Thứ bảy 19/07/2025 08:07
Hotline: 024.355.63.010
Thời cuộc

Kích thích đúng thời điểm, liều lượng và đối tượng

12/10/2020 00:00
Đặt trong bối cảnh chung, mục tiêu đạt GDP năm nay khoảng 4,5% là khá thách thức. Song mục tiêu này vẫn có thể đạt được nếu bảo đảm can thiệp mang tính kiến tạo phát triển. Muốn đạt được điều đó, cần kích thích đúng thời điểm, đúng liều lượng và đúng

Ảnh minh họa

Khó khăn nằm ở quý II

Đại dịch Covid-19 là nhân tố chính yếu khiến GDP toàn cầu sụt giảm tới 3% trong quý đầu tiên năm 2020. Trong đó, GDP quý I của các siêu cường là đối tác kinh tế lớn của Việt Nam giảm rất mạnh, bao gồm Mỹ (giảm 4,8%), Trung Quốc (giảm 6,8%), EU (giảm 3,5%), Anh (giảm 1,6%). Đặc biệt, Trung Quốc lần đầu tiên trong hơn 40 năm cải cách, có mức tăng trưởng lao dốc trong quý lớn như vậy.

Trong bối cảnh đó, tăng trưởng đạt hơn 3,8% trong quý I của Việt Nam rất đáng khích lệ. Nhưng tăng trưởng này có tính thêm cả yếu tố Tết Âm lịch, tác động từ chính sách cấm rượu bia...

Hơn nữa, trong quý I, Việt Nam hầu như chưa có tác động của giãn cách xã hội trong diện rộng. Đồng thời, các nước là thị trường xuất khẩu của Việt Nam chưa chịu tác động nhiều. Các đầu vào nhập khẩu của Việt Nam tuy bị hạn chế hơn, song không đến nỗi trầm trọng do doanh nghiệp (DN) có dự phòng.

Một động lực quan trọng nữa là FDI trong quý I vẫn tăng trưởng. Đặc biệt, Samsung Electronics Việt Nam tăng trưởng tốt vì họ đã kịp rút ra khỏi Trung Quốc. Họ chỉ có cơ sở ở Việt Nam và vài cơ sở ở Hàn Quốc, vì vậy dù có chịu tác động nhưng không lớn và đạt kết quả kinh doanh đáng khích lệ, góp phần cho tăng trưởng/xuất khẩu của Việt Nam.

Đánh giá khái lược kết quả kinh doanh quý I-2020 của DN niêm yết trên thị trường chứng khoán cho thấy, nhiều ngành gặp khó khăn nhưng cũng có ngành gặp thuận lợi hơn.

Đó là những ngành phục vụ trực tiếp cho phòng chống bệnh dịch và sinh hoạt thời đại dịch, như DN chuyển đổi kịp thời sang sản xuất vật tư/công cụ y tế, nhất là khẩu trang; DN y dược, phục vụ giáo dục trực tuyến (như máy tính, laptop); thương mại điện tử, và một số ngành kinh tế số khác; các ngành kinh doanh viễn gián (giao hàng, chuyển phát nhanh…). Một số ngành cũng hưởng lợi gián tiếp từ việc giá dầu giảm bao gồm nhựa, phân đạm…

Song vấn đề nghiêm trọng hơn từ quý II, khi Việt Nam thực hiện giãn cách/cách ly trên diện rộng và các thị trường xuất khẩu lớn (đóng cửa trên diện rộng) gặp khó khăn hơn, nhất là hàng hóa không quá cần thiết đối với những nước sa vào đại dịch.

Trong tình hình đó, Việt Nam đã có những gói kích thích kinh tế lớn và đa dạng chưa từng có, với những gói kích thích về bản chất là kích cầu. Các gói kích thích này đang được xây dựng, chi tiết hóa và triển khai nên chưa thể đánh giá tính hữu hiệu của chúng.

Chính sách kích thích đặt trong bối cảnh toàn cầu

Việc kích thích kinh tế ở Việt Nam cũng cần đặt giữa các yếu tố mới lần đầu tiên có trong lịch sử, như chính sách kích thích kinh tế, kích cầu toàn cầu. Bởi điều này ảnh hưởng đến sự tác động qua lại giữa các chính sách tiền tệ giữa các quốc gia với nhau. Việt Nam cũng thực hiện kích thích trong bối cảnh chằng chịt mạng lưới sản xuất/chuỗi giá trị khu vực và hệ thống hiệp định thương mại tự do (FTA) toàn cầu.

Chuỗi giá trị này có ảnh hưởng rất mạnh đến sự lan truyền chính sách tiền tệ (nhất là tỷ giá), so với việc trước đây chỉ có 2 nước quan hệ với nhau.

Yếu tố nữa cần quan tâm khi triển khai các gói kích thích, là Việt Nam đã rất mở về kinh tế/thương mại, có độ mở hơn về chính sách tỷ giá, độ mở tài chính vượt xa trình độ phát triển tài chính. Vì thế, vấn đề ở đây phải xác định rõ nguyên nhân gây bệnh và gây suy giảm kinh tế Việt Nam, suy thoái toàn cầu, không phải yếu kém của các định chế tài chính, nền kinh tế hay cấu trúc nền kinh tế.

Bên cạnh đó, các nhân tố mới hỗ trợ tăng trưởng (đầu tư, thương mại, cải cách thể chế) bao gồm CPTPP, EVFTA, đại dịch Covid-19, chiến tranh thương mại Mỹ - Trung và chính sách hướng Nam của Hàn Quốc, Đài Loan và Nhật Bản, cũng như chiến lược rút đầu tư khỏi Trung Quốc, phải được tính đến đầy đủ khi thiết kế dung lượng và đối tượng kích thích kinh tế/kích cầu.

Điều này sẽ giúp chúng ta đỡ bỏ phí các nguồn lực. Đại dịch Covid có thể không được xử lý dứt điểm trong phạm vi toàn cầu, do vậy chúng ta phải chuẩn bị tâm thế cho điều này, để có thiết kế chiến lược, chính sách hỗ trợ tăng trưởng phù hợp trong dài hạn.

Nguyên tắc kích cầu phải đúng thời điểm, đúng liều lượng và đúng đối tượng. Do vậy cần xét trên thực tiễn tác động của đại dịch (mức độ, phạm vi, tính dài, ngắn hạn, tính trực tiếp/gián tiếp/liên đới) của từng nhóm DN theo ngành hàng, đặc điểm ngành hàng và cả mức độ tác động và hiệu quả kinh doanh dự kiến.

Lý tưởng nhất là xác định, phân tích được sớm, đầy đủ các yếu tố này. Việc cào bằng hỗ trợ DN hay không tính đến đầy đủ các yếu tố trên, có thể làm giảm hiệu quả kích cầu, thậm chí bị trục lợi, gây mất lòng tin trong cộng đồng.

Những bất cập trong kích cầu trong lịch sử, hay ở Mỹ hiện nay cũng như những vấn đề nảy sinh ở Việt Nam, cho thấy cần phải có sự chuẩn bị kỹ. Tuy vậy, nguyên tắc kích thích đúng thời điểm đặt ra những khó khăn nhất định cho việc này, đòi hỏi phải phân tích nhanh và có dung lượng/mức ưu đãi phù hợp cho từng đối tượng.

Có thể phải xây dựng hệ thống hậu kiểm/phạt nguội những khai báo không trung thực của người thụ hưởng hỗ trợ của Chính phủ, để vừa bảo đảm tính tức thời, hiệu quả và nghiêm minh của chính sách kích cầu. Tuy nhiên, để thực hiện điều này cũng không dễ.

Yên Lam (ghi)

TS. Lê Xuân Sang, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam

Tin bài khác
TS. Nguyễn Tuấn Quang: Việt Nam khẩn trương xây dựng thị trường carbon quốc gia

TS. Nguyễn Tuấn Quang: Việt Nam khẩn trương xây dựng thị trường carbon quốc gia

Việt Nam đang gấp rút hoàn thiện hành lang pháp lý để vận hành thử nghiệm thị trường carbon cuối năm 2025. Đây là giải pháp then chốt hiện thực hóa cam kết Net Zero 2050.
Không để gián đoạn dòng chảy vốn đầu tư công nửa cuối năm 2025

Không để gián đoạn dòng chảy vốn đầu tư công nửa cuối năm 2025

Với tổng kế hoạch vốn đầu tư công lên tới hơn 818.000 tỷ đồng, Chính phủ đang đặt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch trong năm 2025. Đây là thách thức không nhỏ, nhưng theo những tín hiệu tích cực từ kết quả 6 tháng đầu năm, mục tiêu này không phải là bất khả thi.
Đà Nẵng kiến nghị Chính phủ cho thí điểm một số cơ chế đặc thù tạo động lực cho mô hình tăng trưởng mới

Đà Nẵng kiến nghị Chính phủ cho thí điểm một số cơ chế đặc thù tạo động lực cho mô hình tăng trưởng mới

Phát biểu tại Hội nghị trực tuyến Chính phủ với địa phương về kịch bản tăng trưởng kinh tế năm 2025 và các nhiệm vụ, giải pháp để thực hiện mục tiêu tăng trưởng năm 2025, lãnh đạo TP. Đà Nẵng đã kiến nghị loạt giải pháp lớn để đạt mục tiêu tăng trưởng.
Phát triển năng lượng tái tạo: Giải pháp bền vững cho an ninh năng lượng và thích ứng biến đổi khí hậu

Phát triển năng lượng tái tạo: Giải pháp bền vững cho an ninh năng lượng và thích ứng biến đổi khí hậu

Trong bối cảnh nhu cầu điện ngày càng tăng cùng với áp lực từ biến đổi khí hậu, Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức lớn trong đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững.
Sàn giao dịch carbon sắp vận hành, Việt Nam quyết liệt chuyển dịch xanh

Sàn giao dịch carbon sắp vận hành, Việt Nam quyết liệt chuyển dịch xanh

Ngày 17/7/2025, Bộ Tài chính phối hợp cùng Chương trình Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Đông Nam Á (ETP - UNOPS) tổ chức Hội thảo tham vấn về xây dựng mô hình vận hành sàn giao dịch tín chỉ các-bon, nhằm chuẩn bị cho giai đoạn thí điểm thị trường các-bon từ năm 2025 đến 2028.
Người lao động mong tăng lương tối thiểu để ổn định sống

Người lao động mong tăng lương tối thiểu để ổn định sống

Giữa bối cảnh lạm phát và chi phí sinh hoạt tăng, người lao động Việt Nam đang rất mong mỏi tăng lương tối thiểu để đảm bảo cuộc sống ổn định.
Chuyển đổi số khu vực công: Nền tảng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội

Chuyển đổi số khu vực công: Nền tảng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội

Sáng 17/7 tại Hà Nội đã diễn ra Diễn đàn “Chuyển đổi số khu vực công – Tiền đề cho phát triển kinh tế xã hội”, thu hút các đại biểu là lãnh đạo các bộ, ngành, viện nghiên cứu, doanh nghiệp nhà nước, tổ chức công nghệ, cùng nhiều chuyên gia trong và ngoài nước.
TP. Hồ Chí Minh đón hơn 5,2 tỷ USD kiều hối trong nửa đầu năm 2025

TP. Hồ Chí Minh đón hơn 5,2 tỷ USD kiều hối trong nửa đầu năm 2025

Theo số liệu vừa công bố từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chi nhánh Khu vực 2, tổng lượng kiều hối chuyển về TP. Hồ Chí Minh trong 6 tháng đầu năm 2025 đạt 5,23 tỷ USD, tăng nhẹ so với cùng kỳ năm ngoái.
Ông Phan Đức Hiếu: Cải cách thực chất phải đi từ tư duy đến hành động

Ông Phan Đức Hiếu: Cải cách thực chất phải đi từ tư duy đến hành động

Theo ông Phan Đức Hiếu, Nghị quyết 68 hướng đến giảm phiền hà, tăng bảo vệ và khơi thông nguồn lực cho doanh nghiệp tư nhân. Báo chí cần hiểu sâu sắc để phản biện hiệu quả.
Thúc đẩy cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân vì mục tiêu tăng trưởng

Thúc đẩy cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân vì mục tiêu tăng trưởng

Để đạt được mục tiêu tăng trưởng năm 2025, Bộ Tài chính đề xuất cần tiếp tục triển khai hiệu quả Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân.
Bộ Tài chính đề xuất hai kịch bản tăng trưởng kinh tế năm 2025: Hà Nội cần đạt 8,5%

Bộ Tài chính đề xuất hai kịch bản tăng trưởng kinh tế năm 2025: Hà Nội cần đạt 8,5%

Sáng 16/7, tại Hội nghị trực tuyến giữa Chính phủ và các địa phương nhằm thảo luận về kịch bản tăng trưởng kinh tế năm 2025 và các nhiệm vụ, giải pháp triển khai, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết Bộ đã xây dựng và trình hai kịch bản tăng trưởng cho năm 2025.
Chủ tịch nước Lương Cường: Việt Nam đồng hành cùng doanh nghiệp APEC vì tương lai xanh và số

Chủ tịch nước Lương Cường: Việt Nam đồng hành cùng doanh nghiệp APEC vì tương lai xanh và số

Ngày 16/7, tại Khách sạn Pullman thành phố Hải Phòng, Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam Lương Cường đã tham dự và phát biểu khai mạc Kỳ họp lần thứ ba năm 2025 của Hội đồng Tư vấn Kinh doanh APEC (ABAC III).
Từ bài học Hàn Quốc, Đài Loan đến chiến lược tăng trưởng mới cho Việt Nam

Từ bài học Hàn Quốc, Đài Loan đến chiến lược tăng trưởng mới cho Việt Nam

Tại Diễn đàn “Xác lập mô hình tăng trưởng mới cho Việt Nam giai đoạn 2026-2030, định hướng đến năm 2045”, TS. Nguyễn Bá Hùng đã chỉ ra những bài học tăng trưởng từ Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc), đây là cơ sở để Việt Nam hoạch định con đường phát triển riêng.
Miễn thuế đất: Cú hích mới cho tái cơ cấu nông nghiệp Việt Nam

Miễn thuế đất: Cú hích mới cho tái cơ cấu nông nghiệp Việt Nam

Tái cơ cấu nông nghiệp, miễn thuế đất sản xuất... là chìa khóa mở ra kỷ nguyên mới cho nông nghiệp Việt Nam, thúc đẩy chuỗi giá trị và tăng sức cạnh tranh quốc tế.
Sáu câu hỏi cho tương lai kinh tế Việt Nam: Cần câu trả lời cấp thiết

Sáu câu hỏi cho tương lai kinh tế Việt Nam: Cần câu trả lời cấp thiết

Tại diễn đàn xác lập mô hình tăng trưởng mới cho Việt Nam, PGS. TS Nguyễn Hồng Sơn đã đặt ra những câu hỏi chiến lược, gợi mở hướng đi cho nền kinh tế Việt Nam.