạt, hiệu quả, hiện đại, hội nhập và bền vững.

Theo đó,  thuế tối thiểu toàn cầu ở mức 15% sẽ được áp dụng từ 1/1/2024 ở hầu hết các nước trên thế giới, bao gồm ở tất cả các đối tác thương mại lớn của Việt Nam.

Theo nguyên tắc áp dụng, thuế tối thiểu toàn cầu không phải là điều ước quốc tế, không phải là cam kết quốc tế, không bắt buộc các quốc gia phải áp dụng. Tuy nhiên đến nay, hầu hết các quốc gia đều đã nội luật hóa thuế này trên cơ sở thu ít nhất 15% thuế lợi nhuận toàn cầu đối với các tập đoàn, doanh nghiệp lớn có hoạt động kinh doanh sản xuất trên địa bàn. Nếu doanh nghiệp, tập đoàn nộp không đủ 15% lợi nhuận tại một quốc gia, thì sẽ phải nộp bổ sung tại một quốc gia khác.

Đánh giá tác động sơ bộ cho thấy, thuế tối thiểu toàn cầu sẽ có ảnh hưởng sâu sắc đến vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, đặc biệt đối với việc thu hút các dự án đầu tư quy mô lớn, giữ chân các dự án hiện có và duy trì các doanh nghiệp vệ tinh thuộc chuỗi cung ứng của các nhà đầu tư lớn. Lý do là thuế này sẽ vô hiệu hóa những ưu đãi về thuế hiện đang áp dụng tại Việt Nam.

Theo đó, các mặt hàng ở các địa bàn này, bao gồm hàng xuất khẩu của Việt Nam sẽ chịu sự đánh giá về cường độ phát thải khí nhà kính trong quy trình sản xuất và chịu thêm thuế nếu không bảo đảm được yêu cầu đặt ra. Bốn mặt hàng chính của Việt Nam chịu tác động là sắt thép, nhôm, xi-măng và phân bón.

Cơ chế được chia thành nhiều giai đoạn, tiến tới việc bắt buộc mua chứng chỉ phát thải CBAM và mở rộng ngành hàng bắt đầu từ sau năm 2026.

Hiện tại Việt Nam đang chuyển dịch từ một nền kinh tế truyền thống sang một nền kinh tế số. Chính phủ đã thúc đẩy chính sách và đầu tư vào các lĩnh vực công nghệ cao và cơ sở hạ tầng kỹ thuật số. Điều này sẽ tạo ra nhiều cơ hội mới cho sự phát triển kinh tế và nâng cao năng suất lao động.

Công tác đầu tư hạ tầng, việc đầu tư vào hạ tầng giao thông và năng lượng sẽ tiếp tục được ưu tiên để tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi và hỗ trợ sự phát triển kinh tế. Việc xây dựng và nâng cấp cơ sở hạ tầng sẽ giúp kết nối các khu vực, tăng cường khả năng vận chuyển hàng hóa và thu hút đầu tư.

Đáng chú ý, thúc đẩy năng suất lao động của Việt Nam tập trung vào việc nâng cao năng suất lao động thông qua cải cách giáo dục và đào tạo, cải thiện chất lượng lao động và thúc đẩy sự chuyển đổi công nghiệp. Điều này sẽ giúp tăng cường độ cạnh tranh của kinh tế Việt Nam trên thị trường quốc tế và thúc đẩy sự phát triển bền vững.

Ngoài ra, việc đẩy mạnh đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, thời gian qua Việt Nam đang tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghệ cao và đổi mới. Sự đầu tư này có thể tạo ra những tiến bộ đáng kể trong việc tăng cường khả năng cạnh tranh của kinh tế và thúc đẩy sự phát triển đa ngành.

Việt Nam cần có những chiến lược, chính sách, kế hoạch cụ thể ngay từ bây giờ để vừa đáp ứng đủ nhu cầu năng lượng của nền kinh tế, vừa từng bước tiến tới chuyển đổi thành công sang nguồn năng lượng sạch, bền vững.

Bên cạnh đó, nước ta đang thúc đẩy mở rộng và đa dạng hóa các mối quan hệ đối tác quốc tế. Việc ký kết hiệp định thương mại tự do và tăng cường quan hệ đối tác với các quốc gia và vùng lãnh thổ khác sẽ tạo ra nhiều cơ hội mới trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu và thu hút đầu tư nước ngoài. 

Như vậy, kinh tế vĩ mô của Việt Nam đang có những bước phát triển đáng kể và đạt được nhiều thành tựu nổi bật trong thời gian qua. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua để bảo đảm sự phát triển bền vững trong tương lai. Bằng việc tập trung vào các lĩnh vực đổi mới kỷ nguyên số, đầu tư hạ tầng, nâng cao năng suất lao động, đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển, đa dạng hóa đối tác, Việt Nam có triển vọng tiếp tục phát triển kinh tế mạnh mẽ và bền vững trong thời gian tới.

Nhìn từ phía tổng cung của nền kinh tế, năm 2023 vẫn có sự tăng trưởng nhưng ở mức độ yếu và khá thiếu chắc chắn khi chuyển tiếp sang năm 2024.

Nghệ Nhân